Wielomian stabilny – wielomian, który spełnia jeden z poniższych warunków:

Pierwszy z warunków definiuje stabilność Hurwitza lub stabilność czasu ciągłego. Drugi z warunków definiuje stabilność Schura lub stabilność czasu dyskretnego.

Wielomiany stabilne pojawiają się w wielu gałęziach matematyki, na przykład w równaniach różniczkowych i w teorii sterowania. Istotnie, układ liniowy, stacjonarny (ang. LTI, Linear Time Invariant) jest BIBO stabilny wtedy i tylko wtedy gdy ograniczone wejścia dają na wyjściu ograniczone wyjścia. Równoważne jest to wymaganiu by mianownik transmitancji operatorowej (dla której można wykazać, że jest wymierna) był stabilny. W przypadku układów czasu ciągłego wymagane jest by mianownik był stabilny w sensie Hurwitza, a w przypadku układów czasu dyskretnego stabilny w sensie Schura.

Stabilne wielomiany nazywa się czasami odpowiednio wielomianami Hurwitza (zob. też macierz Hurwitza) lub wielomianami Schura.

Własności

edytuj
  • Twierdzenie Routha-Hurwitza podaje algorytm pozwalający na określenie czy dany wielomian jest stabilny w sensie Hurwitza.
  • Aby sprawdzić czy dany wielomian   (stopnia  ) jest stabilny w sensie Schura, wystarczy zastosować to twierdzenie do przekształconego wielomianu:   otrzymanego w wyniku przekształcenia Möbiusa   które przekształca lewą półpłaszczyznę na koło o okręgu jednostkowym (zob. też metoda Tustina). Wielomian   jest stabilny w sensie Schura wtedy i tylko wtedy, gdy wielomian   jest stabilny w sensie Hurwitza.
  • Warunek konieczny: stabilny wielomian Hurwitza (o współczynnikach rzeczywistych) ma współczynniki tego samego znaku (albo wszystkie dodatnie albo wszystkie ujemne).
  • Warunek wystarczający: wielomian   z rzeczywistymi współczynnikami takimi, że:
  jest stabilny w sensie Schura.
  • Zasada iloczynu: dwa wielomiany   i   są stabilne (w tym samym sensie) wtedy i tylko wtedy jeśli ich iloczyn   jest również stabilny.

Przykłady

edytuj
  •   jest stabilny w sensie Schura ponieważ spełnia warunek wystarczający
  •   jest stabilny w sensie Schura (ponieważ wszystkie jego pierwiastki równe są  ), ale nie spełnia on warunku wystarczającego
  •   nie jest stabilny w sensie Hurwitza (jego pierwiastki to  ) ponieważ nie spełnia warunku koniecznego
  •   jest stabilny w sensie Hurwitza (jego pierwiastki to  )
  • Wielomian   (ze współczynnikami dodatnimi) nie jest ani stabilny w sensie Hurwitza ani stabilny w sensie Schura. Jego pierwiastki to cztery pierwotne piąte pierwiastki z jedynki:
 

Należy przy tym zauważyć, że:

 

Jest to więc przypadek graniczny stabilności w sensie Schura ponieważ pierwiastki wielomianu leżą na okręgu jednostkowym. Przykład ten pokazuje również, że warunki konieczne (dodatniość) określone powyżej dla stabilności w sensie Hurwitza nie są wystarczające.

Zobacz też

edytuj