Waldemar Nowakowski (żołnierz)
Waldemar Jerzy Nowakowski, ps. Gacek (ur. 3 stycznia 1933 w Warszawie, zm. 28 listopada 2023[1][2][3]) – polski działacz niepodległościowy, podpułkownik Wojska Polskiego, jeden z najmłodszych uczestników powstania warszawskiego. Po II wojnie światowej zaangażowany w działalność antykomunistyczną w ramach organizacji WiN.
 podpułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 stycznia 1933 |
|---|---|
| Data śmierci |
28 listopada 2023 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska | |
| Główne wojny i bitwy |
powstanie warszawskie |
| Odznaczenia | |
         
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w X Pawilonie na terenie Cytadeli Warszawskiej. Jego ojciec, mjr Władysław Nowakowski, był oficerem 30 pułku Strzelców Kaniowskich, podczas powstania warszawskiego dowodził Zgrupowaniem AK „Żubr” na Żoliborzu[4][5].
W 1937 rodzina Nowakowskich przeprowadziła się na Koło, do budynku przy ul. Obozowej 85, gdzie matka Waldemara, Halina, prowadziła gabinet dentystyczny. Na Kole Waldemar uczestniczył podczas okupacji w zbiórkach Szarych Szeregów.
1 sierpnia 1944 zameldował się na zbiórce Zgrupowania „Waligóra”. Podczas powstania był sanitariuszem i łącznikiem. Uczestniczył w walkach przedzierając się z lekami i opatrunkami pomiędzy szpitalami Woli, Leszna i Koła. Trzykrotnie przeszedł linię frontu na ul. Górczewskiej. Zatrzymany przez Niemców, uciekł z cywilnej kolumny jenieckiej i przedarł się do Boernerowa, a następnie do matki, do Tomaszowa Mazowieckiego. Do stolicy wrócił 20 stycznia 1945.
Po zakończeniu wojny zaangażował się w konspirację antykomunistyczną. Był współorganizatorem Harcerskiego Ruchu Oporu. Od 1948 należał do organizacji Wolność i Niezawisłość[6]. Uczestniczył w akcjach dywersyjnych polegających na produkowaniu i rozlepianiu ulotek o tematyce patriotycznej i antysowieckiej. Na początku 1949 brał udział w próbie wysadzenia pod Mińskiem Mazowieckiem pociągu kursującego pomiędzy Berlinem a Moskwą[7][8]. Był dwukrotnie aresztowany przez funkcjonariuszy UB (1950 i 1951)[9]. Za działalność wywrotową został skazany na jedenaście lat więzienia, zamienionego ostatecznie na sześć lat pozbawienia wolności. Przebywał w więzieniach na Cyryla i Metodego, Jaworznie (więzienie dla małoletnich) i Montelupich w Krakowie. Wyszedł po trzech latach.
Członek komitetu założycielskiego Związku Powstańców Warszawskich, a także Związku Byłych Więźniów Politycznych okresu Stalinowskiego, Warszawskiego Obwodu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz Związku Młodocianych Więźniów Politycznych PRL „Jaworzniacy”. Był kolekcjonerem militariów. Miał blisko tysiąc eksponatów – oprócz broni zbierał mundury, hełmy, odznaki, opaski i inne akcesoria. Współpracował również z Muzeum Powstania Warszawskiego, właśnie jako ekspert w dziedzinie starej broni[10].
17 marca 2016 mianowany na stopień podpułkownika w stanie spoczynku[11]. Zmarł 28 listopada 2023 roku. Pośmiertnie, decyzją szefa MON Mariusza Błaszczaka, awansowany na stopień pułkownika. Spoczywa na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Order Krzyża Niepodległości z Mieczami (2013)[12]
- Medal Wojska
- Krzyż Armii Krajowej
- Warszawski Krzyż Powstańczy
- Krzyż Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego[13]
- Medal pamiątkowy z okazji 70-lecia powołania Narodowych Sił Zbrojnych (2013)[14]
- Krzyż Partyzancki
- Medal „Pro Memoria”
- Medal „Pro Patria”
- Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”
- Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2019)[15]
Przypisy edytuj
- ↑ Nekrolog śp. ppłk. Waldemara Nowakowskiego [online], Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, 1 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05].
- ↑ Zmarł jeden z najmłodszych Powstańców Warszawskich - pułkownik Waldemar Nowakowski ps. Gacek [online], Stowarzyszenie Scena Kultury, 29 listopada 2023 [dostęp 2023-12-01].
- ↑ Niezmiernie smutna wiadomość - zmarł Powstaniec Warszawski płk Waldemar Nowakowski ps. „Gacek” [online], Zwiadowca Historii, 29 listopada 2023 [dostęp 2023-12-01].
- ↑ Powstańcze Biogramy - Waldemar Nowakowski [online], 1944.pl [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Marek, „Żubr” - mjr Władysław Nowakowski [online], zubry1944.pl [dostęp 2017-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-21] (pol.).
- ↑ Kgnet.pl, Nowy Wyszkowiak [online], archiwum.nowywyszkowiak.pl [dostęp 2018-02-23] (ang.).
- ↑ Żołnierz wyklęty dwa razy [online] [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Powstaniec odzyskał broń [online] [dostęp 2017-12-18] (pol.).
- ↑ Członkowie - Mazowieckie Stowarzyszenie Historyczne Exploratorzy.pl, „Mazowieckie Stowarzyszenie Historyczne Exploratorzy.pl” [dostęp 2017-12-18] (pol.).
- ↑ RCZPI|design by Patryk Rydzyk|2012|www.rczpi.wp.mil.pl, ..:: :: Aktualności ::.. [online], 4rwt.wp.mil.pl [dostęp 2018-03-06] (pol.).
- ↑ RCZPI|2017, Spotkanie dotyczące polityki historycznej [online] [dostęp 2017-12-18] (pol.).
- ↑ l, Prezydent wręczył Ordery Krzyża Niepodległości / Ordery i odznaczenia / Aktualności / Archiwum Bronisława Komorowskiego / Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej [online], prezydent.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
- ↑ RCZPI | design by Patryk Rydzyk | 2012 | www.rczpi.wp.mil.pl, ..:: Centrum Wsparcia Teleinformatycznego SP :: AKTUALNOŚCI ::.. [online], cwt.wp.mil.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01] (pol.).
- ↑ Martyna Burek, Odznaczeni Medalem pamiątkowym z okazji 70-lecia powołania Narodowych Sił Zbrojnych - NSZ - Narodowe Siły Zbrojne [online], nsz.com.pl [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01] (pol.).
- ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Zasłużeni dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej otrzymali odznaczenia [online], prezydent.pl [dostęp 2019-12-04].
Linki zewnętrzne edytuj
- Relacja Waldemara Nowakowskiego w Archiwum Historii Mówionej. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2017-11-27].