Wczele (herb szlachecki)

herb szlachecki

Wczele (Łębno, Pczelicz, Szachownica, Szczela, Wczela, Wszczele, Wszczelic, Leben, Zemsta [1]) – herb szlachecki.

Wczele
Ilustracja
Typ herbu

szlachecki

Alternatywne nazwy

Łębno, Pczelicz, Szachownica, Szczela, Wczela, Wszczele, Wszczelic, Leben, Zemsta

Pierwsza wzmianka

1368 (pieczęć) 1401 (zapiska)

Opis herbu edytuj

Tarczę stanowi szachownica złoto-srebrna. W klejnocie Murzynka z takąż szachownicą, w sukni srebrnej z takąż przepaską na włosach.

Labry: złote podbite srebrem.

Herb ten występuje w kilku odmianach barw szachownicy: srebrno-czerwona, czarno-złota i błękitno-srebrna. Niektóre rodziny pieczętowały się herbem z chłopem w klejnocie[2].

Herb Wczele łamie zasadę alternacji heraldycznej, zabraniającej kładzenia metalu na metal (i barwy na barwę). Jednakże istnieją opinie, że zasada alternacji nie dotyczy sąsiadujących pól, a jedynie figur w polach.

Najwcześniejsze wzmianki edytuj

  • 1368 pieczęć Czemy z Właściejowic starosty sieradzkiego,
  • 1401 najstarsza wzmianka o herbie w zapiskach sądowych.

Legenda herbowa edytuj

Każdy herb szlachecki posiadał własną, wywodzącą się z dawnych bajek i mitów legendę. Na podstawie dawnych mitów i/lub godła oraz klejnotu, wyjaśniała ona pochodzenie herbu i rodu. Marek Derwich w książce Herby, legendy, dawne mity przytacza za Gniazdem cnoty Paprockiego legendę herbu Wczele.

Otóż protoplasta rodu brał udział w pierwszej wyprawie krzyżowej. Podczas oblężenia Jerozolimy saraceńska księżniczka wyzywała rycerzy na pojedynek szachowy. Zwycięzca miał prawo z całej siły zdzielić przeciwnika szachownicą W ŁEB – stąd nazwa herbu: ŁĘBNO. Analogicznie WCZELE pochodzi od uderzenia w czoło.

Według innej wersji protoplastą rodu był Ślązak Holub, który podczas swoich podróży trafił na dwór murzyńskiego króla. Córka monarchy wyzwała go na pojedynek na wyżej opisanych zasadach. Holub grzmotnął ją w głowę tak mocno, że połamał szachownicę, za co od ojca królewny otrzymał herb[3].

Herbowni edytuj

Lista sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.

Najobszerniejszą listę herbownych (w infoboksie) stworzył Tadeusz Gajl w swoim Herbarzu Polskim[4].

Bacewicz, Berkowski.

Ceyma, Chełkowski, Chomentowski, Chomętowski, Chudzicki, Chwałkowski, Chyłkowski

Daleszyński, Dobiejewski, Dobiejowski, Dobkiewicz, Droszewski, Drożewski, Drożowski, Druff, Druw, Dzberkowski, Dziakiewicz, Dziakowicz, Dziekczyński, Dzieleczyński, Dzieleszyński, Dzieszulski.

Figler, Foglar, Fogler

Gałęski, Gawroński, Głowczyński, Głuchowski, Gniazdowski, Golanka, Golian, Grabowiec, Grabowski, Grabski, Gurowski

Herman, Hołub

Iwan

Jabłkowski

Kaczanowski, Karchowski, Karmański, Karmieński, Karmiński, Karszanowski, Kemblan, Kęblan, Kościński, Kotowiecki, Kucharski

Lechon, Lechoń, Libek, Libeko, Lucieński, Luciński, Ludsławski, Ludzisławski, Luteński, Lutyński

Mieleński, Mieliński, Mieloński, Mileński, Miliński, Mrawiński, Mrowiński, Myślecki, Myślęcki

Naleski, Nalewski

Pasikon, Pelcz, Piasecki, Płuchowski, Pogorzelski, Pretficz, Pretwicz, Prytwicz,

Rumiejewski, Rumiejowski, Rumiewski, Runiewski, Rzegnowski, Rzegocki, Rzeszotarski

Setlewski, Siekowski, Skoraczewski, Solecki, Szetlewski, Szołowski, Szomański, Szucki

Tłuchowski, Trzecki, Tumigrała

Wielicki, Włościejewski, Włościejowski, Wolanowski, Wsołowski, Wszołowski

Zagłoba, Zagroba, Zberkowski, Zuillard

Znani herbowni edytuj

Postacie literackie pieczętujące się herbem Wczele edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. alias Szachownica, po słowiańsku Łębno odmiany Leben, i Zemsta [w:] Polska encyklopedja szlachecka. Instytut kultury historycznej. t. 3, 1938. s.13
  2. Andrzej Kulikowski: Wielki herbarz rodów polskich. Warszawa: Świat Książki, 2005, s. 311-313. ISBN 83-7391-523-0.
  3. Marek Cetwiński, Marek Derwich: Herby, legendy, dawne mity. Wrocław: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 151. ISBN 83-603-01809-4.
  4. Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku: ponad 4700 herbów szlacheckich 49 tysięcy nazwisk 60 tysięcy rodów. L&L, 2011. ISBN 978-83-60597-68-2.