Wielki Szlem (rugby union)

Wielki Szlem (ang. Grand Slam, wal. Y Gamp Lawn, fr. Le Grand Chelem) – w rugby union dla zespołów z półkuli północnej oznacza pokonanie wszystkich przeciwników w jednym sezonie podczas Pucharu Sześciu Narodów, dla drużyn z półkuli południowej natomiast zwycięstwo nad każdą z czterech reprezentacji z Wysp Brytyjskich (Anglią, Irlandią, Szkocją i Walią) podczas jednego tournée po Europie. Za to osiągnięcie nie jest przyznawane żadne fizyczne trofeum.

Puchar Pięciu/Sześciu Narodów edytuj

W Pucharze Sześciu Narodów oraz jego poprzedniku – Pucharze Pięciu Narodów – Wielkiego Szlema zdobywa drużyna, która w danym sezonie tych rozgrywek zwycięży w meczach z wszystkimi pozostałymi zespołami. Tytuł ten nie przysługiwał podczas rozgrywanych w latach 1883–1909 i 1932–1939 Home Nations Championship z udziałem jedynie drużyn z Wysp Brytyjskich, to bowiem osiągnięcie nagradzane jest Triple Crown. Wyjątkiem były lata 1908 i 1909, gdzie retrospektywnie przyznano Walii Wielkiego Szlema, ponieważ rozegrała również zwycięskie mecze z Francją, która oficjalnie dołączyła do turnieju w 1910 roku.

W przeciwieństwie do takich wyrażeń jak Wooden Spoon i Triple Crown, używanych od lat dziewięćdziesiątych XIX wieku[1], pierwszy raz określenie Grand Slam w odniesieniu do rugby union pojawiło się w marcu 1957 roku w brytyjskiej prasie – The Times oraz The Daily Telegraph – na określenie wyczynu reprezentacji Anglii, która pokonała wszystkich czterech rywali podczas Pucharu Pięciu Narodów[2][3].

Do roku 2019 włącznie Wielkiego Szlema zdobyto 40 razy. Pięciokrotnie w historii zdarzyło się, że drużyna pokonała wszystkich przeciwników dwa lata z rzędu – Walia w 1908–1909, Francja w 1997–1998, Anglia natomiast w 1913–1914, 1923–1924 i 1991–1992[4]. Przed rokiem 2000 każdy zespół rozgrywał po dwa mecze u siebie i na wyjeździe. W związku z dołączeniem do turnieju Włochów, drużyny rozgrywają po pięć spotkań – w jednym roku dwa u siebie i trzy na wyjeździe, a w kolejnym te proporcje odwracają się. W 2002 roku Francuzi zdobyli pierwszego Wielkiego Szlema złożonego z pięciu zwycięstw, natomiast Walia w 2005 roku jako pierwsza osiągnęła to grając więcej meczów na wyjeździe niż na własnym stadionie[5].

Zespół Łącznie
tytułów
Home
Nations
Puchar Pięciu Narodów Puchar Sześciu Narodów
  Anglia 13 1913[6], 1914, 1921, 1923, 1924, 1928, 1957[7], 1980, 1991, 1992, 1995 2003[8], 2016[9]
  Walia 12 1908[10], 1909[11] 1911[12], 1950[13], 1952[14], 1971[15], 1976[16], 1978[17] 2005[18], 2008[19], 2012[20], 2019
  Francja 9 1968[21], 1977[22], 1981, 1987[23], 1997, 1998 2002[24], 2004[25], 2010[26]
  Szkocja 3 1925[27], 1984[28], 1990[29]
  Irlandia 3 1948[30] 2009[31], 2018[32]
  Włochy 0

Wielkoszlemowe tournée edytuj

Wielkoszlemowe tournée (ang. Grand Slam tour) podejmowane jest przez zespół z południowej półkuliAustralię, Nową Zelandię i RPA – który rozgrywa testmecze z każdą z czterech narodowych reprezentacji z Wysp Brytyjskich podczas jednej wyprawy do Europy. Odniesienie zwycięstw nad Anglią, Irlandią, Szkocją i Walią oznacza zdobycie Wielkiego Szlema.

Do 2012 roku w dwudziestu sześciu próbach[33] ta sztuka udała się gościom dziewięciokrotnie – czterokrotnie triumfowali Springboks i All Blacks, a raz Wallabies[34][35]. Zawodnicy z Afryki Południowej zdobyli Wielkiego Szlema w pierwszych czterech próbach, dodatkowo w 1913 i 1952 roku pokonując jeszcze Francuzów[36], z kolei ostatnie cztery próby Nowozelandczyków zakończyły się sukcesem[37]. Australijczycy swojego jedynego Wielkiego Szlema zdobyli zaś w 1984[38].

Tylko raz zdarzyła się jednoczesna próba jego osiągnięcia, w 2010 roku zarówno Nowozelandczycy, jak i rugbyści z RPA, w swoich meczowych planach uwzględnili wszystkie cztery Home Nations[39]. Australijczycy byli natomiast autorami „Wielkiego Szlema porażek” przegrywając wszystkie testmecze podczas tournée na przełomie lat 1957 i 1958[40].

Wielkoszlemowe tournée
Reprezentacja Wielki Szlem Rok
  Nowa Zelandia 1905–1906
  Afryka Południowa 1906
  Związek Południowej Afryki   1912–1913
  Australia 1927–1928
  Związek Południowej Afryki   1931–1932
  Nowa Zelandia 1935–1936
  Australia 1947–1948
  Związek Południowej Afryki   1951–1952
  Nowa Zelandia 1953–1954
  Australia 1958
  Związek Południowej Afryki   1960–1961
  Nowa Zelandia 1963–1964
  Australia 1966–1967
  Południowa Afryka 1969–1970
  Nowa Zelandia 1972–1973
  Australia 1975–1976
  Nowa Zelandia   1978
  Australia 1981–1982
  Australia   1984
  Południowa Afryka 1998
  Południowa Afryka 2004
  Nowa Zelandia   2005
  Nowa Zelandia   2008
  Australia 2009
  Nowa Zelandia   2010
  Południowa Afryka 2010
  Australia 2013
  Australia 2016
Zdobyte Wielkie Szlemy
    RPA 4 1912–1913, 1931–1932, 1951–1952, 1960–1961
  Nowa Zelandia 4 1978, 2005, 2008, 2010
  Australia 1 1984

Przypisy edytuj

  1. League v Union, the Grand Slam, and leading scorers in the International Championship. espnscrum.com. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  2. Jaque Fourie, Heineken Cup red cards and the Grand Slam. espnscrum.com. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  3. March 16 down the years. espnscrum.com. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  4. History. rbs6nations.com. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-15)]. (ang.).
  5. 2005: Wales seal surprise Grand Slam. wwos.ninemsn.com.au. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-08)]. (ang.).
  6. England's maiden Grand Slam. espnscrum.com. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  7. About Rugby: Grand Slam on the cards. telegraph.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  8. Grand slam England set sights on the world. guardian.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  9. Eddie Jones' side clinch first Grand Slam in 13 years with clinical victory in Paris. dailymail.co.uk. [dostęp 2016-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-20)]. (ang.).
  10. Grand Slam 1908. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-03)]. (ang.).
  11. Grand Slam 1909. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-03)]. (ang.).
  12. Grand Slam 1911. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-03)]. (ang.).
  13. Grand Slam 1950. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-03)]. (ang.).
  14. Grand Slam 1952. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-03)]. (ang.).
  15. Grand Slam 1971. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-27)]. (ang.).
  16. Grand Slam 1976. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-26)]. (ang.).
  17. Grand Slam 1978. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-27)]. (ang.).
  18. Grand Slam 2005. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-01)]. (ang.).
  19. Grand Slam 2008. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-19)]. (ang.).
  20. Grand Slam 2012. wru.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-27)]. (ang.).
  21. Équipe de France. 68 : les enragés du chelem. ladepeche.fr. [dostęp 2012-04-24]. (fr.).
  22. 1977 : Un très Grand Chelem à 15 s'il vous plaît !. ladepeche.fr. [dostęp 2012-04-24]. (fr.).
  23. Grand Chelem, retour sur 1987 : l'essai de rêve de Sella. ladepeche.fr. [dostęp 2012-04-24]. (fr.).
  24. Grand Chelem force 7 !. ladepeche.fr. [dostęp 2012-04-24]. (fr.).
  25. France survived a late English fightback at the Stade de France to win the Grand Slam. news.bbc.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  26. VI Nations. Grand Chelem: la preuve par neuf !. ladepeche.fr. [dostęp 2012-04-24]. (fr.).
  27. First Scottish Grand Slam. bbc.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  28. The Grand Slam of 1984. bbc.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  29. Grand Slam 1990. bbc.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  30. It Was 60 Years Ago Today. irishrugby.ie. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  31. Ireland Are Grand Slam Champions!. irishrugby.ie. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-23)]. (ang.).
  32. Grand Slam Mission Complete As Ireland Make It A Clean Sweep At Twickenham. irishrugby.ie. [dostęp 2018-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-27)]. (ang.).
  33. All Blacks-Wales: By the numbers. nzherald.co.nz. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  34. Varsity Match hat-tricks, Grand Slam tours of the Home Unions and New Year's Day Tests. espnscrum.com. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  35. All Blacks secure fourth Grand Slam. nzherald.co.nz. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  36. History favours Springbok slam. news.bbc.co.uk. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  37. World Cup squad a bit clearer after Grand Slam success. allblacks.com. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-03)]. (ang.).
  38. 1984 Grand Slam Wallabies to celebrate 20-year reunion at Tom Slack Dinner. wallabies.rugby.com.au @ web.archive.org. [dostęp 2012-04-24]. (ang.).
  39. Springboks confirm Grand Slam tour. allblacks.com. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-03)]. (ang.).
  40. Fixtures & Results > 1958. aru.rugby.com.au. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-18)]. (ang.).

Bibliografia edytuj