Wiewiórka
rodzaj gryzoni
Wiewiórka[19] (Sciurus) – rodzaj ssaka z podrodziny wiewiórek (Sciurinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae).
| Sciurus[1] | |
| Linnaeus, 1758[2] | |
 Przedstawiciel rodzaju – wiewiórka szara (S. carolinensis) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj |
wiewiórka |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Sciurus vulgaris Linnaeus, 1758 | |
| Synonimy | |
| |
| Gatunki | |
|
zobacz opis w tekście | |
Zasięg występowaniaEdytuj
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Ameryce[20][21][22].
MorfologiaEdytuj
Długość ciała (bez ogona) 140–560 mm, długość ogona 119–3400 mm; masa ciała 100–1400 g[21].
SystematykaEdytuj
EtymologiaEdytuj
- Sciurus: łac. sciurus „wiewiórka”, od gr. σκίουρος skiouros „wiewiórka”[23].
- Guerlinguetus: nazwa Guerlinguet używana przez francuskich osadników w Gujanie i zaadaptowana przez G.-L. Leclerca w 1789 roku[24]. Gatunek typowy: Sciurus guerlinguetus J.E. Gray, 1821 (= Sciurus aestuans Linnaeus, 1766).
- Macroxus: etymologia niejasna, F. Cuvier nie wyjaśnił pochodzenia nazwy[25]. Gatunek typowy: Sciurus aestuans Linnaeus, 1766.
- Echinosciurus: gr. εχινος ekhinos „jeż”; σκιουρος skiouros „wiewiórka”[26]. Gatunek typowy: Sciurus hypopyrrhus Wagler, 1831 (= Sciurus aureogaster F. Cuvier, 1829).
- Neosciurus: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[27]. Gatunek typowy: Sciurus carolinensis J.F. Gmelin, 1788.
- Parasciurus: gr. παρα para „blisko”; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[28]. Gatunek typowy: Sciurus niger Linnaeus, 1758.
- Aphrontis: gr. αφροντις aphrontis „wolny od opieki”[29]. Gatunek typowy: Sciurus vulgaris Linnaeus, 1758.
- Araeosciurus: gr. αραιος araios „smukły”; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[30]. Gatunek typowy: Sciurus oculatus Peters, 1863.
- Baiosciurus: gr. βαιος baios „mały”; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[31]. Gatunek typowy: Sciurus deppei Peters, 1863.
- Hesperosciurus: gr. ἑσπερος hesperos „zachodni”; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[32]. Gatunek typowy: Sciurus griseus Ord, 1818.
- Otosciurus: gr. ους ous, ωτος ōtos „ucho”; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[33]. Gatunek typowy: Sciurus aberti Woodhouse, 1852.
- Hadrosciurus: gr. ἁδρος hadros „gruby”[34]; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[12]. Gatunek typowy: Sciurus flammifer O. Thomas, 1904.
- Histriosciurus: łac. histrio, histrionis „arlekin, aktor”[35]; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[13]. Gatunek typowy: Sciurus gerrardi J.E. Gray, 1861[a].
- Leptosciurus: gr. λεπτος leptos „delikatny, smukły”[36]; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[14]. Gatunek typowy: Sciurus rufoniger Pucheran, 1845 (= Macroxus pucheranii Fitzinger, 1867).
- Mesosciurus: gr. μεσος mesos „środkowy, pośredni”[37]; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[15]. Gatunek typowy: Sciurus aestuans hoffmanni Peters, 1863[a].
- Simosciurus: gr. σιμος simos „zgięty w górę, zadarty nos”[38]; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[16]. Gatunek typowy: Sciurus stramineus Eydoux & Souleyet, 1841.
- Urosciurus: gr. ουρα oura „ogon”[39]; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758[17]. Gatunek typowy: Sciurus tricolor Poeppig, 1844[b].
- Oreosciurus: gr. ορος oros, ορεος oreos „góra” [40]; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758. Gatunek typowy: Sciurus anomalus Güldenstaedt, 1775.
Podział systematycznyEdytuj
Sciurus jest parafiletyczny w stosunku do Microsciurus, Syntheosciurus i Rhethrosciurus[20]; zaproponowany podział południowoamerykańskich wiewiórek na rodzaje Guerlinguetus, Hadrosciurus, Notosciurus i Simosciurus opierał się tylko na cechach morfologicznych[20]. Do rodzaju należą następujące gatunki[20][19]:
- Sciurus vulgaris Linnaeus, 1758 – wiewiórka pospolita
- Sciurus meridionalis Lucifero, 1907
- Sciurus lis Temminck, 1844 – wiewiórka japońska
- Sciurus anomalus Güldenstaedt, 1775 – wiewiórka kaukaska
- Sciurus aberti Woodhouse, 1853 – wiewiórka frędzloucha
- Sciurus griseus Ord, 1818 – wiewiórka popielata
- Sciurus carolinensis J.F. Gmelin, 1788 – wiewiórka szara
- Sciurus niger Linnaeus, 1758 – wiewiórka czarna
- Sciurus nayaritensis J.A. Allen, 1890 – wiewiórka górska
- Sciurus arizonensis Coues, 1867 – wiewiórka arizońska
- Sciurus oculatus Peters, 1863 – wiewiórka smugowana
- Sciurus alleni Nelson, 1898 – wiewiórka meksykańska
- Sciurus aureogaster F. Cuvier, 1829 – wiewiórka rudobrzucha
- Sciurus colliaei J. Richardson, 1839 – wiewiórka stokowa
- Sciurus variegatoides Ogilby, 1839 – wiewiórka zmienna
- Sciurus richmondi Nelson, 1898 – wiewiórka nikaraguańska
- Sciurus yucatanensis J.A. Allen, 1877 – wiewiórka jukatańska
- Sciurus deppei Peters, 1863 – wiewiórka samotna
- Sciurus granatensis Humboldt, 1811 – wiewiórka rudoogonowa
- Sciurus pucheranii (Fitzinger, 1867) – wiewiórka andyjska
- Sciurus ignitus (J.E. Gray, 1867) – wiewiórka boliwijska
- Sciurus sanborni Osgood, 1944 – wiewiórka peruwiańska
- Sciurus aestuans Linnaeus, 1766 – wiewiórka brazylijska
- Sciurus gilvigularis Wagner, 1842 – wiewiórka żółtogardła
- Sciurus stramineus Eydoux & Souleyet, 1841 – wiewiórka rudawa
- Sciurus pyrrhinus O. Thomas, 1898 – wiewiórka junińska
- Sciurus igniventris Wagner, 1842 – wiewiórka ognistobrzucha
- Sciurus flammifer O. Thomas, 1904 – wiewiórka ognista
- Sciurus spadiceus Olfers, 1818 – wiewiórka amazońska
UwagiEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Sciurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 63. (łac.)
- ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15 (88), s. 304, 1821 (ang.).
- ↑ F. Cuvier: Des dents des mammifères considérées comme caractères zoologiques. Paris: F.-G. Levrault, 1825, s. 161, 162. (fr.)
- ↑ a b c É.L. Trouessart. Revision du genre écureuil (Sciurus). „Le Naturaliste”. 1 (37), s. 292, 1880 (fr.).
- ↑ F.E. Schultze. Fannae saxonicae mammalia. „Zeitschrift für Naturwissenschaften”. 66, s. 165, 1893 (łac.).
- ↑ Nelson 1899 ↓, s. 29.
- ↑ Nelson 1899 ↓, s. 31.
- ↑ Nelson 1899 ↓, s. 27.
- ↑ Nelson 1899 ↓, s. 28.
- ↑ O. Thomas. The generic arrangement of the African Squirrels. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 3, s. 468, 1909 (ang.).
- ↑ a b Allen 1915 ↓, s. 265.
- ↑ a b Allen 1915 ↓, s. 236.
- ↑ a b Allen 1915 ↓, s. 199.
- ↑ a b Allen 1915 ↓, s. 212.
- ↑ a b Allen 1915 ↓, s. 280.
- ↑ a b Allen 1915 ↓, s. 267.
- ↑ S. Ognev: Biulletenʹ Nauchno-issledovatelʹskogo instituta zoologii Moskovskogo gosudarstvennogo universiteta im. M. N. Pokrovskogo. T. 2. Moskwa: 1935, s. 42–51. (ros. • ang.)
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 193–196. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 594–600. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)
- ↑ a b J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 741–755. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.)
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Sciurus. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-22].
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 625.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 302.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 395.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 249.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 455.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 515.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 112.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 113.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 131.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 322.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 489.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 101.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 105.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 122.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 135.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 213.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 247.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
BibliografiaEdytuj
- E.W. Nelson. Revision of the Squirrels of Mexico and Central America. „Proceedings of the Washington Academy of Sciences”. 1, s. 15–106, 1899 (ang.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904 (ang.).
- J.A. Allen. Review of the South American Sciuridae. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 34, s. 148–309, 1915 (ang.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.)