Wiesław Gołas

polski aktor

Wiesław Ryszard Gołas[1] (ur. 9 października 1930 w Kielcach, zm. 9 września 2021 w Warszawie[2]) – polski aktor teatralny, filmowy i kabaretowy, wykonawca piosenki aktorskiej.

Wiesław Gołas
Ilustracja
Wiesław Gołas (2008)
Data i miejsce urodzenia

9 października 1930
Kielce

Data i miejsce śmierci

9 września 2021
Warszawa

Zawód

aktor filmowy i teatralny

Współmałżonek

Elżbieta Szczepańska
(rozwód)
Maria Krawczyk-Gołas (jego śmierć)

Lata aktywności

1953–2008

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal Komisji Edukacji Narodowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Faksymile
Wiesław Gołas (pierwszy z prawej) na planie serialu Czterej pancerni i pies (1969)
Lucyna Winnicka i Wiesław Gołas w sztuce Teatru Dramatycznego Wariat i zakonnica (1959)
Wiesław Gołas i Irena Kwiatkowska (2008)

Życiorys

edytuj

Przed wybuchem II wojny światowej Wiesław Gołas uczęszczał do szkoły powszechnej na kieleckim Baranówku, a następnie do Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego. W 1943 wstąpił do Szarych Szeregów[3]. Przybrał pseudonim Wilk. Brał udział w akcjach zdobywania broni, a także w rozstrzelaniu konfidenta. W grudniu 1944, podczas nieudanej akcji, został aresztowany, a następnie poddany brutalnemu śledztwu przez Gestapo. Trafił do celi, w której wcześniej więziony był jego ojciec[4].

Po wojnie studiował w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej, kierowanej przez Aleksandra Zelwerowicza. Studia ukończył w 1954 roku[5]. Debiut w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze[6]. Aktor Teatru Dramatycznego w Warszawie (1955–1985), Teatru Polskiego w Warszawie (1985–1992). Twórca doskonałych kreacji komediowych, a także współtwórca Kabaretu Koń, członek Kabaretu Starszych Panów, członek Kabaretu Dudek, wykonawca piosenki W Polskę idziemy autorstwa Jerzego Wasowskiego i Wojciecha Młynarskiego. Występował również w Teatrze Polskim w Warszawie[7].

W 2016 roku z okazji 85 urodzin aktora powstał film dokumentalny Gołas absolutnie![8].

Życie prywatne

edytuj
 
Grób Wiesława Gołasa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (2021)
 
Grób aktora Wiesława Gołasa po pogrzebie na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Ojciec, Wiesława, Teofil (1903 – ok. 1942)[9], był ogniomistrzem w 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów. W kampanii wrześniowej walczył w Armii Łódź pod Modlinem[10]. Po klęsce września, zbiegł z transportu do oflagu i zaangażował się w działalność konspiracyjną[11]. Ostatecznie został schwytany przez Niemców i zamordowany na Majdanku[10]. Był dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych[10].

Wiesław Gołas był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Elżbieta Szczepańska (rozwód na początku lat 70.[12]), a drugą – Maria Krawczyk-Gołas (zm. 2024[13])[14]. Z pierwszego małżeństwa miał córkę Agnieszkę[15][16].

W 2008 roku przeszedł zawał mięśnia sercowego[17], z kolei w 2020 i 2021 roku doznał dwóch udarów mózgu, w wyniku których zmarł[17]. Wiesław Gołas został pochowany 14 września 2021 roku w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[18] (kwatera 17/2/30b[19]).

Ordery i odznaczenia

edytuj

Pozostałe nagrody

edytuj
  • 1966 – „Srebrna Maska” w plebiscycie Expressu Wieczornego[8]
  • 1967 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia
  • 1977 – Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
  • 1996 – Nagroda (Opole – XXI OKT – wyróżnienie za role Filipa w Grubych rybach w Teatrze Polskim w Warszawie)
  • 2002 – Statuetka Gwiazda Telewizji Polskiej wręczona z okazji 50-lecia TVP „za kreacje aktorskie w filmie i teatrze telewizji” (26.10)
  • 2003 – SuperWiktor
  • 2006 – Nagroda Honorowa za całokształt twórczości na XIII Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia we Wrześni

Upamiętnienie

edytuj

Wiesława Gołasa upamiętnia popiersie w kieleckiej Alei Sław[23].Od 2024 patronuje Dużej Scenie Kieleckiego Centrum Kultury[24].

Filmografia

edytuj

Dubbing

edytuj
  • 1951: Alicja w Krainie Czarów – Zając
  • 1957: Na polu chwały – Paweł Korczagin
  • 1960: Trzynastego nocą – Primow
  • 1961: Dziewczęta – Filja

Przypisy

edytuj
  1. a b Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 września 2021 r. nr rej. 391/2021 o nadaniu orderu (M.P. z 2022 r. poz. 51).
  2. Wiesław Gołas nie żyje. Aktor miał 90 lat. kultura.onet.pl. [dostęp 2021-09-09].
  3. 85 lat temu urodził się Wiesław Gołas. dzieje.pl, 3 października 2015. [dostęp 2017-11-23].
  4. Trafił do tej samej celi co jego ojciec. film.wp.pl, 2015-03-06. [dostęp 2017-11-24].
  5. Wiesław Gołas, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21].
  6. Agnieszka Gołas-Ners, Na Gołasa, Warszawa, Świat Książki, 2008, s. 81. ISBN 978-83-247-0821-5.
  7. Wiesław Gołas wyznaje: Przestałem chodzić. se.pl, 2017-08-25. [dostęp 2018-01-13].
  8. a b Gołas absolutnie! w bazie filmpolski.pl
  9. Gołas Teofil. ompio.pl. [dostęp 2021-09-09].
  10. a b c Jacek Cieślak. Tajemnica za uśmiechem. „Rzeczpospolita”, 2021-09-10. 
  11. Gołas Teofil – Ośrodek Myśli Obywatelskiej i Patriotycznej [online] [dostęp 2023-12-25] (pol.).
  12. Superexpress nr 217 (9129), 17 września 2021, s. 12.
  13. Nekrolog
  14. Aleksandra Głowińska: Wiesław Gołas pierwszą żonę odbił w tańcu, w drugiej zakochał się „jak sztubak”. plejada.pl, 9 września 2021. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-12)].
  15. Teraz nie ma już kabaretów Agnieszka Gołas-Ners – wywiad. ksiazki.onet.pl, 2015-06-09. [dostęp 2017-11-23].
  16. Ukochany aktorki „M jak miłość” dostał rozwód z córką Gołasa. fakt.pl, 2016-06-06. [dostęp 2017-11-23].
  17. a b Agnieszka Święcicka: Wiesław Gołas w szpitalu. Miał drugi wylew. plejada.pl, 2021-09-04.
  18. a b Pogrzeb Wiesława Gołasa: na aktorskim firmamencie zgasła gwiazda. m.niedziela.pl, 2021-09-14. [dostęp 2021-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-14)].
  19. Cmentarz Stare Powązki: Wiesław Ryszard Gołas, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-06-15].
  20. Glorie dla przedstawicieli świata rozrywki. mkidn.gov.pl, 20 maja 2009.
  21. Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 337.
  22. Łaniewska, Gołas, Dłużewska, Wencel, Lorenc i Roszkowski laureatami Nagrody Ministra 2020. gov.pl, 2020-11-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-26)].
  23. Upamiętnienie Wiesława Gołasa w kieleckiej Alei Sław - Oficjalna strona internetowa Miasta Kielce. kielce.eu, 2022-03-18. [dostęp 2023-09-19]. (pol.).
  24. Wiesław Gołas patronem Dużej Sceny Kieleckiego Centrum Kultury [online], dzieje.pl [dostęp 2024-04-28] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj