Wargacz leniwy
Wargacz leniwy[12], wargacz[13], aswal (Melursus ursinus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny niedźwiedziowatych (Ursidae), jedyny przedstawiciel rodzaju wargacz[12] (Melursus).
| Melursus ursinus[1] | |
| (Shaw, 1791) | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wargacz leniwy |
| Synonimy | |
|
Rodzaju:
Gatunku: | |
| Podgatunki | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Zasięg występowania i biotopEdytuj
Obecny zasięg jego występowania obejmuje Indie, Sri Lankę, Nepal, Bangladesz i Bhutan[11]. W Indiach i Sri Lance był gatunkiem licznym do lat 90. XX wieku. Obecnie jest rzadko spotykany. Zasiedla tereny lesiste i trawiaste.
EtymologiaEdytuj
- Melursus: łac. mel, mellis „miód”, od gr. μελι meli, μελίτος melitos „miód”; ursus „niedźwiedź”[14].
- Arceus: gr. Αρκευς Arkeus, przywódca Persów[15].
- Prochilus (Prochylus): gr. προχειλος prokheilos „mający wydatne, wystające usta”[16].
- Chondrorhynchus: gr. χονδρος khondros „szorstki, gruby”; ῥυγχος rhunkhos „pysk, ryj”[17].
- ursinus: łac. ursinus „przypominający niedźwiedzia”[18].
- inornatus: łac. inornatus „zwykły, bez ozdób”, od in- „nie”; ornatus „strojny, ozdobiony”, od ornare „ozdabiać”[19].
CharakterystykaEdytuj
Długość ciała 140–190 cm, długość ogona 8–17 cm; masa ciała samców 70–145 kg, samic 50–95 kg[20]. Różni się od pozostałych niedźwiedzi wydłużonym pyskiem o bardzo ruchliwych wargach, dających się składać w rurkę ssącą. Ma czarne, gęste futro z długim włosem. Żeruje w nocy lub o zmierzchu, żywi się przeważnie pokarmem roślinnym, także termitami. Łapy wargacza zakończone są mocnymi pazurami, którymi rozdrapuje termitiery i wykopuje bulwy roślin.
Wargacza łatwo się oswaja – jest jednak groźnym drapieżnikiem, nierzadko atakującym ludzi, sprawcą licznych okaleczeń, a nawet przypadków śmierci.
Samica wydaje na świat od 1 do 3 młodych, które ważą 300 do 400 dag. Wargacze żyją w grupach złożonych z 4-5 osobników.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Melursus ursinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b F.A.A. Meyer: Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen. Leipzig: Verlage der Dykischen Buchhandlung, 1793, s. 155. (niem.)
- ↑ a b G.A. Goldfuss: Vergleichende Naturbeschreibung der Säugethiere. Erlangen: altherschen Kunst- und Buchhandlung, 1809, s. xix, 301. (niem.)
- ↑ a b J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 109. (łac.)
- ↑ J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. 558. (łac.)
- ↑ a b Blainville 1817 ↓, s. 75.
- ↑ G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects. T. 2. London: Nodder & Co., 1792, s. ryc. 58 i tekst. (ang.)
- ↑ Blainville 1817 ↓, s. 74.
- ↑ J. Pucheran. Notes mammalogiques. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e Série. 7, s. 392, 1855 (fr.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Melursus ursinus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 30 sierpnia 2009]
- ↑ a b N. Dharaiya, H.S. Bargali, T. Sharp, Melursus ursinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2019-08-13] (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 151. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 402, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 408.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 113.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 567.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 187.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 247.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 112.
- ↑ D.L. Garshelis: Family Ursidae (Bears). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. 2009, s. 489. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)
BibliografiaEdytuj
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904 (ang.).
- L. Bies, Melursus ursinus', (On-line), Animal Diversity Web, 2002 [dostęp 2008-06-30] (ang.).
- H.M.D. de Blainville. Sur le Paresseux à cinq doigts (Bradypus ursinus de Shaw). „Bulletin des Sciences, par la Société philomathique de Paris”. Année 1817, s. 74–76, 1817 (fr.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.)