Wielka Kumania (węg. Nagykunság) – równina we wschodnich Węgrzech, część Niziny Cisańskiej na Wielkiej Nizinie Węgierskiej. Pod względem administracyjnym w całości należy do komitatu Jász-Nagykun-Szolnok.

Położenie Wielkiej Kumanii na mapie Węgier
Herb Kumanii

Wielka Kumania leży w centrum Wielkiej Niziny Węgierskiej, w widłach dolnego Kereszu i środkowej Cisy, na jej lewym brzegu. Na północy graniczy z podobnego charakteru równiną Hortobágy, na wschodzie z obniżeniami Wielkiego i Małego Sarrét. Nazwa regionu pochodzi od Kumanów (Połowców, który po najazdach mongolskich osiedlił się na stepach Wielkiej Niziny i do 1876 miał tu jedno z własnych autonomicznych terytoriów (drugim, wbrew nazwie większym, była Mała Kumania w międzyrzeczu Dunaju i Cisy).

Wielka Kumania stanowi rozległą, płaską równinę wzniesioną kilka metrów ponad poziom terasy zalewowej Cisy. Jest zbudowana z lessów, na których powstały wysokiej jakości czarnoziemy. W południowej części równiny, leżącej u ujścia Kereszu do Cisy, zwanej Tiszazug ("kąt Cisy"), występują piaski, a na nich nadrzeczne wydmy.

Wielka Kumania odznacza się najsuchszym i najbardziej kontynentalnym klimatem na Węgrzech. Opady roczne nie przekraczają 550 mm. Grunty rolne wymagają sztucznego nawadniania. Równinę przecina wielki kanał melioracyjny zbudowany podczas XIX-wiecznej melioracji Cisy – Główny Kanał Wielkokumański (Nagykunsági öntöző főcsátorna).

W stanie naturalnym Wielka Kumania miała charakter najbardziej zbliżony do wielkich stepów wschodnioeuropejskich. Ze względu na wysoką jakość gleb, mimo koniecznego nawadniania step został w całości przekształcony w grunty uprawne. Nad brzegami Cisy i Berettyó uprawia się ryż.

Region jest pozbawiony bogactw naturalnych (poza wodami mineralnymi – kąpieliska w Cserkeszőlő i w Berekfürdő), przemysłu (poza drobnym przemysłem spożywczym) i większych ośrodków miejskich (największym miasteczkiem jest Törökszentmiklós – 21,7 tys. mieszkańców).

Bibliografia edytuj

  • Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Węgry. Skala 1:1000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1985
  • Márton Pécsi, Béla Sárfalvi Węgry, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1971
  • Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny", tom LXVIII, z 3-4, 1996, str. 457-466
  • Przemysław Burchard Węgry, Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", Warszawa 1988, ISBN 83-214-0554-1
  • Jerzy Midzio, Krajobrazy węgierskie, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, ISBN 83-02-03732-X, OCLC 749352013.
  • Wiesława Rusin, Węgry, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2005, ISBN 83-7304-416-7, OCLC 69312478.
  • Középiskolai földrajzi atlasz, Cartographia Tankönyvkiadó Kft, Budapest 2007, ISBN 978-963-352-548-7 CM
  • Magyarország. Domborzata és vizei, 1:800 000, Topográf Kft 2002