Wikipedia:Artykuły na medal/Grudzień 2010

zajawka

Grand Prix Chorwacji 2010 było ósmą eliminacją zawodów z cyklu Grand Prix 2010 na żużlu. Impreza początkowo miała odbyć się 28 sierpnia, jednak z powodu obfitych opadów deszczu i złego stanu toru została rozegrana dzień później, 29 sierpnia, na Stadionie Millenium w Goričan. Były to pierwsze w historii zawody o Grand Prix Chorwacji na żużlu. Wygrał je Amerykanin Greg Hancock, dla którego było to 11. zwycięstwo w zawodach Grand Prix w karierze. Drugie miejsce zajął Brytyjczyk Chris Harris, a trzeci był Australijczyk Jason Crump. W zawodach wystartowało 14 stałych uczestników cyklu Grand Prix oraz Davey Watt, który zastąpił kontuzjowanego Emila Sajfutdinowa, Jurica Pavlic, który otrzymał dziką kartę oraz Matija Duh, który pełnił rolę rezerwowego. Ponadto zawody o Grand Prix Chorwacji 2010 były także 130. w historii cyklu Grand Prix.

zajawka

Commando – brytyjskie formacje komandosów. Pierwsze oddziały tego typu powołano z inicjatywy Winstona Churchilla w 1940 roku z szeregów British Army. Od 1942 roku zaczęto tworzyć również jednostki komandosów Royal Marines i Royal Navy. Oddziały Commando stanowiły trzon brytyjskich sił specjalnych podczas II wojny światowej, biorąc udział w wielu bitwach i operacjach na terenie Europy, Afryki i Azji. W początkowym okresie wojny były wykorzystywane do przeprowadzania operacji rajdowych i dywersyjnych, w celu nękania i wiązania sił Osi. Z czasem ich rola zaczęła ulegać zmianie i od końca 1943 roku komandosi stali się lekką piechotą szturmową wyspecjalizowaną w działaniach desantowych, zdolną do operowania na froncie wraz z oddziałami liniowymi.

zajawka

Urartu, Ararat, Biajnili, Królestwo Wan (urart. – ^KURbi-a-i-na; orm. – Ուրարտու; tur. – Urartular; pers. – اورارتو) – starożytne państwo na Bliskim Wschodzie, na obszarze Wyżyny Armeńskiej (obecnie terytorium byłego Urartu znajduje się w granicach Armenii, Turcji i Iranu). Najwcześniejsze wzmianki o Urartu jako związku plemion pochodzą z XIII wieku p.n.e.; jako samodzielne państwo wymienione zostało w źródłach pisanych z VIII wieku p.n.e. Upadek królestwa nastąpił w VI wieku p.n.e., przedtem Urartu zajmowało silną pozycję wśród państw Bliskiego Wschodu.

zajawka

Olfaktometria – rodzaj technik pomiarów, w których węch albo jest obiektem badań, albo pełni funkcję przyrządu pomiarowego, stosowanego w czasie badań zapachu. Zgodnie z definicją, zamieszczoną w encyklopediach powszechnych termin olfaktometria dotyczył badań węchu jako takiego. Od chwili ustanowienia normy europejskiej „PN-EN 13725:2007: Jakość powietrza. Oznaczanie stężenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej” termin ten obejmuje również ilościowe pomiary stężenia zapachowego zanieczyszczeń powietrza i przemysłowych gazów odlotowych. Przed ustanowieniem polskiej wersji normy badania jakości materiałów/powietrza/wody, wykonywane z użyciem węchu jako rodzaju narzędzia pomiarowego, były nazywane odorymetrią.

zajawka

Saturn – gazowy olbrzym, szósta planeta Układu Słonecznego pod względem oddalenia od Słońca, druga po Jowiszu pod względem masy i wielkości. Charakterystyczną jego cechą są pierścienie, składające się głównie z lodu i w mniejszej ilości z odłamków skalnych; inne planety-olbrzymy także mają systemy pierścieni, ale żaden z nich nie jest tak rozległy, ani tak jasny. Wnętrze gazowego olbrzyma najprawdopodobniej składa się z jądra z żelaza, niklu, krzemu i tlenu, otoczonego warstwą metalicznego wodoru, warstwy pośredniej ciekłego wodoru i ciekłego helu oraz zewnętrznej warstwy gazowej. Saturn ma 9 pierścieni, składających się głównie z cząsteczek lodu, z mniejszą ilości skał i pyłu kosmicznego. Potwierdzono odkrycie sześćdziesięciu dwóch księżyców krążących po orbicie planety.

zajawka

Serbia Nemaniczów – państwo serbskie istniejące w okresie pomiędzy 1170 a 1371 pod rządami dynastii Nemaniczów, od 1217 jako królestwo, a od 1346 jako carstwo. Po zrzuceniu zwierzchnictwa bizantyńskiego przez Stefana Nemanię w 1190, jego syn i następca Stefan Nemanicz koronował się w 1217 na króla Serbii. Po przejściowym kryzysie państwa, pod koniec XIII wieku władcy z dynastii Nemaniczów podjęli ekspansję na południowy wschód. W połowie XIV wieku za panowania Stefana Duszana w granicach Serbii znalazły się Macedonia, Epir, Tesalia i zachodnia Tracja. Skłoniło to Stefana Duszana do ogłoszenia się w 1346 carem Serbów i Greków. Po śmierci cara Duszana, za panowania jego syna Urosza (1355–1371), ostatniego władcy serbskiego z dynastii Nemaniczów, carstwo zaczęło się gwałtownie rozpadać. Śmierć ostatniego z Nemaniczów położyła kres istnieniu królestwa serbskiego.

zajawka

Kodeks Aleksandryjski (łac. Codex Alexandrinus) – manuskrypt greckiej Biblii, tj. Septuaginty oraz Nowego Testamentu w języku greckim, pisany majuskułą na pergaminie. Sporządzono go w V wieku w Egipcie. Manuskrypt został nazwany Aleksandryjskim, ponieważ patriarcha Cyryl Lukaris miał przywieźć go z Aleksandrii. Codex Alexandrinus wraz z Kodeksem Synajskim i Watykańskim jest jednym z najwcześniejszych i najbardziej kompletnych rękopisów greckiej Biblii. Po przywiezieniu do Anglii uzyskał opinię najlepszego rękopisu biblijnego przechowywanego na Wyspach Brytyjskich i cieszył się nią aż do chwili nabycia przez Bibliotekę Brytyjską Kodeksu Synajskiego. Przechowywany jest w Dziale Manuskryptów British Library w Londynie.

zajawka

Kodeks Watykański (łac. Codex Vaticanus) – rękopis Starego i Nowego Testamentu. Pisany jest grecką uncjałą na pergaminie. Paleograficznie datowany jest na IV wiek. Nazwa kodeksu pochodzi od miejsca przechowywania, symbol B nadał jeszcze Wettstein, symbol 03 – Gregory. Od ponad 500 lat przechowywany jest w Bibliotece Watykańskiej (Gr. 1209). Kodeks stał się znany dzięki korespondencji Erazma z prefektami Biblioteki Watykańskiej, jednak jego tekst długo nie był dostępny. Wyciągi tekstu rękopisu wykonywano niedokładnie, z licznymi błędami i było to powodem licznych nieporozumień. Dopiero w końcu XIX wieku tekst rękopisu stał się w pełni dostępny dla badań. Jest jednym z najstarszych i najlepszych rękopisów greckiej Biblii, do chwili odkrycia Kodeksu Synajskiego nie miał rywala na świecie. Krytycy tekstu wysoko oceniają tekst rękopisu i jest jednym z najczęściej wydawanych rękopisów. Kodeks zachował się do dziś w bardzo dobrym stanie, ponieważ nie był zbyt często używany.

zajawka

Kodeks Synajski (łac. Codex Sinaiticus) – najstarszy (pochodzący z IV wieku) manuskrypt Septuaginty i Nowego Testamentu. Uchodzi za jeden z najlepszych rękopisów Nowego Testamentu. Jest jedynym zachowanym pisanym uncjałą rękopisem, z pełnym tekstem Nowego Testamentu. W Starym Testamencie ma jednak wiele braków. Tekst reprezentuje tradycję aleksandryjską. Kodeks Synajski jako jedyny został napisany w czterech kolumnach. Obecnie ponad 2/3 zachowanego kodeksu, tj. 346,5 jego kart, przechowywanych jest w londyńskim British Library, 43 karty w Lipsku, 12 kart na Synaju i 3 fragmenty w Sankt Petersburgu. Kodeks został odkryty przez Tischendorfa. Bibliści oceniają go jako jeden z dwu najważniejszych rękopisów Nowego Testament (obok Kodeksu Watykańskiego) i jeden z trzech najważniejszych rękopisów Septuaginty. W mediach traktowany jest jako najważniejszy rękopis Biblii.

zajawka

Niemieckie represje wobec ludności Bydgoszczy (1939) – masowe zbrodnie wojenne popełnione przez okupanta niemieckiego na cywilnej ludności Bydgoszczy pochodzenia polskiego i żydowskiego, w okresie między wrześniem a grudniem 1939 roku. Masowe aresztowania i egzekucje mieszkańców Bydgoszczy, dokonywane w pierwszym rzędzie przez żołnierzy Wehrmachtu i członków Einsatzgruppen, odbywały się początkowo w atmosferze chaosu. Przeprowadzane doraźnie represje przekształciły się później w zorganizowaną akcję eksterminacyjną, której celem była likwidacja polskiej elity politycznej i umysłowej w Bydgoszczy, a której głównym wykonawcą stał się paramilitarny Selbstschutz. W ciągu pierwszych czterech miesięcy okupacji Niemcy zamordowali w tajnych lub publicznych egzekucjach około 5000 mieszkańców Bydgoszczy i powiatu bydgoskiego.

zajawka

Kolegium Jezuitów w Mińsku – szkoła, prowadzona przez jezuitów w okresie 1656–1773. Mińska placówka zapewniała wykształcenie w zakresie nauk humanistycznych. Jezuici przybyli do Mińska w połowie XVII wieku. Na ich siedzibę przeznaczono dwór przy ulicy Kojdanowskiej. Z czasem posiadłość zakonna była poszerzana i rozbudowywana, aż przed kasatą jezuitów w 1773 roku obejmowała niemal cały kwartał w południowo-wschodniej części Wysokiego Rynku. Zespół kolegium jezuickiego powstawał od końca XVII do pierwszej połowy XVIII wieku. Większą część zespołu zniszczono podczas przebudowy miasta po II wojnie światowej. Do naszych czasów zachowała się kościół pojezuicki, będący archikatedrą archidiecezji mińsko-mohylewskiej, i część jednego z budynków, gdzie – po modernizacji – mieści się liceum muzyczne.

zajawka

XXI Zimowe Igrzyska Olimpijskie odbyły się w kanadyjskim mieście Vancouver w dniach 12-28 lutego 2010 roku. Zawody, oprócz Vancouver, przeprowadzono również w Whistler oraz w Richmond. Były to trzecie igrzyska olimpijskie, które rozegrano w Kanadzie. Ostatni raz przed igrzyskami w Vancouver takie wydarzenie w tej części świata odbyło się w 2002 roku, kiedy to organizatorem zimowych igrzysk olimpijskich było Salt Lake City. Miasto zostało wybrane gospodarzem igrzysk, dzięki zwycięstwu w głosowaniu na organizację igrzysk podczas 115. sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego w Pradze 2 lipca 2003 roku. Koszty zorganizowania zimowych igrzysk olimpijskich w 2010 roku przekroczyły 6 miliardów dolarów, podczas gdy koszty planowane w 2004 roku wynosiły miliard 354 miliony dolarów. Organizatorem Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2010 był VANOC (ang.Vancouver Organizing Committee for the 2010 Olympic and Paralympic Winter Games).