Warzęcha mała
Warzęcha mała[3] (Platalea minor) – gatunek dużego, brodzącego ptaka z rodziny ibisów (Threskiornithidae). Występuje we wschodniej Azji. Ma najbardziej ograniczony zasięg występowania i jest jedynym gatunkiem spośród warzęch uważanym obecnie za zagrożony wyginięciem.
| Platalea minor[1] | |
| Temminck & Schlegel, 1849 | |
 Warzęcha mała w szacie godowej | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
warzęcha mała |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Systematyka edytuj
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1849 roku Coenraad Jacob Temminck i Hermann Schlegel[4][5]. Autorzy nadali mu nazwę Platalea minor, która obowiązuje do tej pory[3][6][7]. Jako miejsce typowe wskazali Japonię[4][6]. Nie wyróżnia się podgatunków[6][7].
Zasięg występowania edytuj
Zasięg występowania tego ptaka jest ograniczony do nadbrzeżnych obszarów Azji Wschodniej. Niewielkie, rozproszone populacje wybierają tereny lęgowe na małych skalistych wysepkach, położonych wzdłuż zachodnich wybrzeży Korei Północnej i Południowej oraz w prowincji Liaoning w północno-wschodnich Chinach. W 2006 po raz pierwszy odnotowano lęgi na południu Kraju Nadmorskiego (skrajnie południowo-wschodnia Rosja, blisko granicy z Koreą Północną i Chinami)[2]. Główne miejsca zimowania to wybrzeża kontynentalnych Chin (a zwłaszcza Hongkong), wyspy Hajnan i Tajwan oraz Wietnam[2]. Sporadycznie zimuje w południowej Japonii.
Morfologia edytuj
Długość ciała 60–78,5 cm; rozpiętość skrzydeł około 110 cm; masa ciała około 1,2 kg[6].
Status, zagrożenia i ochrona edytuj
Status IUCN edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje warzęchę małą za gatunek zagrożony (EN – Endangered). Globalny trend liczebności oceniany jest obecnie jako wzrostowy[2].
Liczebność edytuj
Na podstawie zrealizowanego zimą (podczas gdy ptaki były na obszarze swojego hibernakulum) zliczania warzęch małych, w latach 1988–1990, oszacowano globalną populację tego gatunku na 288 osobników. Począwszy od 2006, dzięki wysiłkom związanym z ochroną przyrody oszacowana globalna populacja zwiększyła się do 1679 osobników[8]. W spisie warzęch małych z 2008 oszacowano całkowitą liczebność tych ptaków na 2065 osobników[9], a w 2017 na 3941 osobników[2].
Zagrożenia edytuj
Za główne zagrożenie dla gatunku uważa się niszczenie jego naturalnego siedliska, szczególnie przez rolnicze wykorzystywanie przybrzeżnych terenów, jak również, głównie ostatnio, akwakulturę i uprzemysłowienie. Wojna koreańska (1950–1953) także musiała mieć ujemny wpływ na gatunek, ponieważ ptaki przestały w tym czasie gnieździć się w Korei Południowej. W Japonii, gdzie dawniej spędzały zimy, również stały się niezwykle rzadkie, a w późniejszych latach nigdy nie było zimy, w czasie której zostałoby zauważone więcej niż pięć ptaków.
Ochrona edytuj
W Hongkongu, na podstawie „Wild Animals Protection Ordinance Cap 170”, gatunek jest objęty ochroną. W rezerwacie Mai Po Marshes podczas migracji można zaobserwować ćwierć światowej populacji warzęchy małej.
Obecnie gatunek jest w miarę dobrze chroniony w Korei Północnej. Na wyspach niedaleko brzegów, gdzie ptaki gniazdują, zostały utworzone strefy ochronne z ograniczonym dostępem. Jednak pozostaje nadal kilka zagrożeń, głównie dla ptaków, które pozostają na zimę w strefach. Zapotrzebowanie na ziemię, która byłaby przeznaczona dla sektora przemysłowego wśród beneficjentów, na Tajwanie jest duże, dlatego środowisko warzęch jest ciągle zagrożone. Natomiast siedliska w Wietnamie są przekształcane na hodowle krewetek, pomimo że są to obszary przyrody chronionej, zgodnie z konwencją ramsarską. W Hongkongu ptaki są niepokojone przez rybaków i zbieraczy muszli, co często uniemożliwia im żywienie się w czasie odpływu. W dodatku z powodu przewidywanego wzrostu populacji ludzi na Dalekim Wschodzie zanieczyszczenie prawdopodobnie stanie się poważnym problemem.
Warzęcha mała została prawnie uznana w Korei Południowej za zabytek przyrody nr 205.
Przypisy edytuj
- ↑ Platalea minor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Platalea minor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Threskiornithidae Poche, 1904 - ibisy - Ibises. Wersja: 2019-10-12. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-04].
- ↑ a b D. Lepage: Black-faced Spoonbill Platalea minor. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-01-04].
- ↑ C.J. Temminck, H. Schlegel, Fauna Japonica, sive descriptio Animalium, quae in itinere per Japoniam..., t. 4, Lugdunum Batavorum [1850], s. 120, pl. 76 (fr.).
- ↑ a b c d Matheu, E., del Hoyo, J. & Kirwan, G.M.: Black-faced Spoonbill (Platalea minor). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-23]. (ang.).
- ↑ Advisory Council on the Environment Nature Conservation Subcommittee: Conservation of Black-faced Spoonbill (Platalea minor) in Hong Kong. grudzień 2006. (ang.).
- ↑ Numbers of black-faced spoonbill visiting on the rise. [dostęp 2008-11-18]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- BirdLife International, Platalea minor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2008-11-18] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Black-faced spoonbill (Platalea minor). arkive.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-07)]. w serwisie ARKive (ang.)
- Species factsheet: Platalea minor. BirdLife International. [dostęp 2020-02-23]. (ang.).
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).