Wanda Grażyna Gałecka-Szmurło
Wanda Grażyna Gałecka-Szmurło (ur. 21 sierpnia 1899 w Warszawie, zm. 10 stycznia 1993) – polska adwokatka, działaczka niepodległościowa i społeczna, druga kobieta w Polsce, która została wpisana na listę adwokatów.
 Wanda Grażyna Gałecka (około 1918, na mundurze – krzyż harcerski) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
adwokat |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Grażyna Gałecka (tak była nazywana przez przyjaciół[1]) już w czasie nauki w gimnazjum była harcerką, należała do tajnego Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość” („Pet”)[1][2] i do Organizacji Młodzieży Narodowej. W 1918 roku była już w zarządzie OMN Szkół Średnich[1]. W 1918 albo 1919 roku zdała maturę i dostała się na Wydział Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Jednak na polecenie Organizacji zawiesiła swe studia i objęła funkcję sekretarki okręgu wołyńskiego na okres wojny polsko-bolszewickiej (pracowała również w okręgu wileńskim[3]). W tym czasie pracowała w Straży Kresowej w Kowlu[4]. W ramach tej pracy często wyjeżdżała na linię frontu, a nawet ją przekraczała, przewożąc instrukcje dla ludności po jej drugiej stronie[5]. Po zakończeniu wojny wróciła do Warszawy, podjęła studia prawnicze i wstąpiła do OMN Szkół Wyższych oraz została przyjęta do tajnego „Zet”-u. Co najmniej od 1924 roku była siostrą zetową w Kole Braterskim „Zet”-u[6] (z którego w 1925 roku wzięła „urlop bezterminowy”[7]). Od co najmniej 1937 roku należała do Związku Patriotycznego[8].
Za swą działalność niepodległościową została odznaczona Medalem Niepodległości[9][10][11] i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[5].
Studiowała również drugi fakultet na Wydziale Filozofii UW, zaliczając pierwszy rok. W 1924 roku ukończyła studia prawnicze i rozpoczęła aplikację w Prokuratorii Generalnej. Po ukończeniu aplikacji przez rok pracowała w Magistracie m.st. Warszawy, a w roku 1930 została przyjęta w poczet adwokatów Izby Warszawskiej, będąc drugą kobietą w Polsce, która została wpisana na tę listę[5][12] (pierwszą kobietą była Janina Jurkiewicz).
Równocześnie prowadziła intensywną działalność społeczną i publicystyczną w dziedzinie prawa, brała też udział w pracach ustawodawczych z dziedziny małżeńskiego prawa majątkowego (wydała kilka publikacji na ten temat, m.in. książkę Kobieta w prawie publicznym i prywatnym. Zbiór przepisów).
Przez kilka lat (do roku 1939) adwokat Wanda Szmurłowa była czynnym członkiem Koła Adwokatów Rzeczypospolitej Polskiej.
W czasie okupacji niemieckiej Wanda Szmurło była żołnierzem Armii Krajowej, brała czynny udział w powstaniu warszawskim, pracując w szpitalach powstańczych. Komitet Żydów w Polsce złożył jej podziękowanie za pomoc i ukrywanie Żydów w okresie okupacji niemieckiej[5].
Po II wojnie światowej Wanda Szmurło została umieszczona na liście adwokatów Izby Warszawskiej „z ważnością od 20.04.l945 r.”. Początkowo prowadziła prywatną praktykę, a z chwilą utworzenia Zespołu Adwokackiego nr 27 przy ul. Chłodnej 54, została jego członkinią. 1 czerwca 1965 roku została przeniesiona do Zespołu Adwokackiego nr 9, i była członkinią tego zespołu do chwili, gdy została skreślona z listy adwokatów w 1971 roku w wyniku orzeczenia lekarskiego[5].
Adwokat Wanda Grażyna Szmurło została mianowana przez ministra obrony narodowej Janusza Onyszkiewicza (rozkazem z dnia 3 lipca 1992 roku) podporucznikiem Wojska Polskiego[5].
Życie prywatne edytuj
Matka Grażyny Gałeckiej zmarła wkrótce po jej urodzeniu, ojciec w 1905 roku musiał opuścić kraj z powodów politycznych i osiadł w Ameryce Południowej. Grażyna Gałecka miała siostrę Zofię, która również była działaczką „Pet” i OMN[1]. Również i ona pracowała w Straży Kresowej w czasie wojny polsko-bolszewickiej[4]. Popełniła samobójstwo przez otrucie w 1926 roku[13]. Została pośmiertnie odznaczona Medalem Niepodległości[14].
Grażyna Gałecka wyszła między 1925 a 1931 rokiem za Jana Szmurłę (1897–1985), adwokata. Mieli co najmniej dwie córki[15]: Hannę Jadwigę, ps. „Ania”, po mężu Zapendowską (1928–2019), łączniczkę w kwatermistrzostwie Grupy Kampinos i Grażynę Zofię, ps. „Grażynka” (ur. 1930), sanitariuszkę w szpitalu 1 Rejonu „Brzozów” (Legionowo) Obwodu VII „Obroża”[16][17]. Co najmniej od 1936 roku mieszkali w domku z ogródkiem w Jabłonnie koło Warszawy, gdzie Grażyna do 1 września 1939 roku pełniła funkcję prezesa kółka rolniczego[5][18].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 40 (1918), Archiwum Akt Nowych.
- ↑ Krajewski 1993 ↓, s. 132.
- ↑ Nowacki 1996 ↓, s. 136.
- ↑ a b Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 81 (1919), Archiwum Akt Nowych.
- ↑ a b c d e f g Krajewski 1993 ↓, s. 133.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 183 (1924), Archiwum Akt Nowych, 2019.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 208 (1925), Archiwum Akt Nowych, 2019.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 382 (1937), Archiwum Akt Nowych, 2019.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-03-29].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-03-29].
- ↑ Ruch służbowy. „Dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości”. 10, s. 125–126, 1930-05-09. Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości..
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 224 (1926), Archiwum Akt Nowych, 2019.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 30
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 331 (1933), Archiwum Akt Nowych, 2019.
- ↑ Hanna Jadwiga Szmurło. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2024-03-30].
- ↑ Grażyna Zofia Szmurło. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2024-03-30].
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 379 (1937), Archiwum Akt Nowych, 2019.
Bibliografia edytuj
- Wojciech Krajewski. Szpalty pamięci: Adwokat Wanda Grażyna Gałecka-Szmurło (1899–1993). „Palestra”. 7–8, s. 132–133, 1993.
- Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12142-4.