Wielkie Księstwo Finlandii

Wielkie Księstwo Finlandii
Storfurstendömet Finland
Suomen suuriruhtinaskunta
Великое княжество Финляндское
	1809–1917
Flaga	Herb
Język urzędowy	szwedzki, rosyjski, fiński
Stolica	Turku (do 1812); Helsinki (od 1812)
Ustrój polityczny	monarchia
Typ państwa	wielkie księstwo
Głowa państwa	Przewodniczący Parlamentu p.o. głowy państwa Johannes Lundson
Status terytorium	autonomia
Zależne od	Rosyjskiego Imperium
Powierzchnia ; • całkowita	; 360 000 km²
Liczba ludności (1850); • całkowita ; • gęstość zaludnienia	; 1 636 900; 4,5 osób/km²
Waluta	rubel rosyjski (do 1860); marka fińska (od 1860)
Data powstania	29 marca 1809
Niepodległość	6 grudnia 1917
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wielkie Księstwo Finlandii (ros. Великое княжество Финляндское, fiń. Suomen suuriruhtinaskunta, łac. Magnus Ducatus Finlandiæ, szw. Storfurstendömet Finland) – autonomiczne wielkie księstwo, połączone unią personalną z Imperium Rosyjskim i wchodzące w jego skład. Istniało w latach 1809–1917. Głową państwa był wielki książę, którym był każdorazowo cesarz rosyjski. W latach 1809–1812 stolicą było Turku, od 1812 roku Helsinki.

Historia edytuj

Wielkie Księstwo Finlandii powstało w konsekwencji klęski Szwecji w wojnie rosyjsko-szwedzkiej (1808–1809). Po pokoju w Tylży w 1807 Imperium Rosyjskie, sprzymierzone z Cesarstwem Francuskim, pod pretekstem narzucenia Szwecji zasad antybrytyjskiej blokady kontynentalnej, rozpoczęło wojnę ze Szwecją celem aneksji należących do Szwecji Finlandii i Wysp Alandzkich. Terytoria te zostały okupowane przez armię rosyjską. Pokonane w wojnie z Rosją w 1809 roku Królestwo Szwecji uznało ich aneksję na mocy pokoju w Haminie. Jednocześnie zwołany przez cara Aleksandra I parlament fiński w Porvoo, uznał władzę zwierzchnią cara rosyjskiego i nadał mu tytuł wielkiego księcia Finlandii.

Na mocy postanowień parlamentu w Porvoo utworzono unię personalną z Imperium Rosyjskim i zagwarantowano Finom szeroką autonomię. Finlandia posiadała własny parlament, rząd (Senat), sądownictwo, administrację, wojsko i granicę celną z Rosją. Monarchę reprezentował generał-gubernator jako namiestnik. W Petersburgu powołano ministerstwo ds. Finlandii.

W praktyce postanowienia z Porvoo wielokrotnie łamano. Dopiero po 1863 roku doszło do zmiany polityki władz rosyjskich. W 1863 roku zwołano pierwszą sesję parlamentu fińskiego. Zezwolono na upowszechnianie języka fińskiego i wprowadzono odrębny fiński system monetarny.

Po objęciu tronu przez Aleksandra III ponownie podjęto próby ograniczenia autonomii Finlandii. Rozpoczęto proces rusyfikacji szkolnictwa i urzędów państwowych.

Po rewolucji 1905 roku zezwolono na reformę autonomii Wielkiego Księstwa Finlandii. W 1906 roku dokonano zmian ustrojowych, m.in. wprowadzono jednoizbowy, w pełni demokratyczny parlament (Eduskunta).

Wielkie Księstwo Finlandii ogłosiło niepodległość po wybuchu rewolucji październikowej w 1917 roku. 6 grudnia 1917 proklamowano suwerenne Królestwo Finlandii. Ogłoszenie niepodległości przez Finlandię doprowadziło do wojny domowej, w której stanęły przeciw sobie armie Białych i Czerwonych. W 1918 roku konflikt wewnętrzny wygrały siły, opowiadające się za suwerennością kraju. W połowie 1919 roku w miejsce monarchii utworzono Republikę Finlandii.

Zobacz też edytuj

Królestwo Polskie

Przypisy edytuj

↑ Countries F, www.rulers.org [dostęp 2017-11-27] .
↑ Ostatnią osobą używającą tytułu Wielkiego Księcia Finlandii, był car Rosji Mikołaj II Romanow (abdykował 15 marca 1917), teoretycznie przysługiwał też jego następcy Michałowi II, który jednak 16 marca 1917 zrezygnował z tronu.

[1] Countries F, www.rulers.org [dostęp 2017-11-27] .

[2] Ostatnią osobą używającą tytułu Wielkiego Księcia Finlandii, był car Rosji Mikołaj II Romanow (abdykował 15 marca 1917), teoretycznie przysługiwał też jego następcy Michałowi II, który jednak 16 marca 1917 zrezygnował z tronu.

[1]

[2]