Wacław Weker

polski inżynier architekt

Wacław Weker (ur. 22 października 1891 w Krasiłowie, zm. 20 sierpnia 1944 w Warszawie) – polski inżynier architekt.

Wacław Weker
Data i miejsce urodzenia

22 października 1891
Krasiłów

Data i miejsce śmierci

20 sierpnia 1944
Warszawa

Narodowość

polska

Alma mater

Politechnika Warszawska

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Tablica pamiątkowa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

W Kijowie ukończył gimnazjum oraz Pierwszą Szkołę Handlową. Następnie, w latach 1910–1914, studiował na Wydziale Architektury w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu. Losy Wekera w latach 1914–1917 nie są znane. 31 sierpnia 1923 roku ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, jego promotorem był Czesław Przybylski. Po studiach pracował w biurze architektonicznym dyrekcji warszawskich PKP. Od 1927 do 1939 roku prowadził pracownię przy ul. Spacerowej w Warszawie, a mieszkał przy ulicy Nowogrodzkiej 27. W czasie okupacji mieszkał przy Marszałkowskiej 92.

Reprezentował styl funkcjonalistyczny. Był jednym z pionierów modernizmu w stołecznym środowisku młodych absolwentów Wydziału Architektury.

Działalność niepodległościowa edytuj

W Paryżu należał do organizacji narodowych polskiej młodzieży akademickiej (m.in. utrzymywał stosunki z Bolesławem Wieniawą-Długoszowskim i Wacławem Sieroszewskim[1]). Tam też odbył ćwiczenia wojskowe pod kierunkiem pułkownika Jagniątkowskiego. W listopadzie 1918 roku zgłosił się ochotniczo do wojska i został przydzielony do pułku artyleryjskiego. W latach 1919–1920 służył w Wojsku Polskim. Od marca 1919 roku został przerzucony na front małopolski, gdzie przebywał do zimy, przechodząc szlak bojowy aż pod Dźwińsk. W lipcu 1920 roku pełnił służbę w jednym z pociągów pancernych.

W czasie II wojny światowej był członkiem Tajnej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej. W jego mieszkaniu znajdował się „podręczny” magazyn broni[2].

W czasie powstania warszawskiego walczył w oddziale „Kuleszy” batalionu „Kiliński”. W ataku na budynek PAST-y został ranny 20 sierpnia i zmarł w szpitalu w gmachu PKO przy Świętokrzyskiej[3][1]. Pochowany został tymczasowo w mogile pojedynczej na chodniku przy ul. Świętokrzyskiej 36. Po ekshumacji przeprowadzonej 10 października 1945 roku jako NN został pochowany na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach[4].

W 2019 roku dzięki staraniom rodziny miejsce pochówku zostało zidentyfikowane i ustawiono na nim tablicę pamiątkową.

Dorobek edytuj

Nagrodzone projekty edytuj

Wykonane projekty edytuj

  • dom Spółdzielni Inżynierów b. Ministerstwa Kolei Żelaznych (Wawelska 61/Mianowskiego 15) (wybudowany w latach 1926–1927)
  • dom mieszkalny Spółdzielni Budowlano Mieszkaniowej „Budowisko” przy ul. Sękocińskiej 17 róg Kaliskiej (budowa 1928–1929 oraz 1931–1934)
  • Letnisko dla Towarzystwa Dobroczynności „Dźwignia” w Józefowie (1927–1930) w nieustalonej lokalizacji
  • warsztaty reperacyjne wraz z budynkami pomocniczymi i mieszkalnymi dla Międzynarodowego Towarzystwa Wagonów Sypialnych w Warszawie
  • Schronisko WKN na Polanie Chochołowskiej w Tatrach (zbudowane w latach 1930–1934, spalone w 1945 roku)
     
    Schronisko na Polanie Chochołowskiej
  • dom mieszkalny na Kamiennej Górze w Gdyni (niezrealizowany projekt z 1930 roku)
  • dom połączonych Spółdzielni „3 Maja 5” i „Maskota” przy Alei 3 Maja w Warszawie (budowa 1929–1931) (dom został wpisany do rejestru zabytków w 2011 roku)
  • drewniany dom letniskowy Arpada Chowańczaka w Nadliwiu koło Łochowa (budowa 1930)
  • wnętrza mieszkania 2-izbowego na wystawie „Mieszkanie Najmniejsze” w III kolonii WSM.
  • domy mieszkalne dla magistratu m.st. Warszawy na Żoliborzu (wspólnie z architektami Antonim Jawornickim i Józefem Jankowskim) (bud. 1927–1930)
  • dom-internat dla studentów Zgromadzenia Sióstr Urszulanek w Warszawie (przy ul. Gęstej/Wiślanej) (budowa w latach 1930–1934)
  • hotel spółdzielczy „Jasne Wybrzeże” w Jastarni (niezrealizowany projekt z 1931 roku)
  • domy mieszkalne Funduszu Kwaterunku Wojskowego na Okęciu (ul. Astronautów) (1932–1933) w Warszawie i w Słonimie (1934–1936) oraz w Brześciu nad Bugiem (bud. 1937- 38)
  • dom mieszkalny – rozbudowa osiedla Miejskiej Kolonii Mieszkaniowej przy ul. Bitwy pod Rokitną/Zajączka (niezrealizowany proj. 1932)
  • dwa pokazowe typowe domy mieszkalne w konstrukcji drewnianej – zrealizowane na wystawie budowlanej „Tani Dom Własny” na Bielanach (bud. 1932)
  • projekt regulacji terenu Saskiej Kępy oraz terenu przy Królikarni (ok. 1925–1926)
  • kamienica Mariana Dziatkiewicza przy ulicy Wiejskiej 14 (bud. 1935–1937)
  • dom mieszkalny Spółdzielni Mieszkaniowej „Zacisze” przy ul. Słonecznej 50 (proj. 1928, bud. 1929–1931)
  • dom Gorgolewskich przy ul. Kazimierzowskiej 81 (budowa 1936–1937 – tylko dom tylny)
  • dom Zofii Porębskiej przy ul. Szczawnickiej 13 (budowa 1936)
  • schronisko WKN w Rafajłowej w Gorganach (budowa 1936–1938)
     
    Schronisko w Rafajłowej
  • dom mec. Władysława Skoczyńskiego na Dynasach 10[3] (budowa 1937–1938)
  • dom Stanisława Klawego przy Francuskiej róg Obrońców (budowa 1939)[1]

Członkostwo w organizacjach edytuj

Ordery i odznaczenia edytuj

Życie prywatne edytuj

Był synem Romana i Cecylii z Bielińskich[7]. Pochodził z inkorporowanej szlachty kurlandzkiej herbu Drogomir. Miał siedmioro rodzeństwa. Nie założył rodziny.

Jego siostra Cecylia Weker była jedną z głównych oskarżonych w procesie członków tzw. popielowskiego odłamu Stronnictwa Pracy (SP) w 1951 roku[8].

Przypisy edytuj

  1. a b c Wacław Weker (1891–1944). 2011-08-11. [dostęp 2011-09-20].
  2. Józef Rybicki, Notatki szefa warszawskiego Kedywu (II wydanie), 2003.
  3. a b Powstańcze biogramy. Strona „1944” Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2011-09-20].
  4. Powstańcze Biogramy - Wacław Weker [online], 1944.pl [dostęp 2020-06-04] (pol.).
  5. M.P. z 1934 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi na polu rozwoju sportu narciarskiego i turystyki”.
  6. Centralne Archiwum Wojskowe, Akta Osobowe- ankieta dot. przyznania Krzyża Niepodległości- Wacław Weker, 1938.
  7. Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 787.
  8. J. Guranowski (red.), Sojusznicy gestapo: proces Kwasiborskiego i innych, Książka i Wiedza, 1951.

Zobacz też edytuj