Wiąz pospolity
Wiąz pospolity, wiąz polny (Ulmus minor Mill.) – gatunek rośliny z rodziny wiązowatych (Ulmaceae). Rodzime obszary jego występowania to: Europa, Azja Zachodnia i Kaukaz, Afryka Północna (Algieria, Maroko, Tunezja) i Wyspy Kanaryjskie[2].
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | różowce | |
| Rodzina | wiązowate | |
| Rodzaj | wiąz | |
| Gatunek | wiąz pospolity | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Ulmus minor Mill. Pflanzenverzeichn. 354, 1773 | ||
MorfologiaEdytuj
- Pokrój
- Drzewo zrzucające liście na zimę, o wysokości do około 30 metrów. Korona wielopostaciowa – u formy typowej zwykle wysoko sklepiona, ale przy tym wąska. Konary stosunkowo krótkie, mocne, odstające prawie poziomo. Gałęzie na nich raczej niejednolite; boczne niekiedy przygięte i wiszące.
- Kora
- Brunatno szara, z długimi dość głębokimi bruzdami i wygrabionymi listwami. Pędy cienkie, gładkie, lekko błyszczące, brunatno czerwone lub ciemnoczerwone.
- Liście
- Pączki owalne, spiczaste i tylko na szczycie nieco owłosione, poza tym błyszczące, czerwonobrunatne. Liście o długości 6-10 cm i szerokości 5-8 cm, przybierają rozmaite, zmienne kształty, choć przeważnie są odwrotnie jajowate lub podłużne, z wydłużonym wąskim wierzchołkiem i uderzająco skośną, asymetryczną nasadą liścia. Brzeg liścia jest niewyraźnie podwójnie piłkowany albo karbowany, z małymi, skierowanymi ku szczytowi ząbkami. Górna powierzchnia liścia zwykle błyszcząca i ciemnozielona, a dolna – jaśniejsza i z wyraźnymi, pęczkami aksamitnych włosków w kątach większych nerwów, a poza tym naga.
- Kwiaty
- Zebrane w gęste pęczki, na króciutkich szypułkach. Pręcików 4-5 z rudymi pylnikami, znamiona białe.
- Owoce
- Odwrotnie jajowate lub podłużne skrzydlaki; orzeszek znajduje się wyraźnie powyżej środka.
Biologia i ekologiaEdytuj
Fanerofit. Kwiaty przedsłupne, wiatropylne. Kwitnie w marcu-kwietniu. Siedlisko: lasy, brzegi rzek, aluwia. Jest gatunkiem ciepłolubnym. Występuje na całym niżu, w górach Europy sięga do 500 m n.p.m.[3]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Alno-Ulmion i Ass. Ficario-Ulmetum[4]. Drzewo to jest rośliną żywicielską (podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju wiąz) gąsienic motyla ogończyka wiązowca[5].
ZastosowanieEdytuj
Dawniej powszechnie uprawiany jako drzewo parkowe i alejowe. Obecnie jako gatunek najbardziej podatny na holenderską chorobę wiązu prawie nieistniejący. Doskonale nadaje się na bonsai.
Systematyka i zmiennośćEdytuj
- Samorzutnie krzyżuje się z wiązem górskim tworząc mieszańca zwanego wiązem holenderskim (Ulmus ×hollandica Mill.)[3]. Z mieszańca tego ogrodnicy wyhodowali wiele kultywarów odpornych na holenderska chorobę wiązu[3]. Należą do nich np. 'Bea Schwarz' i 'Groenefeld'[3].
- Ma wiele synonimów[2]: Ulmus campestris auct., Ulmus carpinifolia Gled., Ulmus foliacea Gilib., nom. inval., Ulmus nitens Moench, Ulmus suberosa Moench
PrzypisyEdytuj
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-21].
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
- ↑ a b c d Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Buszko J., Masłowski J.: Motyle dzienne Polski. Nowy Sącz: Wydawnictwo "Koliber", 2008, s. 80. ISBN 978-83-925150-4-3.