Weła Peewa
Weła Peewa ps. Penka (bułg. Вела Пеева; ur. 16 marca 1922 w Kamenicy, zm. 3 maja 1944 tamże) – uczestniczka bułgarskiego komunistycznego, antyfaszystowskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej.
| Data i miejsce urodzenia |
16 marca 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 maja 1944 |
| Zawód, zajęcie |
studentka, partyzantka |
| Narodowość |
bułgarska |
| Alma Mater |
Uniwersytet Sofijski |
Życiorys edytuj
Była córką Pejo i Kateriny Peewych. W 1938 rozpoczęła naukę w żeńskim gimnazjum w Pazardżiku, które ukończyła trzy lata później[1]. Podczas nauki zainteresowała się marksizmem i w 1939 wstąpiła do podziemnego Młodzieżowego Związku Robotniczego. Brała udział w pisaniu i kolportażu komunistycznych ulotek wśród robotników Pazardżiku, organizowała pomoc dla więźniów politycznych. W 1941 podjęła studia na Uniwersytecie Sofijskim na kierunku pedagogika, rok później przerwała je i przeniosła się na studia geograficzne, pragnąc w przyszłości zostać nauczycielką tego przedmiotu[2]. Na uczelni uczęszczała m.in. na wykłady Dymitra Michałczewa, filozofa o wyraźnych lewicowych poglądach[1].
Wiosną 1942 zaangażowała się w podziemnym ruchu oporu wymierzonym w rząd bułgarski, będący sojusznikiem nazistowskich Niemiec. Była jedną z inicjatorek wydawania i autorem nielegalnego pisma „Proswetitel”[1]. W kwietniu 1943, po nieudanej akcji sabotażowej w jednej z fabryk, Weła Peewa i jej 17-letnia siostra Gera opuściły stolicę i dołączyły do oddziału partyzanckiego im. Antona Iwanowa[2]. Brała udział w akcjach zbrojnych oddziału w zachodnich Rodopach[1]. W sierpniu 1943 została przyjęta do Bułgarskiej Partii Robotniczej[1]. W grudniu 1943 w ramach reorganizacji ruchu partyzanckiego w Rodopach z oddziału im. Iwanowa wyodrębniono 15-osobową czetę im. braci Krystinów pod dowództwem Atanasa Semerdżiewa, z Wełą Peewą jako odpowiedzialną za propagandę i agitację[1].
Pod koniec marca 1944 roku Peewa razem z kilkoma towarzyszami udała się do rodzinnej Kamenicy, by spotkać się z rodziną i ludźmi wspierającymi partyzantów. Teściowa i szwagierka jej starszej siostry poinformowały żandarmerię o pojawieniu się partyzantów, wskutek czego Weła Peewa i towarzyszący jej Stojo Kałpazanow zostali wykryci i ostrzelani przez żandarmów. Ranny mężczyzna dostał się do niewoli, a Peewej, również rannej, udało się ukryć w górach, pod Aranczałem (ob. szczyt Czernowec) gdzie przetrwała 37 dni. 3 maja 1944 jej kryjówka została wykryta i wskazana żandarmerii przez wiejskiego strażnika Iwana Bożkowa[1]. Peewa, otoczona, popełniła samobójstwo[2]. Po śmierci odcięto jej głowę i wystawiono ją na widok publiczny[1].
W 1948 miasto powstałe z połączenia jej rodzinnej wsi Kamenica i sąsiednich Łydżene i Czepina otrzymało na cześć Peewej nazwę Welingrad[2]. W miejscowości znajduje się jej pomnik[3], a w jej domu rodzinnym w 1953 otwarto muzeum[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Паметник на Вела Пеева [online], Велинград и Западни Родопи [dostęp 2020-03-18] (bułg.).
- ↑ a b c d Una donna partigiana: Vela Peeva [online], Bulgaria-Italia [dostęp 2020-03-18] (wł.).
- ↑ Велинград почита паметта на патрона си, партизанката Вела Пеева [online], www.monitor.bg [dostęp 2020-03-18].