Wikipedia

Wiązowna (gmina)

gmina wiejska w województwie mazowieckim

Wiązowna – gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie warszawskim.

Wiązowna
gmina wiejska
Ilustracja
Urząd Gminy w Wiązownie
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

otwocki

TERC

1417082

Siedziba

Wiązowna

Wójt

Janusz Witold Budny (2014)

Powierzchnia

102,12 km²

Populacja (31.12.2023)
• liczba ludności


13 686[1]

• gęstość

120,8 os./km²

Nr kierunkowy

22

Tablice rejestracyjne

WOT

Adres urzędu:
ul. Lubelska 59
05-462 Wiązowna
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Wiązowna
Liczba sołectw

26[2][3]

Liczba miejscowości

28[3]

Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie powiatu
52°10′22″N 21°18′08″E/52,172778 21,302222
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to Wiązowna.

Według danych z 31 grudnia 2023 roku gminę zamieszkuje 13 686 osób[1].

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z roku 2002[4] gmina Wiązowna ma obszar 102,12 km², w tym:

  • użytki rolne: 57%
  • użytki leśne: 30%

Gmina stanowi 16,6% powierzchni powiatu.

Jednostki pomocnicze gminy

edytuj

Gmina Wiązowna została podzielona na 30 jednostek pomocniczych gminy (stan na 2019 rok) – 27 sołectw i 3 osiedla[2].

Sołectwa
Osiedla

Demografia

edytuj

Dane z 30 czerwca 2004[5] i z 31 grudnia 2012[6]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 2004 r. 9650 100 4947 51,3 4703 48,7
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 94,5 48,4 46,1
populacja 2012 r. 11521 100 5851 50,8 5670 49,2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 112,8 57,3 55,5
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Wiązowna w 2014 roku[7].


 

Historia

edytuj

Gmina Wiązowna powstała 13 stycznia 1867 roku w związku z reformą gminną w Królestwie Polskim. Należała do powiatu nowomińskiego w guberni warszawskiej[8][9][10].

W połowie 1870 roku do gminy Wiązowna włączono zniesioną gminę Duchnów (Brzeziny, Duchnów, Dziechciniec, Kąck, Konik Stary, Malcanów, Pęclin, Wielgolas Brzeziński, Wielgolas Duchnowski i Żanęcin)[11][12][13].

16 marca 1916, w związku z reorganizacją administracyjną terenów Królestwa Polskiego pod okupacją niemiecką podczas I wojny światowej, gminę Wiązowna wyłączono z powiatu mińskiego i włączono do powiatu warszawskiego. Równocześnie z gminy Glinianka w powiecie mińskim wyłączono miejscowości Jabłonna, Kopki, Strachocin, Świerk i Wólka Mlądzka, włączając je także do powiatu warszawskiego, gdzie zostały przyłączone do gminy Wiązowna[14].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości gmina Wiązowna zachowała przynależność do powiatu warszawskiego w woj. warszawskim, i z nim były spisywana, mimo że okupacyjna zmiana powiatowa tych jednostek nie została nigdy sformalizowana przez odrodzone państwo polskie[15]. Doszło do tego dopiero 14 lipca 1924, kiedy to ich przynależność do powiatu warszawskiego została uregulowana[16]. W okresie międzywojennym gmina Wiązowna przynależała do województwa warszawskiego.

1 stycznia 1925 z gminy Wiązowna wyłączono Michalin i Jarosław, które weszły w skład nowo utworzonej gminy Falenica Letnisko[17].

1 kwietnia 1930 z gminy Wiązowna wyłączono następujace miejscowości, włączając je do gminy Okuniew w tymże powiecie[18]:

1 października 1932 z gminy Wiązowna wyłączono folwark Natalin Z., kolonię Ewin oraz osadę tabelową Nr. 10 wsi Jabłonna, włączając je do miasta Otwocka w tymże powiecie[19].

20 października 1933 gminę Wiązowna podzielono na 26 gromad (podano skład gromad)[20]:

  • Aleksandrów – Aleksandrów (w.), Aleksandrów (kol.), Różanka (kol.) i Różyce (kol.),
  • Boryszew – Boryszew (w.), Boryszew (kol.), Oresto (kol.) i Stefanówka (kol.),
  • Brzeziny – Dobra Stefanów (f.) i Renin (f.),
  • Duchnów – Duchnów (w.), Duchnów (f.), Duchów (kol.), Dziechciniec Duch. (kol.), Golica (w.) i Wysokiny (kol.),
  • Dziechciniec – Dziechciniec (w.), Dziechciniec (f.) i Dziechciniec (kol.),
  • Emów – Emów (w.),
  • Góraszka – Góraszka (w.) i Góraszka (kol.),
  • Izabela – Izabela (w.), Izabela (kol.), Izabela (f.), Bernatówka (kol.) i Bombartówka (kol.),
  • Jabłonna – Jabłonna (w.),
  • Kąck – Kąck (w.) i Kąck (f.),
  • Kopki – Kopki (w.),
  • Majdan – Majdan (w.), Majdan (f.), Majdanek (f.), Domanówka (w.), Zamajdan-Olszyny (f.), Kośno (f.), Zagórze Dwór (f.), Wyraj (kol.), Wille Zagórskie (kol.), Willa Dworek (kol.), Pensjonat Zagórze (kol.) i Ziemia Pawlakowska (kol.),
  • Malcanów – Malcanów (w.),
  • Michałówek – Michałówek (w.), Michałówek (kol.) i Jakubówek (kol.),
  • Mlądz – Mlądz (w.), Topolin (kol.), Kilińskie (kol.), Teklin (kol.), Prima (kol.), Moje Złotko (kol.), Torczynek (kol.), Ziemin (kol.), Kochowo (kol.), Longinówka (kol.) i Sokół (kol.),
  • Pęclin – Pęclin (w.),
  • Rycice – Rycice (w.), Białek (w.), Willa Leśna (kol.) i Milanówek (kol.),
  • Świerk – Świerk (w.),
  • Wiązowna (Gminna) – Mieczysławów A (f.), Mieczysławów C (f.), Wiązowna B (kol.), Mieczysławów B (kol.), Wesołówka (kol.) i Wiązowna C (w.),
  • Wiązowna Kościelna – Wiązowna (w.), Wiązowna Kościelna (w.), Annopol (w.), Brzezinki A (kol.), Brzezinki (kol.), Gródek (f.), Płachta (kol.), Piekło (kol.), Wisznica (kol.) i Goła Łąka (kol.),
  • Wielgolas Brzeziński – Wielgolas Brzeziński (w.) i Olszowa (f.),
  • Wielgolas Duchnowski – Wielgolas Duchnowski (w.),
  • Wólka Mlądzka – Wólka Mlądzka (w.), Szczepanów (kol.), Jakubówek (kol.) i Teresin (kol.),
  • Zakręt – Zakręt (w.), Zakręt (kol.), Chabrówka (kol.), Janówek (w.) i Zakręt (kol., II),
  • Zamlądz – Zamlądz-Żabianka (kol.), Chaskielówka-Frymet (kol.), Konstantynów (kol.) i Konstantynów (f.),
  • Żanęcin – Żanęcin (w.), Dziechciniec Żanęcin (kol.), Rycin Żanęcin (kol.), Rudka Szymanówka (kol.), Rudka Młynarska (kol.) i Rudka Karczemna (kol.).

1 kwietnia 1939 z gminy Wiązowna wyłączono gromady Zamlądz i Rycice oraz częściowo Aleksandrów i Emów, włączając je do gminy Falenica Letnisko[21].

Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną.

15 maja 1951 do gminy Wiązowna włączono gromadę Pohulanka ze zniesionej gminy Wawer w tymże powiecie[22].

1 lipca 1952 z gminy Wiązowna wyłączono:

Po zmianach tych (1 lipca 1952), w następstwie likwidacji powiatu warszawskiego, gminę Wiązowna przeniesiono do nowo utworzonego powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock, gdzie została przekształcona w jedną z jego ośmiu jednostek składowych – dzielnicę Wiązowna[24].

Dzielnica Wiązowna przetrwała do końca 1957 roku, czyli do chwili zniesienia powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock, przekształcając go w zwyczajny powiat otwocki[26]. 1 stycznia 1958, już w nowo utworzonym powiecie otwockim, przekształcono ją w gromadę Wiązowna[27], jednak bez byłych (sprzed 1952) gromad Jabłonna, Mlądz, Świerk i Wólka Mlądzka, które włączono do awansującego do miana powiatu grodzkiego Otwocka[28].

Gromada Wiązowna przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej[29]. 1 stycznia 1973 w powiecie otwockim reaktywowano zniesioną w połowie 1952 roku gminę Wiązowna[30].

1 stycznia 1992 z gminy Wiązowna wyłączono wieś Aleksandrów (971,41 ha), włączając ją do Warszawy[31].

1 stycznia 2014 zniesiono wieś Wiązowna Kościelna, włączając ją (wraz z jej częściami Annopol, Piekło, Płachta i Zdroja) do wsi Wiązowna[32].

W 2019 roku gmina dostała nagrodę Teraz Polska w kategorii Gmina[33].

Zmiany terytorialne

edytuj

Ochotnicze Straże Pożarne

edytuj
 
Budynek OSP w Wiązownie

W gminie funkcjonują 3 jednostki ochotniczej straży pożarnej. Są to:

Władze gminy

edytuj
Ta sekcja od 2017-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Naczelnicy Wiązowny:

  • Janusz Hozyasz (1970-1975) oraz (1975-1980)
  • Helena Osiecka (1980-1985)
  • Krzysztof Kilbach (1985-1990)

Przewodniczący Rady Gminy:

  • Marek Jędrzejczak (1990-1994)
  • Roman Zdunik (1994-1998)
  • Stanisław Wojciech Bogucki (1998-2002) oraz (2002-2004)
  • Paweł Zemło (2004–2006)
  • Dorota Dąbrowska (2006)
  • Magdalena Maria Łukomska (2006–2010)
  • Monika Aneta Sokołowska (2010–2014)
  • Renata Falińska (2014-2020)
  • Andrzej Piotr Cholewa (od 2020)

Wójtowie Wiązowny:

  • Jolanta Koczorowska (1990-1994) oraz (1994-1998)
  • Stanisław Bogucki (1998-2002) oraz (2002-2006)
  • Grzegorz Marek Jędrzejczak (2006-2010)
  • Anna Bętkowska (2010-2014)
  • Janusz Witold Budny (od 2014)

Sąsiednie gminy

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Strona gminy. Demografia. Stan ludności w dniu 31.12.2023
  2. ↑ a b BIP gminy, sołectwa
  3. ↑ a b Urząd Statystyczny w Warszawie
  4. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  6. ↑ GUS. Stan i struktura ludności
  7. ↑ Gmina Wiązowna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-03], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  8. ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279).
  9. ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359).
  10. ↑ Powiat warszawski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 99.
  11. ↑ Krótka statystyka gubernij Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże gubernij oraz wykaz miast, osad i gmin (Przedruk uzupełniony ze Skorowidza do Dziennika Praw, wydanego w połowie 1870 r.). Warszawa 1870
  12. ↑ Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2
  13. ↑ Powiat (nowo)miński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 452.
  14. ↑ Verordnungsblatt für das General-Gouvernement Warschau. 1916 nr 25 (22 III). [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-13)].
  15. ↑ Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21 cz. 1. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-21)].
  16. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 60, poz. 601
  17. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 97, poz. 901
  18. ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 64, poz. 496.
  19. ↑ Dz.U. z 1932 r. nr 79, poz. 701
  20. ↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki: dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136.
  21. ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 188
  22. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy, Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199.
  23. ↑ a b Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 180
  24. ↑ a b c Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185
  25. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181
  26. ↑ Wyłączając z niego jednak Otwock, który stał się powiatem miejskim
  27. ↑ Uchwała Nr V/23/57 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 15 listopada 1957 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 grudnia 19574 r., Nr. 6, Poz. 69)
  28. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 39, poz. 176
  29. ↑ Wykaz miast, osiedli i gromad: stan z dn. 1 I 1971 r., Cz. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny – Biuro Spisów, 1971.
  30. ↑ Uchwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim
  31. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497
  32. ↑ Dz.U. z 2013 r. poz. 1629
  33. ↑ "Teraz Polska". Teraz Wiązowna [online], tuWiązowna.pl, 4 czerwca 2019 [dostęp 2020-05-28] (pol.).
  34. ↑ Źródła w sekcji opisowej powyżej.
  35. ↑ Jedynie mała część gromady Rycice (na południe od osi rzeki Świder) została włączona do miasta Otwocka w tymże powiecie (Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181)

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiązowna_(gmina)&oldid=75972847”