Wasilij Czujkow
Ten artykuł od 2016-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Wasilij Iwanowicz Czujkow, ros. Василий Иванович Чуйков (ur. 31 stycznia?/ 12 lutego 1900 we wsi Sieriebrianyje Prudy, zm. 18 marca 1982 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego (1955), dowódca Wojsk Lądowych Armii Radzieckiej i wiceminister obrony ZSRR (1960–1964), szef Obrony Cywilnej ZSRR (1964–1972), członek Komitetu Centralnego KPZR, deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 2. kadencji (1946–1949), dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1944, 1945).
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 31 stycznia?/ 12 lutego 1900 Sieriebrianyje Prudy | |
Data i miejsce śmierci | 18 marca 1982 Moskwa | |
Przebieg służby | ||
Lata służby | 1918–1972 | |
Siły zbrojne | ![]() | |
Stanowiska | d-ca: 64 i 62 Armii, 8 Gwardyjskiej Armii, Kijowskiego Okręgu Wojskowego, d-ca Wojsk Lądowych Armii Radzieckiej, wiceminister obrony ZSRR | |
Główne wojny i bitwy | wojna domowa w Rosji, wojna polsko-bolszewicka, wojna zimowa z Finlandią, II wojna światowa: | |
![]() | ||
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
ŻyciorysEdytuj
Dzieciństwo i młodośćEdytuj
Urodził się 12 lutego 1900. Wstąpił do Armii Czerwonej w 1918, a do RKP(b) rok później. Podczas wojny domowej szybko awansował, dochodząc do stanowiska dowódcy pułku. Brał udział w wojnie z Polską w 1920 roku jako żołnierz 14 pułku piechoty[potrzebny przypis].
Okres międzywojennyEdytuj
W 1925 ukończył Akademię Wojskową im. Michaiła Frunzego, a podczas następnej dekady – Akademię Mechanizacji i Motoryzacji. Od 1932 dowodził kolejno brygadą, korpusem, grupą wojsk, 4 Armią.
II wojna światowaEdytuj
Na czele dowodzonej przez siebie 4 Armii wkroczył we wrześniu 1939 na tereny Polski. Następnie jako dowódca 9 Armii brał udział w wojnie radziecko-fińskiej.
W latach 1940–1942 pełnił funkcję attaché wojskowego w Chinach i doradcy Czang Kaj-szeka. W marcu 1942 został odwołany do kraju, a następnie skierowany na południe ZSRR, gdzie w maju mianowano go dowódcą 1 Armii Rezerwowej, którą wkrótce przemianowano na 64 Armię. Latem 1942 armia ta toczyła ciężkie walki obronne na przedpolach Stalingradu, a po zepchnięciu przez Niemców do samego miasta odpowiadała za obronę jego południowej części. We wrześniu 1942 został dowódcą 62 Armii, najważniejszej w strukturze obrony Stalingradu. Pod jego dowództwem armia ta, choć ponosiła ciężkie straty i była stale spychana, mając za sobą jedynie Wołgę, wytrwała w obronie aż do listopada 1942[potrzebny przypis].
Generał Czujkow okazał się zdecydowanym dowódcą, który najpierw pozbierał rozproszone oddziały powierzonej sobie 62 Armii, opanował panujące w nich rozprzężenie i objawy paniki, a następnie przekształcił je w jednostki, które podczas długich miesięcy walk toczonych pod ogromnym naporem wojsk niemieckich zaskakiwały determinacją i poświęceniem[potrzebny przypis].
Szybko uczył się zasad walki w mieście, z dużą pomysłowością podsuwając swoim dowódcom i żołnierzom rozwiązanie, które pomagały im opierać się przewadze wroga w powietrzu (trzymanie linii obronnych jak najbliżej linii nieprzyjaciela), zmuszać go do wyniszczającej walki na małym terenie (organizowanie izolowanych punktów obrony i grup szturmowych często atakujących po utracie poszczególnych obiektów). Utrzymywaniem swojego punktu dowodzenia bardzo blisko pierwszej linii frontu i częstym odwiedzaniem swoich oddziałów liniowych na ich pozycjach bojowych zaskarbił sobie szacunek własnych żołnierzy, choć – wzorem innych dowódców Armii Czerwonej – poświęcał ich życie z dużą łatwością. Dzięki temu, że udało mu się utrzymać w Stalingradzie aż do rozpoczęcia operacji „Uran” i „Saturn”, przyczynił się do powodzenia ofensywy Armii Czerwonej, prowadzącej do rozbicia wojsk rumuńskich, węgierskich i włoskich nad Donem oraz okrążenia 6 Armii gen. Friedricha Paulusa w rejonie bronionego przez siebie miasta[potrzebny przypis].
Po zwycięstwie stalingradzkim jego armia otrzymała honorowe miano gwardyjskiej, stając się 8 Gwardyjską Armią. Na jej czele brał udział w bitwie o Dniepr i wyzwoleniu prawobrzeżnej Ukrainy. Latem 1944, w składzie 1 Frontu Białoruskiego, nadal na czele 8 GwA, przekroczył Bug i zajął Lublin, a później walczył m.in. w zdobyciu Łodzi (19 stycznia 1945) i Poznania (23 lutego 1945). W kwietniu i maju 1945 wraz ze swoją armią brał udział w walkach o Berlin. Czujkow 2 maja 1945 przyjął kapitulację gen. Helmuta Weidlinga, dowódcy garnizonu Berlina.
Okres powojennyEdytuj
W latach 1945–1946 był szefem oddziału SMAD (Radzieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech) w Turyngii, później jej komendantem. W latach 1949–1953 dowodził wojskami radzieckimi na terenie wschodnich Niemiec (od października 1949 w NRD), pełniąc jednocześnie funkcję szefa Radzieckiej Komisji Kontroli w Niemczech (SKK) i nadzorując odbiór reparacji wojennych na rzecz ZSRR (Kolonne).
W 1953 objął dowództwo Kijowskiego Okręgu Wojskowego, co oznaczało załamanie kariery. W 1955 został awansowany do stopnia marszałka Związku Radzieckiego. W 1960 powołano go na dowódcę Wojsk Lądowych Armii Radzieckiej i wiceministra obrony ZSRR.
W 1964 jego kariera wojskowa załamała się ponownie, gdy objął mało prestiżowe stanowisko szefa Obrony Cywilnej Związku Radzieckiego. Funkcję tę pełnił aż do przejścia na emeryturę w 1972. W latach 1961–1982 był też członkiem KC KPZR.
Zmarł 18 marca 1982 w Moskwie. Zgodnie z jego wolą, został pochowany w Wołgogradzie. Mogiła marsz. Wasilija Czujkowa znajduje się u stóp pomnika Matki Ojczyzny na Kurhanie Mamaja.
AwanseEdytuj
- kombrig (1935)
- komdyw (23 lipca 1938)
- komkor (9 lutego 1939)
- generał porucznik (4 czerwca 1940)
- generał pułkownik (27 października 1943)
- generał armii (12 listopada 1948)
- marszałek Związku Radzieckiego (11 marca 1955)
OdznaczeniaEdytuj
- Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (19 marca 1944, 6 kwietnia 1945)
- Order Lenina – dziewięciokrotnie (1943, 1944, 1945, 1950, 1960, 1970, 1975, 1978, 1980)
- Order Rewolucji Październikowej (1968)
- Order Czerwonego Sztandaru – czterokrotnie (1920, 1925, 1944, 1948)
- Order Suworowa I klasy – trzykrotnie (1943, 1944, 1945)
- Order Czerwonej Gwiazdy (1940)
- Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina”
- Medal „Za obronę Stalingradu”
- Medal „Za wyzwolenie Warszawy”
- Medal „Za zdobycie Berlina”
- Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
- Medal jubileuszowy „Dwadzieścia lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
- Medal 30-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945
- Medal Weterana Sił Zbrojnych ZSRR
- Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”
- Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”
- Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Honorowa Broń ze Złotym Godłem Państwowym ZSRR (1968)
- Order Suche Batora (Mongolia)
- Złoty Order Zasług dla Ojczyzny – dwukrotnie (NRD)
- Order „Złota Gwiazda Przyjaźni między Narodami” (NRD)
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (Polska)
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (Polska)
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (Polska)
- Order Krzyża Grunwaldu II klasy (Polska)
- Medal za Warszawę 1939–1945 (Polska)
- Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk (Polska)
- Krzyż Wybitnej Służby (USA)
BibliografiaEdytuj
- Bolesław Potyrała , Hieronim Szczegóła , Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991, Zielona Góra: Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1997, ISBN 83-86832-23-1, OCLC 835148265 .
- Bolesław Potyrała , Władysław Szlufik , Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
- Antony Beevor – Stalingrad, Wyd. SIW Znak, Kraków 2008, ISBN 978-83-240-0979-4.
- Encyklopedia II Wojny światowej: Wielkie Bitwy, Polskie Media Amer.Com S.A., nr 59, s. 6, ISBN 978-83-252-0225-5.
- Mała Encyklopedia Wojskowa, t. I, Wyd. MON, Warszawa 1971
- Encyklopedia II wojny światowej, Wyd. MON, Warszawa 1975
- (ros.) W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000
- (ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
- (ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, Moskwa
- (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 29, s. 251, Moskwa 1969-1978
- (ros.) Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986
- Василий Иванович Чуйков – Герои страны (ros.)
- Василий Иванович Чуйков – Проект ХРОНОС (ros.)
- Wyżsi dowódcy Związku Radzieckiego (ros.)
- ISNI: 0000 0001 0797 3153
- VIAF: 108865342, 15091690
- LCCN: n84089965
- GND: 118666266
- NDL: 00435998
- LIBRIS: 20dgchrl10ngndl
- BnF: 15591615h
- SUDOC: 081359470
- NLA: 35265548
- NKC: jx20040722010
- NTA: 073922633
- BIBSYS: 90236221
- CiNii: DA01256724
- PLWABN: 9810662091105606
- NUKAT: n96029590
- NLI: 000328543
- LNB: 000153068
- NSK: 000191472
- CONOR: 32939619
- LIH: LNB:eZq;=CA
- WorldCat: lccn-n84089965