Wawrzyn

Wawrzyn
	; Wawrzyn szlachetny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	wawrzynowce
Rodzina	wawrzynowate
Rodzaj	wawrzyn
	Nazwa systematyczna
	Laurus L.; Sp. Pl. 2, 1753
	Typ nomenklatoryczny
	L. nobilis Linnaeus
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Wawrzyn (Laurus L.), nazywany także laurem, drzewem laurowym – rodzaj drzew i krzewów z rodziny wawrzynowatych (Lauraceae). Obejmuje dwa gatunki, spośród których jeden (wawrzyn szlachetny) rośnie w basenie Morza Śródziemnego, a drugi (wawrzyn azorski) spotykany jest na wyspach Makaronezji. Wawrzyn szlachetny rośnie w zaroślach, zwykle w pobliżu wybrzeży, w wąwozach, nad strumieniami i przy źródłach^[4]. Wawrzyn azorski jest charakterystyczny dla lasów wawrzynolistnych^[5]. Oba gatunki charakterystyczne są z powodu skórzastych i bardzo aromatycznych liści^[4].

Wawrzyn szlachetny jest uprawiany w całym basenie Morza Śródziemnego, a w formie wąskolistnej (f. angustifolia) także jako roślina pojemnikowa w pomieszczeniach w chłodniejszym klimacie. Liście tego gatunku stanowią popularną przyprawę. Olejek laurowy wykorzystywany jest w perfumerii. W Starożytnej Grecji wawrzyn poświęcony był bogu Apollinowi^[4] i z jego liści tworzono wieniec laurowy będący symbolem zwycięstwa i nagrodą za nie^[5].

Morfologia edytuj

Pokrój: Krzewy lub niewielkie drzewa osiągające do 15 m wysokości. Łatwo rozkrzewiają się u podstawy pnia, tworząc pędy odroślowe w następstwie pożaru lub uszkodzeń mrozowych^[4].
Liście: Skrętoległe, aromatyczne, wiecznie zielone, skórzaste, pierzasto unerwione. Osiągają do 10 cm długości i u wawrzynu szlachetnego mają kształt podługowato-lancetowaty, a u wawrzynu azorskiego są szeroko lancetowate do kolistych. Od spodu owłosione^[4].
Kwiaty: Drobne, obu- lub jednopłciowe. W formie pąka powstają jesienią, ale otwierają się dopiero na wiosnę. Okwiat z 4 listków, ma barwę kremowożółtą. Pręcików jest 12^[4].
Owoce: Kulisto-jajowate, podobne do jagód, o długości do 1,5 cm, połyskująco czarne^[4].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

Jeden z około 50 rodzajów zaliczanych do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), wchodzącej w skład rzędu wawrzynowców (Laurales) stanowiącego klad w obrębie grupy magnoliowych w obrębie wczesnych dwuliściennych.

Pozycja według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Magnoliopsida Brongn., podklasa Magnoliidae Novák ex Takht., nadrząd Lauranae Takht., rząd wawrzynowce (Laurales Perleb), rodzina wawrzynowate (Lauraceae Juss.), podrodzina Lauroideae Burnett, plemię Magnolieae Le Maout & Decne., rodzaj wawrzyn (Laurus L.)^[6].

Wykaz gatunków^[7]

Laurus azorica (Seub.) Franco – wawrzyn azorski
Laurus nobilis L. – wawrzyn szlachetny

Zastosowanie edytuj

Wysuszone liście laurowe (w niektórych rejonach Polski zwany również liśćmi bobkowymi) stosowane są jako przyprawa do zup, marynat, bigosu itp.
Czasem wawrzyn uprawiany także jako roślina ozdobna lub żywopłot.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-08-06] (ang.).
↑ ^a ^b Laurus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2014-02-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 66. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 508, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Crescent Bloom: Laurus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-05-30]. (ang.).
↑ Laurus. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-02-20].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-08-06] (ang.).

[ing-3] Laurus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2014-02-20].

[philips-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 66. ISBN 0-333-73003-8.

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 508, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[6] Crescent Bloom: Laurus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-05-30]. (ang.).

[7] Laurus. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-02-20].

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]