Wikipedia

Walenty Danielak

Walenty Danielak (ur. 2 lutego 1874 roku w Bilczewie k. Ostrowa Wielkopolskiego, zm. 6 czerwca 1946 w Rogoźnie) – polski działacz społeczny. Założyciel „Hotelu Centralnego” w Zdunach k. Krotoszyna, restauracji i Zajazdu „Danielak”[1]. Powstaniec wielkopolski (Straż Ludowa w Ostrowie Wielkopolskim). Radca prawny majątku Lipskich[2]. Radny Zdun oraz członek Towarzystwa Przemysłowców[3]. Ojciec harcerza i pocztowca Ludwika Danielaka.

Walenty Danielak
Data i miejsce urodzenia

2 lutego 1874
Bilczew

Data i miejsce śmierci

6 czerwca 1946
Rogoźno

Miejsce spoczynku

Cmentarz parafialny w Rogoźnie

Zawód, zajęcie

prawnik, restaurator

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Dom Walentego i Ludwika Danielaków w Zdunach (Rynek). W tym domu Walenty Danielak mieszkał w latach 1924–1939
Spotkanie szachistów w klubie Giermek (sala wielka restauracji Walentego Danielaka), Zduny 1931. Ludwik Danielak czwarty od lewej w rzędzie stojącym

Rodzina edytuj

Pochodził z patriotycznej rodziny ziemiańskiej z Bilczewa k. Ostrowa Wielkopolskiego. Był synem Jana Danielaka (ur. 1851) i Katarzyny z Szymczaków. Jego brat, Józef Danielak, był właścicielem Domu Handlowego w miejscowości Wanne-Eickel (Westfalia – Niemcy) oraz kilku posiadłości w Wielkopolsce (Rogoźno, Piaski, Leszno, Lewków). Józef Danielak był także aktywnym członkiem leszczyńskiego Bractwa Kurkowego, gdzie pełnił z początku funkcję przewodniczącego komisji rewizyjnej, a w 1938 roku był członkiem i II Rycerzem Majestatu Bractwa w Lesznie[4].

Najmłodszy z braci, Ludwik Danielak (ur. 1902), był aktywnym powstańcem wielkopolskim. Został odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym[5]. Jego brat Ludwik brał czynny udział w Powstaniu wielkopolskim 1918 / 1919 roku - od dnia 13.11.1918 do dnia 12.2.1919 roku jako ochotnik z bronią w ręku. Wziął udział między innymi w oswobodzeniu miasta Skalmierzyce i okolicach pod dowództwem Idziora Józefa. W czasie II wojny światowej działał w partyzantce. W maju 1944 roku został aresztowany przez Gestapo i dnia 28.6.1944 zamordowany w Kaliszu i pochowany na tamtejszym cmentarzu katolickim[6].

Bracia Danielakowie utrzymywali z możnymi i przemysłowcami dobre kontakty, polegające nie tylko na współpracy handlowej, czy przemysłowej, ale przede wszystkim na działalności patriotycznej i społecznej. Dziećmi Walentego Danielaka były: Helena Kryg, Ludwik Danielak (ur. 1909), Ewa Marciniak i Marianna Wierzchacz.

Dom Danielaków był ostoją patriotyzmu w południowej części Wielkopolski (w samych Zdunach ponad połowę mieszkańców stanowili Niemcy). Wnukami Walentego Danielaka byli między innymi: kontynuator tradycji harcerskich w Zdunach i założyciel drużyny harcerskiej w Cieszkowie harcmistrz Marian Marciniak oraz członkini chórów Zdun (Harmonia) i Krotoszyna Krystyna Nawrocka, córka Ludwika Danielaka[7].

Działalność patriotyczna i społeczna edytuj

Z wykształcenia był prawnikiem. Po zaślubinach z Antoniną z Krysiaków, Walenty Danielak przeniósł się z rodzinnego Bilczewa do Piasek k. Ostrowa Wielkopolskiego (obecnie dzielnica Ostrowa Wielkopolskiego). Tam, w krótkim czasie, nawiązał kontakty z zamożną rodziną Lipskich (Adam Lipski, Józef Lipski i Jan Lipski) w Lewkowie oraz w Karskach. W 1919 roku brał udział w powstaniu wielkopolskim w Ostrowie Wielkopolskim, zostając członkiem i współorganizatorem Straży Ludowej w tym mieście.

W roku 1922 objął stanowisko radcy prawnego majątku Lipskich w Karskach[8]. Utrzymywał kontakty nie tylko z rodziną Lipskich ale także patriotyczną rodziną Szembeków[9]. W połowie 1924 roku grupa patriotów, utworzona przez Szembeków i Lipskich (Bogdan Szembek i Adam Lipski), zdecydowała o wysłaniu Walentego Danielaka wraz z rodziną do przygranicznych Zdun k. Krotoszyna (Zduny Niemcy uważały za miasto niemieckie).

W 1925 roku jego syn Ludwik Danielak, prawdopodobnie z jego inicjatywy, założył w Zdunach harcerstwo (drużyna im. Zawiszy Czarnego) o charakterze pro obronnym, co wywołało wśród Niemców duże zaniepokojenie. Powstały też inne grupy harcerskie w powiecie krotoszyńskim, które inicjował Danielak. Walenty Danielak finansował działalność harcerską swojego syna Ludwika[10]. Założył też „Hotel Centralny” w Zdunach oraz restaurację i Zajazd „Danielak”.

21 maja 1925 roku do Zdun przybył generał Józef Haller, który udekorował zasłużonych członków Towarzystwa Powstańców i Wojaków im. generała Józefa Hallera. Wśród odznaczonych znalazł się Walenty Danielak, który był także jako restaurator, organizatorem uroczystego obiadu z udziałem generała Hallera. Organizował w swojej Sali Wielkiej zabawę taneczną dla przybyłych gości. Następnego dnia, tj. 22 maja przyjechał do Zdun Prezydent II Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski, który także podejmowany był uroczystym obiadem w Restauracji Danielaka[11].

W 1931 roku Danielak był współzałożycielem i członkiem Towarzystwa Przemysłowców[12][13] oraz członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, które wspierał finansowo. Pomagał też w budowie stadionu żużlowego w Krotoszynie[14].

W Hotelu Walentego Danielaka odbywały się zebrania Związku Weteranów Powstań Narodowych RP, w których jako członek związku sam uczestniczył[15].

W latach 1928–1930 i 1932–1934 był radnym Zdun[16][17]. Od 1933 roku aktywnie działał w Komitecie ds. Bezrobocia w powiecie krotoszyńskim, którego przewodniczącym był ówczesny właściciel Pałacu w Baszkowie (wtedy województwo poznańskie) książę Olgierd Czartoryski[18][19]. W tym czasie Walenty Danielak utrzymywał bardzo dobre kontakty z tą rodziną.

W 1929 roku w Polsce ogłoszono Pożyczkę Odrodzenia Polski, a w latach 30. Pożyczkę Narodową na funkcjonowanie państwa polskiego i inwestycje przemysłowe. Od 1932 roku Walenty Danielak był członkiem Powiatowego Komitetu Wykonawczego Pożyczki Narodowej, który koordynował pracę i działalność tej organizacji. W skład tego Komitetu wchodzili także burmistrz Zdun - Bernard Szał i burmistrz Krotoszyna, oraz książę Olgierd Czartoryski, nadleśniczy Edward Krótki, Maksymilian Chojnacki oraz Stanisław Telega[20].

Od 1936 roku był współorganizatorem zbiórek na rzecz OPL oraz był indywidualnym subskrybentem pożyczki na rzecz Obrony Przeciwlotniczej Polski, wpłacając regularnie co miesiąc 100 zł na ten cel[21]. Walenty Danielak organizował także zbiórki pieniężne na rzecz Funduszu Obrony Narodowej (FON) oraz Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej Polski w 1939 roku.

W wielkiej sali restauracyjnej Walentego Danielaka często organizowano patriotyczne wieczornice, występy chóru „Harmonia”, zbiórki harcerskie, turnieje szachowe, szkolenia oficerów 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej z Krotoszyna oraz ludności Zdun (przedstawiciele kadry oficerskiej 56 pp. Wielkopolskiej z Krotoszyna byli też częstymi gośćmi w domu Danielaków, gośćmi byli także oficerowie Biura Wojskowego Poczty i Telegrafów: ppłk Adam Paciorek, mjr Mieczysław Michoniewski i kpt. Adam Gac oraz kadra oficerska z Kalisza)[22].

II wojna światowa edytuj

 
Wypędzanie Polaków z Wielkopolski bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych, jesień 1939

1 września 1939 roku Walenty Danielak opuścił rodzinne Zduny i wraz z żoną i córkami (Ludwik Danielak był funkcjonariuszem pocztowcem i z rodziną udał się specjalnym pociągiem ewakuacyjnym przez Jarocin, Koło i Kutno na wschód) pojechał do Rogoźna. Początkowo ukrywał się, ponieważ był na tzw. liście osób wrogich Rzeszy. Według tej listy miał być skierowany do Generalnego Gubernatorstwa w okolice Łodzi. Nigdy jednak nie opuścił Wielkopolski.

W czasie okupacji podejmował tajną działalność patriotyczną na terenie Rogoźna. Wspierał też tajne nauczanie młodzieży oraz pomagał społeczeństwu polskiemu. Zmarł 6 czerwca 1946 roku w rodzinnym ogrodzie w Rogoźnie. Pochowany został na Cmentarzu Parafialnym w Rogoźnie[23].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Kurier Zdunowski, nr 37, 22.12.2014, wyd. Zdunowski Ośrodek Kultury
  2. ↑ Orędownik Ostrowski, nr 73, 13 września 1922, Lista mianowanych na Urząd Radcy s. 1, poz. 12
  3. ↑ Ludwik Danielak | Zdunowski Portal Historyczny [online], zduny.wordpress.com [dostęp 2017-11-20] (pol.).
  4. ↑ Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Lesznie 1627–1947, Eugeniusz Śliwiński, część 2, s. 51;
  5. ↑ zob. Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, http://powstancy-wielkopolscy.pl/search
  6. ↑ zaświadczenie dowódcy kompanii Idziora Józefa z dnia 29 grudnia 1933 roku
  7. ↑ Krystyna Nawrocka | Zdunowski Portal Historyczny [online], zduny.wordpress.com [dostęp 2017-11-20] (pol.).
  8. ↑ Orędownik Ostrowski, nr 73, 13 września 1922, Lista mianowanych na Urząd Radcy s. 1, poz. 12.
  9. ↑ zduny.wordpress.com.
  10. ↑ S. Ryter, Moje harcerstwo, Izba Muzealna w Zdunach
  11. ↑ Kurier Zdunowski nr 24 z czerwca 2013 roku, s.6 i 7; Światowid - Kuryer Tygodniowy z 25 czerwca 1925 r., artykuł pt. Uczczenie Powstańców w Zdunach
  12. ↑ Pismo Urzędu Wojewódzkiego Poznańskiego do Towarzystwa Przemysłowców w Zdunach, Poznań 26 listopada 1933 roku; AP Poznań;
  13. ↑ Pismo Towarzystwa Przemysłowców w Zdunach za pośrednictwem Starostwa Powiatowego w Krotoszynie, do Urzędu Wojewódzkiego Poznańskiego, Zduny 10 września 1933 roku; AP w Poznaniu;
  14. ↑ Orędownik Urzędowy Powiatów Krotoszyńskiego i Pleszewskiego nr 20/1926 z 10 marca 1926, s. 1;
  15. ↑ Krotoszyński Orędownik Powiatowy, nr 27/1933 z 5 kwietnia 1933 roku, s.4
  16. ↑ Ł. Cichy, „Walenty Danielak patriota i społecznik”, Życie Krotoszyna nr 59, 17.11.2015, s. 23.
  17. ↑ Pismo Radnych i Zarządu Miejskiego w Zdunach do Wydziału Powiatowego na ręce Pana Starosty w Krotoszynie, Zduny 9 września 1934 roku; AP w Poznaniu;
  18. ↑ -Sprawozdanie księdza asystenta z działalności Akcji Katolickiej w Zdunach za 1932 rok, 28 lutego 1933 roku, oraz za 1938 i 1939; Archidiecezjalny Instytut Akcji Katolickiej w Poznaniu, PAK – Zduny 1931-1939;
  19. ↑ Odezwa do ludności powiatu krotoszyńskiego – Krotoszyński Orędownik Powiatowy nr 73/1933 z 16.09.1933r., s.1-2; -Krotoszyński Orędownik Powiatowy nr 27/1933 z 5 kwietnia 1933 roku, s.4 -Krotoszyński Orędownik Powiatowy nr 32/1936 z 15 kwietnia 1936 roku, s.4
  20. ↑ Odezwa Powiatowego Komitetu Obywatelskiego Pożyczki Narodowej, Krotoszyński Orędownik Powiatowy nr 73/1933 z 16 września 1933 roku, s. 1-2
  21. ↑ „Krotoszyński Orędownik Powiatowy” – Subskrybenci pożyczki OPL – mieszkańcy Zdun, wyd. Krotoszyn, nr 39, 17 maja 1939 roku, s. 2).
  22. ↑ Andrzej Potocki i ppor. Mirosław Grodzicki (komp. Łączności 25 DP) i por. Hipolit Puchaczewski z Dowództwa Łączności, IPMS Londyn, sygn. B.I.9c, sprawozdanie: „Dowództwo i łączność – obsada w 1939 roku”, ppłk W. Leonard, Londyn 1991)
  23. ↑ zduny.wordpress.com

Bibliografia edytuj

  • Cichy Ł., Walenty Danielak patriota i społecznik, Życie Krotoszyna nr 59, 17.11.2015.
  • Kordy J., Macias A., Grobelny K., Kryg G., Dzieje Zdun. Środowisko przyrodnicze. Historia., Urząd Gminy i Miasta w Zdunach oraz Zdunowski Ośrodek Kultury, wyd. Zduny 1994.
  • A. Nawrocki i G. Waliś, Źródła do dziejów Powstania Wielkopolskiego w zasobie Archiwum Państwowego w Kaliszu, wyd. Kalisz 2008.
  • Nawrocki K. F., Życiorys Walentego Danielaka [dostęp z dnia: 2016-12-15].
  • Pałasz S., Zduny. Szkice z historii miasta i okolic, wyd. Urząd Gminy i Miasta w Zdunach, Zduny 2014. W książce znaleźć można wiele historycznych opisów dotyczących działalności radnego Zdun Walentego Danielaka, s. 230, 231, 232, 239, 249, 250, 253, 259, 269, 284.
  • Pocztowe Przysposobienie Wojskowe, nr 1/1934, 4/1935, 2/193.
  • Magdalena Stokłosa, Sportowcy dla Niepodległej, wyd. Instytut Łukasiewicza Kraków 2018, s. 72, Aleksandra Wójcik, Kraków: Fundacja Instytut Łukasiewicza, 2018, s. 72, ISBN 978-83-948954-2-6, OCLC 1042523525.

Linki do cenzurowanych artykułów edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Walenty_Danielak&oldid=73160015”