Wasilij Nowikow (porucznik)

(Przekierowano z Wasilij Iwanowicz Nowikow)

Nowikow Wasilij Iwanowicz, ros. Новиков Василий Иванович (ur. 16 kwietnia 1921[1] we wsi Lepioszki (ros. Лепёшки), zm. 21 stycznia 1945[2] w Częstochowie) – radziecki czołgista, lejtnant (porucznik) gwardii Armii Czerwonej, uczestnik II wojny światowej, Bohater Związku Radzieckiego (1945).

Wasilij Nowikow
Василий Иванович Новиков
Ilustracja
porucznik gwardii porucznik gwardii
Data i miejsce urodzenia

16 kwietnia 1921
w. Lepioszki

Data i miejsce śmierci

21 stycznia 1945
Częstochowa

Przebieg służby
Lata służby

19401945

Siły zbrojne

Armia Czerwona

Jednostki

53 Gwardyjska Brygada Pancerna , 6 Korpus Pancerny Gwardii, 3 Gwardyjska Armia Pancerna

Stanowiska

d-ca: plutonu czołgów rozpoznania

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego
Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru

Dzieciństwo i młodość edytuj

Wasilij Nowikow urodził się we wsi Lepioszki w powiecie siergijewskim, guberni moskiewskiej (obecnie rejon puszkinski, obwód moskiewski) w rodzinie chłopskiej jako syn Iwana i Tatiany Wasiliewnej Nowikowych. Wychowywał się wraz z siostrą Lubą. Ukończył siedmioklasową szkołę powszechną. 15 lipca 1937 r. w wieku lat 16 został zatrudniony na wydziale mechanicznym w fabryce tkackiej im. KRAF (Armii Czerwonej i Floty, ros. КРАФ) w Krasnoarmiejsku na stanowisku uczeń – tokarz, gdzie pracował formalnie do 30 października 1940 r.[3] W 1938 r. wstąpił do zakładowego Komunistycznego Związku Młodzieży (Komsomoł)[4]. W latach 1938-1940 był zawodnikiem zakładowej drużyny piłkarskiej fabryki im. KRAF.[5] Bezpartyjny. W okresie pracy zawodowej i późniejszej służby wojskowej nie należał do partii komunistycznej.

Kariera wojskowa i dokonania wojenne edytuj

Wasilij Nowikow został powołany do służby wojskowej w Armii Czerwonej przez puszkinską Rejonową Komisję Wojskową 18 października 1940 r. Po ataku hitlerowskich Niemiec na Związek Radziecki uczestniczył w działaniach wojennych, od sierpnia 1941 r. do sierpnia 1942 r. walczył na Froncie Południowym, a od sierpnia 1942 r. do grudnia 1942 r. na Froncie Północno-Kaukaskim w stopniu podoficera[4].

W grudniu 1942 r. skierowany został na kursy podporuczników wojsk pancernych, które ukończył w 1943 r. otrzymując stopień oficerski młodszego lejtnanta gwardii (podporucznika). W tym samym roku urlopowany przebywał w rodzinnej wiosce Lepioszki. Od lutego 1944 r. skierowany do walk na 1 Front Nadbałtycki prawdopodobnie w składzie 5 Gwardyjskiej Armii Pancernej, gdzie pełnił służbę do kwietnia 1944 r. 15 czerwca 1944 r. przeniesiony do 53 Gwardyjskiej Brygady Pancernej, 6 Korpusu Pancernego Gwardii, 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej, 1 Frontu Ukraińskiego i włączony do służby w 3 Batalionie jako dowódca czołgu T-34/85.

Doświadczenie bojowe zbierał w czasie uczestnictwa w operacji lwowsko–sandomierskiej (13 lipca – 29 sierpnia 1944). 24 lipca 1944 r. uderzając z kierunku od Jaworowa, stanowiąc oddział przedni brygady walczył w miejscowości Sądowa Wisznia (ob. rejon mościski, obwód lwowski) z zadaniem opanowania linii kolejowej LwówPrzemyśl. Docierając do dworca kolejowego jego czołg zniszczył gąsienicami działo przeciwpancerne, ostrzelał trzy pociągi ze sprzętem wojskowym i zapasami, niszcząc lokomotywę i unieruchamiając 13 składów oraz zniszczył lekkie działo z obsługą[6][3].

25 lipca 1944 r. brał udział w forsowaniu rzeki Wiar. 27 lipca 1944 r. w czasie walk o Przemyśl stoczył samotny pojedynek ze stacjonującym w okolicach dworca kolejowego pociągiem pancernym uzbrojonym w 8 dział kalibru 76 i 88 mm oraz kilkanaście dział małokalibrowych. Zniszczył lokomotywę, podpalił pociąg, rozbił dwa działa 88 mm z obsługą oraz zniszczył jeden czołg niemiecki[7]. Za te dokonania rozkazem z 21 sierpnia 1944 r. podporucznik Wasilij Nowikow został odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru[4]. W tym też okresie został awansowany do stopnia lejtnanta gwardii (porucznika) i mianowany dowódcą pancernego plutonu rozpoznania.

Szczególnie wyróżnił się w walkach a ramach operacji wiślańsko–odrzańskiej (12 stycznia – 4 lutego 1945) wypełniając zadania zwiadowcze i bojowe w przednich formacjach brygady. Brał udział w forsowaniu rzeki Nida. 15 stycznia 1945 r. po sforsowaniu rzeki Pilica w miejscowości Maluszyn wraz ze swoim plutonem rozbił oddziały wycofujących się Niemców i odszedł na północny zachód w rejon miejscowości Kobiele Wielkie, Dmenin w kierunku na Radomsko z zadaniem uchwycenia linii kolejowej Warszawa – Częstochowa.

16 stycznia 1945 r. wziął udział w wyzwoleniu Radomska, wypełniając zadanie zwiadowcze rozpoznania walką. Dowodząc wysuniętym naprzód plutonem czołgów jako jeden z pierwszych wdarł się do miasta i do czasu nadejścia głównych sił brygady prowadził bój biorąc do niewoli ok. 50 żołnierzy i oficerów oddziałów hitlerowskich[8].

Wraz ze swym batalionem 18 stycznia 1945 r. forsował rzekę Warta i brał udział w wyzwoleniu Wielunia, a 19 stycznia wyróżnił się w walkach o wyzwolenie prawobrzeżnego Wieruszowa i dotarł do rzeki Prosna. W okresie od 12 do 19 stycznia 1945 r. porucznik Wasilij Nowikow wraz ze swoją załogą zniszczył w walce cztery czołgi niemieckie w tym dwa typu Panzerkampfwagen VI Tiger („Tygrys”), jeden typu Panzerkampfwagen V Panther („Pantera”) oraz jeden Panzerkampfwagen IV a także kilkanaście dział różnego kalibru, umocnionych punktów karabinów maszynowych i pojazdów wroga[9].

 
Grób Nowikowa na cmentarzu Kule

Śmierć i upamiętnienie edytuj

19 stycznia 1945 r. pluton rozpoznania porucznika Wasilija Nowikowa wyszedł na brzeg rzeki Prosna stanowiącej dawną granicę państwową między Polską i Niemcami. Dowodząc trzema czołgami swojego plutonu z marszu opanował ocalały most łączący Wieruszów z miastem Wilhelmsbrück (obecnie Podzamcze, dzielnica Wieruszowa), tym samym jako pierwszy przekroczył przedwojenną granicę niemiecką. W rajdzie na Wilhelmsbrück zniszczył ogniem artyleryjskim i gąsienicami cztery niemieckie działa przeciwpancerne, dwa działa polowe, pięć ogniowych punktów karabinów maszynowych i do 50 samochodów z wyposażeniem wojskowym. W trakcie walki czołg T-34/85 Wasilija Nowikowa został trafiony pociskiem przeciwpancernym, który przebił pancerz i rozerwał się wewnątrz, ciężko raniąc dowódcę, a maszyna zaczęła płonąć[5][10][11][9].

Wasilij Nowikow z ciężkimi urazami głowy w wyniku przeniknięcia odłamka pocisku przez kość skroniową powodującego rozległe obrażenia z wylewem krwi do mózgu został przetransportowany do szpitala ewakuacyjnego nr 3958 w Częstochowie[12][13]. Zmarł 21 stycznia 1945 r. Pochowany na Cmentarzu Kule w Częstochowie w kwaterze wojennej żołnierzy Armii Czerwonej, mogiła nr 39[14]

Prezydium Rady Najwyższej Związku Radzieckiego rozkazem z dnia 10 kwietnia 1945 r. uhonorowało Wasilija Nowikowa pośmiertnie tytułem Bohatera Związku Radzieckiego nadając mu jednocześnie Order Lenina i odznaczając medalem „Złotej Gwiazdy”[15].

Nazwisko porucznika gwardii Wasilija Nowikowa zostało uczczone tablicą pamiątkową na budynku byłego wydziału mechanicznego fabryki im. KRAF w Krasnoarmiejsku oraz na Pomniku Wojennej Chwały w Ogólnokształcącej Szkole Średniej Nr 1 okręgu miejskiego Krasnoarmiejsk, gdzie znajduje się również poświęcona mu ekspozycja w muzeum szkolnym. Imię Wasilija Nowikowa nosiła szkolna drużyna pionierów[5][16].

Literatura edytuj

  • Архипов В. „Bремя танковых атак” Москва 2009
  • Badziak K., Kozłowski W. „Wyzwolenie ziemi łódzkiej” Łódź 1980
  • Бариатинский М. „Советские танковые асы” Москва 2008
  • Шейн Д. „Танки ведет Рыбалко” Москва 2007
  • Шкадов И. Н (редактор) „Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь” Москва 1988 т. 2

Przypisy edytuj

  1. Data urodzenia podana za Шкадов И. Н (редактор) „Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь” Москва 1988, t. 2, s. 173, inaczej na głównej karcie osobowej nr 2966 fabryki im. KRAF, dot. ucznia tokarza Wasilija Nowikowa gdzie zapisano odręcznie datę 1 marca 1921 r. http://kracik.ru/bessmertnyj-polk-krasnoarmejsk/497-novikov-vasilij-ivanovich (dostęp 17.02.2020)
  2. Data śmierci podana na podstawie danych o pochówkach cmentarza Kule w Częstochowie „Opis wojennego cmentarza żołnierzy, jeńców wojennych i obywateli ZSRR poległych na terenie Polski” s. 3; data 21.01.1945 widnieje na tablicy nagrobnej. W innych dokumentach podano błędnie daty 21.02.1945 oraz 2.03.1945 wynikłe prawdopodobnie z omyłki pisarskiej. [1], [2], [3]
  3. a b Биография Новикова Василия Ивановича Героя Советского Союза
  4. a b c Новиков Василий Иванович, Орден Красного Знамени, Наградной лист
  5. a b c Наши земляки – ветераны войны и труда Василий Иванович Новиков
  6. Василий Архипов „Время танковых атак” Москва 2009 s. 268-269
  7. Василий Архипов „Время танковых атак” Москва 2009 s. 279
  8. Василий Архипов „Время танковых атак” Москва 2009 s. 306-312
  9. a b Новиков Василий Иванович, Герой Советского Союза (Орден Ленина и медаль «Золотая звезда»), Наградной лист
  10. Василий Архипов „Время танковых атак” Москва 2009 s. 314
  11. Бариатинский М. „Советские танковые асы” Москва 2008 s. 329-330
  12. Новиков Василий Иванович, 19.01.1945, ранен, :: Донесение о потерях :: Память народа [online], pamyat-naroda.ru [dostęp 2020-02-19].
  13. Новиков Василий Иванович, 21.02.1945, умер от ран, :: Донесение о потерях :: Память народа [online], pamyat-naroda.ru [dostęp 2020-02-19].
  14. Początkowo miejsce pochówku porucznika Wasilija Nowikowa oznaczone było jako: „rząd 2, mogiła 9”, ale po uporządkowaniu kwatery wojennej i nadaniu numeracji odpowiadającej kolejności grobów oznaczono jako nr 39 [4]. Inne źródła podają błędnie miejsce pochówku miasto Radomsko: Шкадов И. Н (редактор) „Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь” Москва 1988 т. 2 s. 173, Справка на Героя Советского Союза, дело 73 c. 34-36 z dnia 22 sierpnia 1977 r. skan: [5]
  15. [6]
  16. Новиков В.И., Герой Советского Союза [online], 150school1krasno.edusite.ru [dostęp 2020-02-19].