Wacław Szacoń
Wacław Szacoń ps. „Czarny” (ur. 5 lutego 1926 w Walentynowie[1]) – polski wojskowy, porucznik WP, członek Narodowej Organizacji Wojskowej i żołnierz Armii Krajowej, uczestnik podziemia antykomunistycznego w Polsce[2][3].
 por. Wacław Szacoń ps. "Czarny" (2017) | |
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne |
Narodowa Organizacja Wojskowa |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys edytuj
.jpg)
Jego rodzice Jan i Petronela utrzymywali się z pracy na roli[3][4]. Uczęszczał do technikum w Lublinie[4]. Do Narodowej Organizacji Wojskowej został zaprzysiężony 4 maja 1942 roku[5]. Od 11 listopada 1942[5] był żołnierzem Armii Krajowej, należał także antykomunistycznej organizacji Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji „Wolność i Niezawisłość”[4]. Za udział w akcjach sabotażowych, wywiadowczych i patrolowych przeciwko niemieckim okupantom uhonorowany został Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych[6] i Krzyżem Niepodległości[5]. Od 1945 roku walczył w oddziałach sformowanych przez mjr Hieronima Dekutowskiego „Zaporę” i kpt. Zdzisława Brońskiego „Uskoka” o suwerenność, pozostającego pod dominacją ZSRR państwa polskiego[6]. Jego zadaniem było rozpoznanie i dokumentacja fotograficzna posterunków na Lubelszczyźnie[5]. 26 kwietnia 1949 roku[5] został aresztowany przez pracowników Resortu Bezpieczeństwa Publicznego w Krzczonowie[4]. Po torturach, 26 listopada 1949 został skazany w trybie doraźnym, przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie, któremu przewodził sędzia Bolesław Kardasz[5], na czterokrotną karę śmierci za przynależność do oddziałów „Uskoka”, „Strzały” (st. sierż. Walentego Waśkowicza), „Żelaznego” (ppor. Edwarda Taraszkiewicza) i posiadanie broni[7][6][5]. W sentencji wyroku określony został jako: „jednostka wybitnie aspołeczna, wrogo ustosunkowana do obecnego ustroju” i w konkluzji „jako taka jednostka winien być wyeliminowany raz na zawsze ze społeczeństwa”[5]. Na mocy prawa łaski wyrok zamieniono na długoletnie więzienie[5]. Karę odbywał w więzieniach podległych Urzędowi Bezpieczeństwa Publicznego na Zamku Lubelskim, w Rawiczu, Wronkach i kamieniołomach w Strzelcach Opolskich[5]. Zwolniony został 10 grudnia 1956 roku[5].
Po wyjściu z więzienia bezpieka inwigilowała Wacława Szaconia, a autorem donosów był m.in. TW o ps. „Tadeusz” – malarz Tadeusz Stanaszek[5]. Szacoń wspierał ukrywającego się Józefa Franczaka aż do jego śmierci[4].
Wraz z Józefem Herzogiem uczestniczył w odnowie wawelskiej krypty Józefa Piłsudskiego[6] wykonując metalowe zdobienia[5]. Jest też autorem krzyża obrony Lwowa na cmentarzu Rakowickim, płaskorzeźby popiersia gen. bryg. Leopolda Okulickiego (1973) i tablicy pamięci 27 pułku piechoty na Jasnej Górze (1976)[5].
W 2013 roku został odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność społeczną i kombatancką” Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[8]. 12 października 2015 roku krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej, za szczególny wkład w upamiętnianie dziejów Narodu Polskiego przyznał Wacławowi Szaconiowi nagrodę „Świadek historii”[6]. W 2017 roku został laureatem nagrody im. Józefa Franczaka „Lalka”, przyznawanej przez kwartalnik „Wyklęci”[1]. Awansowany do stopnia porucznika WP w stanie spoczynku. W 2018 został odznaczony Medalem „Pro Bono Poloniae”[9]. 1 marca 2020 roku został odznaczony przez prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[10], zaś w 2019 Medalem Błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki[11]. Od 27 października 1957 roku jego żoną jest Stefania Rospond, skazana w styczniu 1953 roku na sześć lat więzienia w procesie księży kurii krakowskiej – przeciwko „bandzie szpiegów wywiadu amerykańskiego”[5]. Był bohaterem filmu Dariusza Walusiaka Mój przyjaciel Laluś[12]. Jest Honorowym Prezesem Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Krakowie[6].
Galeria edytuj
-
Wacław Szacoń odznaczony medalem Niezłomnym-Ojczyzna (2016) -
Wacław Szacoń przy pomniku "Zaporczyków" pod Zamkiem Lubelskim -
Wacław Szacoń w Morawicy (24.02.2019)
.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ a b Paweł Kurtyka. Laudacja na cześć por. Wacława Szaconia ps. „Czarny”. „Wyklęci”, 2(6)/2017. Wydawnictwo Miles. ISSN 2450-4874.
- ↑ Jacek Janiec: Por. Wacław Szacoń Honorowym Prezesem WiN. 2015-05-21. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ a b Czterokrotnie skazany na śmierć. WPiS – Wiara, Patriotyzm i Sztuka, 2013-11-25. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ a b c d e Szacoń Wacław ps.„Czarny”. [dostęp 2017-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-11)].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Jarosław Szarek: Polska z podniesioną głową. Nasz Dziennik, 1.03.2013. [dostęp 2017-07-31].
- ↑ a b c d e f Wacław Szacoń ps. "Czarny" z nagrodą „Świadek historii”. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ Dawid Styś: Wacław Szacoń ps. „Czarny” został 4-krotnie skazany na karę śmierci: Tortury były powszechne i bardzo dotkliwe. Bóle odczuwałem nawet 4 lata po wyjściu na wolność. [w:] Otwartym tekstem program prowadzony przez Ewę Stankiewicz [on-line]. 9 marca 2017. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ Chylę głowę przed całym państwa pokoleniem. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 26 listopada 2013. [dostęp 2017-08-04].
- ↑ Na Wawelu wręczono medale "Pro Bono Poloniae" | Zarząd Regionu Małopolskiej "Solidarności" [online], www.solidarnosc.krakow.pl, 7 grudnia 2018 [dostęp 2020-01-09].
- ↑ Odznaczeni w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. [dostęp 2020-04-01].
- ↑ Morawica uczciła pamięć o Żołnierzach Niezłomnych. Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie. [dostęp 2022-02-18].
- ↑ Wacław Szacoń. [dostęp 2017-07-30].