Walerian Olszowski
Walerian Olszowski h. Prus II (Wilczekosy) (ur. 1587 r. w Olszowie – zm. 1650 r. w Niechmirowie) – podstoli wieluński 1635, podkomorzy wendeński 1646, kasztelan spicymierski 1648. Ojciec arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Andrzeja Olszowskiego[1].
 Prus II - Wilczekosy | |
| Rodzina |
Olszowscy herbu Wilczekosy |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
5 lipca 1650 |
| Ojciec |
Marcin Olszowski |
| Matka |
Elżbieta Frycz Modrzewska |
| Żona |
Dorota Brzustowska |
| Dzieci |
Mikołaj, Krzysztof, Andrzej, Hieronim, Katarzyna, Zofia, Katarzyna i in. |
| Rodzeństwo |
Jan Krzysztof, Marcelin, Jadwiga |
Życiorys edytuj
Pochodził z rodu herbu Wilczekosy osiadłego we wsi Olszowa w powiecie brzezińskim. Po kądzieli wnuk Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
Wojował początkowo pod komendą Stanisława Branickiego, starosty chęcińskiego, później Stanisława Żółkiewskiego i Stanisława Koniecpolskiego[2].
Był dwukrotnie żonaty: pierwszy raz z Dorotą Brzustowską z Brzustowca, która w ciągu roku zmarła, drugi raz z Zofią Duninówną (zm. 1630) herbu Łabędź ze Skrzynna Wielkiego[2][3]. Małżeństwo to znacznie podniosło jego pozycję przez koligację z możnymi rodami Duninów i Koniecpolskich (matka Zofii była z domu Koniecpolska)[4]. Z Duninówną miał szesnaścioro dzieci, z których co najmniej ośmioro dożyło wieku dorosłego[1]. Jego synowie pełnili funkcje w administracji państwowej: Krzysztof (cześnik wieluński, stolnik sieradzki), Hieronim (podstoli koronny, wojewoda rawski, starosta wieluński), Zygmunt (podkomorzy wieluński, starosta szczercowski) a Andrzej również kościelnej (podkanclerzy koronny, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski)[1].
Dzięki swej zaradności i zapobiegliwości znacznie pomnożył dobra rodowe. Był właścicielem dóbr Olszowa, Wólka Krzykowska, Stryjkowice, Rudniki, Niechmirów i wielu innych głównie w powiecie brzezińskim i sieradzkim[1].
Zmarł na apopleksję 5 lipca 1650 roku w 63 roku swego życia[3]. Pochowano go w murowanej kaplicy Olszowskich przy drewnianym kościele parafialnym w Stolcu[5]. Pogrzeb zaszczycili obecnością arcybiskup gnieźnieński Maciej Łubieński, wojewoda sieradzki Jan Koniecpolski, kasztelan sieradzki Wojciech Łubieński, starosta wieluński Stanisław Denhoff oraz liczna szlachta i urzędnicy państwowi[3]. Jego nagrobek fundacji jego syna Andrzeja, przedstawiający półleżącą postać w zbroi, tablicę herbową i epitafium wykonano w warsztacie gdańskim z kamieni gotlandzkich i olandzkich po r. 1661[6]. W XX w. nagrobek przeniesiono do nowego murowanego kościoła pw. Św. Wawrzyńca, zbudowanego w latach 1912-1925, gdzie znajduje się do dziś.
Portret Waleriana znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Tomasz Sławiński: Olszowscy herbu Wilczekosy, Stan badań nad genealogią rodziny. W: Andrzej Sikorski, Tomasz Sławiński: Studia Genealogiczne. Warszawa: Wyd. PIOMAR, 2016, s. 107-191. ISBN 978-83-932626-8-7.
- ↑ a b Leszek Ziątkowski: Młodość i początki edukacji Andrzeja Olszowskiego. W: B. Rok, J. Maroń: Między Lwowem a Wrocławiem, Księga jubileuszowa profesora Krystyna Matwijowskiego. Toruń: Wyd. A. Marszałek, 2006, s. 553-562.
- ↑ a b c Stanisław Barcikowski. Pomnik grobowy Waleryana Olszowskiego. „Tygodnik Illustrowany”, s. 81-82, 31 sierpnia 1861.
- ↑ Zygmunt Koniecpolski: Rodowód domu Koniecpolskich. W: Stanisław Przyłęcki: Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. Lwów: Wyd. Leon Rzewuski, 1842, s. 191-201. [dostęp 2021-11-14].
- ↑ Łukasz Cwikła. Walerian Olszowski herbu Prus II (zm. 1650), ojciec prymasa Andrzeja Olszowskiego i dobrodziej familii w pamięci potomstwa wyrażonej na nagrobku ojca w Stolcu. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”. 98, s. 9-23, 2017-06-30. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. ISSN 0208-6050. [dostęp 2021-11-14].
- ↑ Michał Wardzyński. Import kamieni i dzieł rzeźby z Gotlandii i Olandii do Rzeczypospolitej (od XIII do 2. połowy XVIII w.). „Porta Aurea. Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego”. 9, s. 82-83, 2010. Małgorzata Omilanowska (red. nauk.). Gdańsk: Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego. ISSN 1234-1533.