Wargacz leniwy

Wargacz leniwy
	Melursus ursinus
	(Shaw, 1791)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	niedźwiedziowate
Podrodzina	Ursinae
Rodzaj	wargacz
Gatunek	wargacz leniwy
Synonimy
	Bradypus ursinus Shaw, 1791; Melursus lybius Meyer, 1793; Arceus niger Goldfuss, 1809; Prochilus ursinus – Illiger, 1811; Ursus labiatus Blainville, 1817; Prochylus ursinus – Blainville, 1817; Ursus longirostris Tiedemann, 1820; Melursus inornatus Pucheran, 1855;
	Bradypus ursinus Shaw, 1791; Melursus lybius Meyer, 1793; Arceus niger Goldfuss, 1809; Prochilus ursinus – Illiger, 1811; Ursus labiatus Blainville, 1817; Prochylus ursinus – Blainville, 1817; Ursus longirostris Tiedemann, 1820; Melursus inornatus Pucheran, 1855;
Podgatunki
	M. u. inornatus Pucheran, 1855; M. u. ursinus (Shaw, 1791);
	M. u. inornatus Pucheran, 1855; M. u. ursinus (Shaw, 1791);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wargacz leniwy^[11], wargacz^[12], aswal (Melursus ursinus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny niedźwiedziowatych (Ursidae), jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju wargacz^[11] (Melursus).

Zasięg występowania i biotop edytuj

Obecny zasięg jego występowania obejmuje Indie, Sri Lankę, Nepal, Bangladesz i Bhutan^[10]. W Indiach i Sri Lance był gatunkiem licznym do lat 90. XX wieku. Obecnie jest rzadko spotykany. Zasiedla tereny lesiste i trawiaste.

Etymologia edytuj

Melursus: łac. mel, mellis „miód”, od gr. μελι meli, μελίτος melitos „miód”; ursus „niedźwiedź”^[13].
ursinus: łac. ursinus „przypominający niedźwiedzia”^[14].
inornatus: łac. inornatus „zwykły, bez ozdób”, od in- „nie”; ornatus „strojny, ozdobiony”, od ornare „ozdabiać”^[15].

Charakterystyka edytuj

Długość ciała 140–190 cm, długość ogona 8–17 cm; masa ciała samców 70–145 kg, samic 50–95 kg^[16]. Różni się od pozostałych niedźwiedzi wydłużonym pyskiem o bardzo ruchliwych wargach, dających się składać w rurkę ssącą. Ma czarne, gęste futro z długim włosem. Żeruje w nocy lub o zmierzchu, żywi się przeważnie pokarmem roślinnym, także termitami. Łapy wargacza zakończone są mocnymi pazurami, którymi rozdrapuje termitiery i wykopuje bulwy roślin.

Wargacza łatwo się oswaja – jest jednak groźnym drapieżnikiem, nierzadko atakującym ludzi, sprawcą licznych okaleczeń, a nawet przypadków śmierci.

Samica wydaje na świat od 1 do 3 młodych, które ważą 300 do 400 dag. Wargacze żyją w grupach złożonych z 4-5 osobników.

Przypisy edytuj

↑ Melursus ursinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects. T. 2. London: Nodder & Co., 1792, s. ryc. 58 i tekst. (ang.).
↑ F.A.A. Meyer: Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen. Leipzig: Verlage der Dykischen Buchhandlung, 1793, s. 155. (niem.).
↑ G.A. Goldfuss: Vergleichende Naturbeschreibung der Säugethiere. Erlangen: altherschen Kunst- und Buchhandlung, 1809, s. xix, 301. (niem.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 109. (łac.).
↑ Blainville 1817 ↓, s. 74.
↑ Blainville 1817 ↓, s. 75.
↑ J. Pucheran. Notes mammalogiques. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2^e Série. 7, s. 392, 1855. (fr.).
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Melursus ursinus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 30 sierpnia 2009]
↑ ^a ^b N.N. Dharaiya N.N., H.S.H.S. Bargali H.S.H.S., T.T. Sharp T.T., Melursus ursinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-08-13] (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 151. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 402, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 408.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 247.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 112.
↑ D.L. Garshelis: Family Ursidae (Bears). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. 2009, s. 489. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

Bibliografia edytuj

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
L.L. Bies L.L., Melursus ursinus' [online], (On-line), Animal Diversity Web, 2002 [dostęp 2008-06-30] (ang.).
H.M.D. de Blainville. Sur le Paresseux à cinq doigts (Bradypus ursinus de Shaw). „Bulletin des Sciences, par la Société philomathique de Paris”. Année 1817, s. 74–76, 1817. (fr.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Melursus ursinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Shaw-2] G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects. T. 2. London: Nodder & Co., 1792, s. ryc. 58 i tekst. (ang.).

[Meyer-3] F.A.A. Meyer: Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen. Leipzig: Verlage der Dykischen Buchhandlung, 1793, s. 155. (niem.).

[Goldfuss-4] G.A. Goldfuss: Vergleichende Naturbeschreibung der Säugethiere. Erlangen: altherschen Kunst- und Buchhandlung, 1809, s. xix, 301. (niem.).

[Illiger-5] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 109. (łac.).

[CITEREFBlainville1817[https://biodiversitylibrary.org/page/4439553_74]-6] Blainville 1817 ↓, s. 74.

[CITEREFBlainville1817[https://biodiversitylibrary.org/page/4439554_75]-7] Blainville 1817 ↓, s. 75.

[Pucheran-8] J. Pucheran. Notes mammalogiques. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2^e Série. 7, s. 392, 1855. (fr.).

[9] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Melursus ursinus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 30 sierpnia 2009]

[iucn-10] N.N. Dharaiya N.N., H.S.H.S. Bargali H.S.H.S., T.T. Sharp T.T., Melursus ursinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-08-13] (ang.).

[Cichocki&inni-11] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 151. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msz-12] K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 402, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792155_408]-13] Palmer 1904 ↓, s. 408.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=277_247]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 247.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=142_112]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 112.

[hmw1-16] D.L. Garshelis: Family Ursidae (Bears). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. 2009, s. 489. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[11]

[12]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[13]

[14]

[15]

[16]