Wideo na życzenie (skrót VoD lub VOD; ang. Video on Demand – wideo na żądanie), pot. także oglądanie na żądanieusługa zezwalająca na oglądanie nadawanego materiału filmowego lub słuchanie nadawanego nagrania dźwiękowego w wybranym przez kogoś czasie, późniejszym niż czas emisji. Nadawana (także „na żywo”) audycja może być dzięki temu przesunięta w odbiorze dla pojedynczego widza i słuchacza.

Oglądanie na żądanie jest możliwe od czasu pojawienia się magnetowidów, jednak wymagają one użycia wielu kaset wideo, a sam proces przewinięcia i wymiany kasety trwa wymierną ilość czasu i może być uznany za niewygodny. Popularność wideo na życzenie stała się możliwa dopiero w erze cyfryzacji sygnału audiowizualnego, gdyż dopiero to przyspieszyło przekaz, archiwizację i dostęp do danych. Prawdziwy boom na VoD rozpoczął się wraz z rozwojem szerokopasmowego dostępu do internetu oraz telefonii trzeciej generacji.

Dzięki rozwojowi technologicznemu pojawiły się cyfrowe odpowiedniki magnetowidu w postaci stacjonarnych nagrywarek wideo z dyskiem twardym (tzw. Personal Video Recorder). Urządzenia te mogą tworzyć prywatną bibliotekę wideo dzięki znacznie dłuższym maksymalnym czasom nagrywania, sięgającym obecnie setek godzin. Bieżące nagrywanie wszystkich audycji telewizyjnych przez urządzenia PVR (np. w ciągu jednej doby) umożliwia późniejsze odtworzenie tylko wybranych nagrań, o dowolnej porze, po upływie dowolnego czasu. Możliwe jest też jednoczesne nagrywanie tej samej audycji z opóźnionym odtwarzaniem (time shift).

Wideo na życzenie prawdopodobnie będzie standardową usługą udostępnianą przez samych dostawców sygnału telewizyjnego, gdyż przenosi tradycyjne wypożyczalnie kaset VHS i płyt DVD do prywatnych mieszkań, tak jak kino domowe stara się „konkurować” z kinem tradycyjnym.

VOD może dotyczyć wszystkich audycji nadawanych publicznie (bezpłatnie). Najczęściej operatorzy VOD dają możliwość zamówienia pojedynczej pozycji za pojedynczą opłatą (nVOD) lub oferują nieograniczony dostęp do określonej zawartości wideo całej kolekcji w ramach subskrypcji (sVOD) po wykupieniu abonamentu.

Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2022 r. poz. 1722) zawiera regulacje prawne dotyczące audiowizualnych usług medialnych na żądanie.

Dostępność usług VOD edytuj

Obecnie usługi VOD świadczone są poprzez różne kanały dystrybucji:

Rodzaje usług VOD edytuj

Wyróżniamy następujące rodzaje usług VOD (w tabeli). Najpopularniejsza z nich to SVoD. W Polsce popularny jest także model AVoD
Usługa Opis
SVoD (Subscription Video on Demand) subskrypcja wideo na żądanie. Zapewnia swobodny dostęp przez określony czas do pełnej oferty wideo danego dostawcy po opłaceniu regularnej opłaty subskrypcyjnej (np. miesięcznej). Na tej zasadzie funkcjonują m.in. dwaj światowi giganci: Netflix i HBO (ze swoją usługą HBO GO lub HBO MAX)
SVoD (Streaming Video on Demand) usługa VoD wykorzystująca technologię streamingu
TVoD (Transactional Video on Demand) w tej opcji wybraną pozycję możemy oglądać przez określony czas za jednorazową opłatą. Na tej zasadzie można obejrzeć filmy m.in. w Orange VoD (dostępne w ramach pakietów telewizyjnych Orange)
TVoD–EST (Transactional Video on Demand – Electronic-Sell-Through) ta opcja umożliwia zakup profesjonalnych treści sprzedawanych w katalogu indywidualnie
TVoD–DTR (Transactional Video on Demand – Download-to-Rent) ta opcja umożliwia wypożyczanie przez jednostkę profesjonalnych treści sprzedawanych w katalogu. Wyróżniamy tu dwie opcje:
  1. DTO – Download to Own – pobranie na własność,
  2. DTB – Download to Burn – pobranie, by nagrać
TVoD (True Video on Demand) starsze, przestarzałe określenie usługi wideo na żądanie (VoD)
AVoD (Advertised Video on Demand) w tej opcji można oglądać filmy bezpłatnie, jeśli godzimy się na przerywanie emisji reklamami. Tak oferuje swoje treści np. YouTube
AVoD (Amazon Video on Demand) usługa VoD od Amazona
ASVoD (Ad-Supported Video on Demand) ta opcja odnosi się do usług wideo, które zapewniają bezpłatne treści obsługiwane przez reklamy
BVoD (Broadcaster Video on Demand) BVoD jest podobny do AVoD, ale obejmuje treści pochodzące od tradycyjnych nadawców telewizyjnych
DVoD (Digital Video on Demand) serwis udostępniający treści w formie cyfrowej
EVoD (Exclusive Video on Demand) w tej opcji można kupić pojedyncze materiały na określony temat, np. zapis konkretnego szkolenia
FVoD (Free Video on Demand) bezpłatne wideo na żądanie: program VoD oferowany przez operatora sieci bezpłatnie
GVoD (Gamified Video on Demand) usługa VoD oferująca platformę do gier
IVoD (Interactive Video on Demand lub Impulse Video on Demand) sposób dostarczania wideo na żądanie, w którym odbiorca może wpływać na sposób emisji wykorzystując następujące cechy:
  1. Play/Resume – Uruchomienie program od początku albo wznowienie emisji po zatrzymaniu przekazu,
  2. Stop – przerwanie na stałe lub czasowe emisji pokazu,
  3. Pauza – zatrzymanie obrazu,
  4. Skocz do przodu – przełączenie do danej chwili w prezentacji filmu w kierunku do przodu,
  5. Skocz w tył – przesunięcie do danej chwili w prezentacji filmu w kierunku wstecznym,
  6. Inne interaktywne funkcje, np. obejmujące możliwość unikania lub wybrania obejrzenia reklamy, udziału w badaniach dodatkowych, przeglądania, wyboru i zakupu towarów (te funkcje dostępne są m.in. w usługach wideo na żądanie dostępnych w telewizji hybrydowej)
PVoD (Pull Video on Demand) nazywany również prawdziwym VoD. Jego cechą jest to, że materiały video są gromadzone przez operatora w katalogu, a następnie klienci mogą dokonywać ich wyboru z użyciem kanału zwrotnego, takiego jak internet. Klient zwykle składa zamówienie na konkretne nagranie, po czym otrzymuje dostęp do określonego pliku na serwerze
PVoD (Push Video on Demand) jest to domowa wypożyczalnia filmów i programów, które widz może obejrzeć o dowolnej porze. Wykorzystuje on funkcję Personal Video Recorder umożliwiającą selekcjonowanie oraz nagrywanie wybranych programów na twardy dysk zainstalowany w dekoderze. Materiał oferowany w ramach Push VoD zapisany jest na specjalnie wydzielonej powierzchni dysku, a nie np. na centralnym serwerze. Po określonym czasie dane zostają wymienione (usunięte również z dysku po określonym czasie od wypożyczenia), a widz otrzymuje na dekoder nowy pakiet programowy[1]
QVoD (Quasi Video on Demand) usługa jest taka sama jak Near Video on Demand, z wyjątkiem tego, że program jest udostępniany subskrybentom tylko wtedy, gdy zarejestruje się minimalna liczba subskrybentów. (Termin może być przestarzały)
QVoD (Quick Video on Demand) rodzaj usługi umożliwiającej szybkie wypożyczenie danego filmu
RVoD (Real Video on Demand) rodzaj usługi VoD oferującej treści na żywo
XVoD (Extended Video on Demand) usługa rozszerzająca podstawowy serwis VoD
MVoD (Mbone Vcr on Demand) rodzaj usługi VoD z wykorzystaniem technologii Multicast Backbone, która obsługuje różne aplikacje, z których jedną z najpopularniejszych są ogólnoświatowe konferencje audio/wideo[2]
MVoD (MagiNet Video on Demand) specyficzna technologia serwisu VoD użytkowana na Filipinach
MVoD (Multicast Video on Demand) systemy multisesji VoD
NVoD (Near Video on Demand, inna nazwa Pay-per-view, skrót PPV) dosłowne tłumaczenie: „niemal na życzenie”. W usłudze NVoD płaci się za obejrzenie konkretnej treści. Użytkownik otrzymuje uprawnienia do obejrzenia filmu dopiero po dokonaniu opłaty za pojedyncze wyświetlenie (np. sms, przelew itp.) lub doliczenie zamówionej pozycji do faktury. Najczęściej ten system emisji wykorzystuje metodę polegającą na transmisji tego samego filmu o różnych porach rozpoczęcia emisji na kilku kanałach telewizyjnych, dystrybuowanych przez telewizję kablową lub satelitę. Na poszczególnych kanałach filmy rozpoczynają się o różnych godzinach emisji, a niektóre zaczynają się nawet z różnicą co 10, 15 lub 30 min na różnych kanałach. Często poszczególne widowiska emitowane są w tym systemie okazjonalnie na specjalnie przygotowanym kanale o określonej porze emisji (np. gale sportowe). W odróżnieniu do Near VoD (PPV), gdzie operatorzy dają możliwość zamówienia pojedynczej pozycji za pojedynczą opłatą
Pay per Download VoD jest to taki model usługi „wideo na życzenie”, który funkcjonuje analogicznie jak tradycyjna wypożyczalnia filmów na DVD. Użytkownik wybiera określone nagranie, opłaca je, po czym uzyskuje do niego dostęp na ściśle określony czas – np. jedną lub dwie doby
DtO (Download-to-Own) w tej opcji użytkownik uzyskuje prawo do korzystania z treści przez nieograniczony czas i może je archiwizować, zwykle jako plik zabezpieczony przed kopiowaniem, na osobnym dysku, a następnie odtwarzać tak często jak sobie tego życzy
Kino-on-Demand ta opcja to modyfikacja znanego systemu wideo na żądanie. Z jedną zasadniczą różnicą: w przyszłości kina będą mogły również zarabiać na sprzedaży cyfrowej. W ten sposób generują dodatkowe dochody, aby przeciwdziałać spadkowi rozwoju kin
Catch UP TV (inaczej Replay TV) jest formą wideo na żądanie, która pozwala na oglądanie wybranych programów wyemitowanych już przez stacje telewizyjne. Programy te są dostępne przez okres kilkunastu dni po ich pierwotnej emisji. Usługa ta może być udostępniana odbiorcy zarówno poprzez STB lub na stronie internetowej danego operatora. Po raz pierwszy usługa ta pojawiła się w Polsce 20 września 2010 r. w ofercie Telekomunikacji Polskiej (Orange)[3]. Obecnie oferuje ją m.in. Cyfrowy Polsat[4] i sieć Toya
VoD-ES (Video on Demand Entertainment Server) serwer obsługujący usługę VoD
VoD-IS (Video on Demand Information Server) serwer obsługujący informacje usługi VoD
VoD-KA (Video On Demand Kernel Architecture) architektura jądra serwisu VoD
VoD-N (Video on Demand Network) sieć obsługująca serwis VoD
VoD-S (Video On Demand System) system obsługujący VoD
VINE (Video on demand and Interactive video Editing system) usługa VoD umożliwiająca edycję treści
VoDoIP (Video on Demand Over Internet Protocol) usługa VoD korzystająca z technologii IP
DVD (Demand Video on Demand) usługa VoD na żądanie

Podobne określenia edytuj

Terminu „wideo na życzenie” (VOD) nie należy mylić z podobnymi określeniami:

Internetowe platformy i usługi VOD edytuj

Internetowe serwisy Over-the-top (OTT, pol. więcej niż zwykle), niepodpięte pod żadnych operatorów płatnej telewizji, oferują dostęp do usług typu wideo na życzenie, najczęściej jako Catch Up TV (powtórki programów po emisji w telewizji). Tak rozumiana telewizja internetowa pozwala użytkownikom na wybór treści programu, filmu lub serialu, w każdym czasie z archiwum treści lub z katalogu kanałów. Obie formy oglądania telewizji internetowej pozwalają na strumieniowe oglądanie treści bezpośrednio z odtwarzacza multimedialnego lub na pobieranie nośnika do komputera użytkownika.

Platformy internetowe pozwalają na odbieranie treści na wszystkich urządzeniach, które pozwalają na korzystanie z Internetu, za pomocą prostych urządzeń terminalowych bez potrzeby instalowania specjalistycznego oprogramowania (np. telefony komórkowe, smartfony, tablety, palmtopy, laptopy z przystosowanym system operacyjnym, telewizory wyposażone w moduł Internetowy, konsole do gier) najczęściej za pomocą przygotowanych w tym celu aplikacji internetowych[5]. Korzystanie z telewizji internetowej za pomocą usług informatycznych na urządzeniach mobilnych oparte jest o system cloud computing.

Zwykle są to serwisy oparte na stronach internetowych lub aplikacje mobilne oparte na systemie Windows, Mac, Linux, iOS, Android, aplikacje na konsolę, aplikacje telewizyjna, aplikacja na Set-top-boxa. Dostęp do nich dla użytkowników jest darmowy lub odpłatny.

Aplikacje i serwisy VOD w Polsce edytuj

Nazwa serwisu Logo Data startu Data likwidacji Operator Typ Dostępność Odpłatność Strona
seriale+/Premiery Canal+ ? Canal+ Polska SVoD Aplikacja STB Tak [1]
PictureBox 1 lipca 2007[6] 31 sierpnia 2014 SPI International Polska SVoD Aplikacja STB Tak brak
Cineman grudzień 2007 Cineman Sp. z o.o. SVoD strona www,
Aplikacja Smart TV
Tak [2]
HBO On Demand 21 stycznia 2008 (jako HBO Digital)/
1 kwietnia 2010 (jako HBO On Demand)
HBO Central Europe SVoD Aplikacja STB Tak[7] n.d.
Polsat Box Go   26 września 2008 (jako ipla)/1 września 2021 Cyfrowy Polsat SVoD strona www,
Aplikacja Windows/Mac,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Częściowo [3]
TVP VOD   czerwiec 2010[8] TVP AVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB
Częściowo [4]
HBO Max   16 grudnia 2010 (jako HBO Go)
8 marca 2022 (jako HBO Max)
HBO Central Europe SVoD strona www,
Aplikacja Windows/Mac,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Tak[7] [5]
Player   26 sierpnia 2011/
24 lutego 2014
TVN Warner Bros. Discovery SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Częściowo [6]
Telewizja Tu i Tam 9 maja 2012[9] 30 marca 2018[10] Orange Polska SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja STB
Tak[11]
Filmbox+ 26 lipca 2012 SPI International Polska SVoD strona www,
Aplikacja Smart TV/STB
Tak [7]
VOD.pl 21 września 2012 31 stycznia 2024[12][13] TVN Warner Bros. Discovery AVoD strona www,
Aplikacja Windows,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB
Nie[14] [8]
PlayPuls 7 sierpnia 2014 TV Puls AVoD strona www Nie [9]
Chili.tv styczeń 2015 Chili Spa SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/konsola
Tak [10]
CDA Premium styczeń 2016[15] CDA S.A. SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/konsola
Tak
arte.tv listopad 2016 ARTE FVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV
Nie [11]
Polsat Go   14 sierpnia 2021 31 sierpnia 2023[16] Telewizja Polsat AVoD strona www,
Aplikacja Windows/Mac,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Nie [12]
AXN Now ? Sony Pictures Entertainment SVoD Aplikacja STB Tak [13]
Netflix   6 stycznia 2016 (w Polsce) Netflix SVoD strona www,
Aplikacja Windows/Mac,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Tak [14]
Prime Video   14 grudnia 2016 (w Polsce) Amazon SVoD strona www,
Aplikacja Windows/Mac,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Tak [15]
Showmax   15 lutego 2017 (w Polsce) 31 stycznia 2019 (w Polsce)[17] Naspers SVoD strona www,
Aplikacja Windows,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB
Tak [16]
National Geographic Play październik 2018[18] Fox International Channels Polska SVoD Aplikacja STB Tak[19]
Fox Play październik 2018[20] Fox International Channels Polska SVoD Aplikacja STB Tak[21]
Paramount Play październik 2018[22] Viacom International Media Networks SVoD Aplikacja STB Tak
Rakuten TV   luty 2019 Rakuten SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV
Częściowo [17]
Apple TV+   1 listopada 2019 Apple Inc. SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV
Tak [18]
Canal+ online   20 maja 2020 Canal+ Polska SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Tak [19]
KATOFLIX 2020 Studio Katolik SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android
Tak [20]
35mm.online 2021 Polski Instytut Sztuki Filmowej oraz WFDiF, SFR SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android
Nie (do 31.01.2024) [21]
Viaplay   3 sierpnia 2021 (w Polsce) Viaplay Group SVoD strona www,
Aplikacja Windows/Mac,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Tak [22]
Disney+   14 czerwca 2022 The Walt Disney Company SVoD strona www,
Aplikacja Windows/Mac,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV/STB/konsola
Tak [23]
TBNGO.PL[23] 10 stycznia 2023 TBN Polska AVoD strona www Nie [24]
MEGOGO[24] 2023 MEGOGO SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV
Częściowo[25] [25]
SkyShowtime   14 lutego 2023 SkyShowtime SVoD strona www,
Aplikacja iOS/android,
Aplikacja Smart TV
Tak [26]
Music Box Polska[24] 2023 MEGOGO AVoD Nie [27]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. http://www.portalmedialny.pl/art/4147/vod-w-polsce.html.
  2. https://pi4.informatik.uni-mannheim.de/pi4.data/content/projects/mvod/.
  3. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/tvp-1-i-tvp-2-na-zyczenie-w-telewizji-tp.
  4. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/cyfrowy-polsat-wprowadza-usluge-catchup-tv.
  5. II Faza rewolucji cyfrowej [cz. 4] – OTT – blog Informator TV-Sat CCTV WLAN.
  6. https://satkurier.pl/news/103619/koniec-kolekcji-vod-picturebox-w-nc.html
  7. a b Serwis dostępny w ofertach dodatkowo płatnej lub jako część Pakietu HBO.
  8. VOD – Telewizja Polska SA, vod.tvp.pl [dostęp 2010-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2010-06-30].
  9. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/telewizja-tu-i-tam-w-telewizorze-komputerze-smartfonie-i-tablecie-od-orange
  10. https://www.orange.pl/view/koniec-telewizjatuitam
  11. Serwis nieodpłatny dla Abonentów Orange.
  12. Serwis VOD.pl zakończy działalność 31 stycznia, Press.pl, 26 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-28] (pol.).
  13. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/koniec-vod-pl-tvn-player-oferta
  14. https://satkurier.pl/news/225663/vodpl-pod-skrzydlami-warner-bros-discovery.html.
  15. https://newconnect.pl/pub/NEWCONNECT/dokumenty_informacyjne/DI_CDA_SA_28_09_2018.pdf
  16. https://www.press.pl/tresc/77882,grupa-polsat-plus-zamyka-bezplatny-serwis-polsat-go
  17. Showmax znika z Polski. „Przegrał walkę o treści. Powstanie wolna przestrzeń dla innych graczy”, www.wirtualnemedia.pl, 13 grudnia 2018 [dostęp 2024-03-08] (pol.).
  18. https://naekranie.pl/aktualnosci/fox-play-i-national-geographic-play-nowe-platformy-svod-wchodza-na-polski-rynek-3601635
  19. Dostęp do serwisu dla Abonentów wybranych sieci kablowych i satelitarnych.
  20. https://naekranie.pl/aktualnosci/fox-play-i-national-geographic-play-nowe-platformy-svod-wchodza-na-polski-rynek-3601635
  21. Dostęp do serwisu dla Abonentów sieci kablowych i satelitarnych.
  22. https://media2.pl/media/153355-Nowy-serwis-VOD-wkracza-do-Polski-Paramount-Play.-Co-w-ofercie.html
  23. https://satkurier.pl/news/224319/tbn-polska-znika-z-satelity-akt.html.
  24. a b https://satkurier.pl/news/224295/music-box-polska-rezygnuje-z-satelity.html.
  25. W ofercie dostępne są bezpłatne kanały telewizyjne w jakości 576p.

Linki zewnętrzne edytuj