Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2021-10

Aktualnie na stronie głównej

Bataański marsz śmierci – przymusowa ewakuacja około 76–78 tys. jeńców wojennych przeprowadzona przez Cesarską Armię Japońską w kwietniu 1942 roku, w czasie wojny na Pacyfiku, po kapitulacji amerykańsko-filipińskiego garnizonu na półwyspie Bataan. Generał Masaharu Homma, dowódca japońskiego 14. Obszaru Armijnego, zamierzał jak najszybciej zdobyć ostatni amerykański bastion na Filipinach, którym była wyspa Corregidor. Dlatego rozkazał, aby z Bataanu, będącego podstawą wyjściową do kolejnej operacji, jak najszybciej usunąć wszystkich jeńców wojennych. Od 76 tys. do 78 tys. Amerykanów oraz Filipińczyków – wyczerpanych kilkumiesięcznymi walkami, niedożywionych, często rannych lub chorych – popędzono pieszo do odległego o ponad 100 kilometrów San Fernando, skąd zostali przetransportowani koleją do Capas, a następnie doprowadzeni do obozu jenieckiego O'Donnell. Maszerującym w tropikalnym upale jeńcom wydawano minimalne ilości wody i pożywienia, a rannym oraz chorym w większości wypadków nie udzielono pomocy medycznej. Jeńcy byli także nieustannie maltretowani przez japońskich żołnierzy. Tych, którzy nie byli w stanie iść dalej, rozstrzeliwano lub zakłuwano bagnetami. W trakcie „marszu śmierci” zginęło około 500–1000 Amerykanów i nawet do 10 tys. Filipińczyków. Tysiące innych zmarło wkrótce po dotarciu do O'Donnell. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2021-10-01 edytuj

Dzwony z Balangiga – trzy dzwony kościelne, które zostały zagrabione przez wojska lądowe Stanów Zjednoczonych z kościoła św. Wawrzyńca w Balangiga na Filipinach. Dzwony stanowiły zdobycz wojenną – ich zabranie było konsekwencją bitwy o Balangiga, do której doszło we wrześniu 1901 roku podczas wojny filipińsko-amerykańskiej. Jeden dzwon był w posiadaniu 9 Pułku Piechoty w jego południowokoreańskiej bazie wojskowej Camp Red Cloud, a dwa pozostałe znajdowały się w Bazie Sił Powietrznych im. Francisa E. Warrena w Cheyenne. Przedstawiciele Kościoła katolickiego na Filipinach, władze Filipin oraz mieszkańcy Balangiga starali się odzyskać dzwony od końca lat 50., ale ich wysiłki były nieskuteczne. Postęp w negocjacjach osiągnięto w sierpniu 2018 roku, dzwony zaś powróciły na Filipiny 11 grudnia 2018 roku, po 117 latach od ich zagarnięcia. Czytaj więcej…

2021-10-02 edytuj

Mrówkożer workowaty – gatunek ssaka, jedynego przedstawiciela rodzaju mrówkożer oraz rodziny mrówkożerowatych. Żyje współcześnie na niewielkim obszarze w południowo-zachodniej Australii Zachodniej, poza tym introdukowany w innych częściach Australii. Pierwotnie gatunek występował na rozległych obszarach południowej Australii, ale od XIX wieku jego areał został zredukowany z powodu zmian w środowisku powodowanych przez człowieka, w szczególności z powodu introdukcji lisa rudego. Jeden z dwóch podgatunków, zasiedlający środkową i wschodnią część kontynentu w międzyczasie wymarł. Mrówkożer związany jest współcześnie z lasami eukaliptusowymi, wcześniej obserwowany był w różnych formacjach. Spożywa głównie termity. Samica nie ma torby lęgowej. Zwierzę jest łatwe do rozpoznania z powodu charakterystycznych pasów na grzbiecie. Czytaj więcej…

2021-10-03 edytuj

Boophone – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych, obejmujący dwa gatunki, występujące naturalnie w Afryce na obszarze od południowego Sudanu do Republiki Południowej Afryki. Boophone disticha jest jedną z roślin cebulowych najczęściej stosowanych do celów leczniczych przez rdzenną ludność południowej Afryki. Rysunki tych roślin obecne są już w malowidłach skalnych. Pod koniec XX wieku odkryto w Prowincji Przylądkowej Wschodniej szczątki człowieka z ludu Khoisan zmumifikowanego z łuskami cebul Boophone disticha. Cebule są bardzo trujące, działają drażniąco na skórę. Napary z cebul przyjmowane doustnie powodują uspokojenie, znieczulenie, omamy wzrokowe, irracjonalne zachowanie, a w większych dawkach śpiączkę oraz śmierć. Rośliny te są stosowane również w celach rytualnych i jako narkotyk. Cieszą się szczególnie wysokim statusem u ludu Soto. W języku soto październik nazywa się mphalane-es-leshoma, co oznacza: okres kwitnienia Boophone disticha. Czytaj więcej…

2021-10-04 edytuj

Tatra 600 Tatraplan – samochód osobowy klasy wyższej produkowany przez czechosłowackie przedsiębiorstwo Tatra w latach 1948–1952. Wywodził się z przedwojennej linii luksusowych aerodynamicznych samochodów Tatry. Wyróżniał się opływowym czterodrzwiowym nadwoziem o niskim współczynniku oporu aerodynamicznego oraz silnikiem o pojemności 2 l, chłodzonym powietrzem i umieszczonym z tyłu. Prędkość maksymalna załadowanego samochodu sięgała 130 km/h. Pojazd mógł pomieścić sześć osób, w tym trzy na przedniej kanapie, lecz było to niewygodne i utrudniało operowanie biegami. W skład wyposażenia wchodził zegar przed pasażerem, a na zamówienie było montowane radio Tesla. W Czechosłowacji, po objęciu władzy przez partię komunistyczną, luksusowe samochody Tatry nie były dostępne w wolnej sprzedaży dla ludności, natomiast przede wszystkim używane były jako samochody służbowe przez władze i instytucje oraz przedsiębiorstwa państwowe i organy bezpieczeństwa. Wyprodukowany w liczbie ponad 6 tysięcy sztuk, był eksportowany do wielu krajów, w tym Polski. Czytaj więcej…

2021-10-05 edytuj

Perła w koronie – polski film historyczno-obyczajowy z 1971 roku w reżyserii Kazimierza Kutza, drugie ogniwo tryptyku śląskiego tego samego reżysera, na które składały się także Sól ziemi czarnej oraz Paciorki jednego różańca. Film, oparty na autentycznych wydarzeniach, ukazuje losy górników strajkujących przeciwko zamknięciu należącej do niemieckich przedsiębiorców kopalni węgla kamiennego w polskiej części Górnego Śląska w latach 30. XX wieku. Perła w koronie została pozytywnie przyjęta przez krytyków oraz widzów, zdobywając szereg nagród na międzynarodowych festiwalach, a także otrzymując Grand Prix Lubuskiego Lata Filmowego. Rangę filmu po latach podkreślała Maria Lipok-Bierwiaczonek w Kwartalniku Filmowym, twierdząc, iż reżyser przywrócił Perłą w koronie godność Ślązakom, zmuszając ich do zamysłu nad własną zaniedbaną kulturą. Czytaj więcej…

2021-10-06 edytuj

Akcja ratunkowa w jaskini Tham Luang – akcja poszukiwawcza i ratunkowa, która miała miejsce w dniach od 23 czerwca do 10 lipca 2018 roku, mająca na celu uwolnienie 12 chłopców w wieku 11–16 lat i ich dwudziestopięcioletniego trenera z jaskini Tham Luang w północnej Tajlandii, w prowincji Chiang Rai. Chłopcy wraz z trenerem zaginęli 23 czerwca, a nurkowie odnaleźli ich wszystkich 2 lipca. Przez kilka dni przygotowano się do operacji ratunkowej, z kilku możliwych opcji ratowniczych wybrano wyprowadzenie dzieci przez doświadczonych nurków. W trakcie przygotowań zginął jeden z nurków zaopatrujących jaskinię w tlen. Sama akcja wyprowadzenia chłopców z jaskini zakończyła się sukcesem; po trzech dniach uratowano wszystkie osoby i poddano je obserwacji szpitalnej. W całej akcji brało udział ponad 1000 żołnierzy tajlandzkich oraz eksperci z wielu krajów. Akcji ratowniczej towarzyszyło duże zainteresowanie mediów z całego świata: do Tajlandii udało się ponad 1000 dziennikarzy. Operacja została oceniona jako największa oraz najbardziej złożona akcja ratunkowa w jaskini w historii. Czytaj więcej…

2021-10-07 edytuj

Torpedowce typu Sleipner – seria norweskich okrętów z okresu II wojny światowej i powojennego, składająca się z sześciu okrętów. Klasyfikowane jako niszczyciele, w rzeczywistości odpowiadały klasie torpedowców. Pierwotne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły trzy pojedyncze armaty morskie kalibru 102 mm Bofors. Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiło pojedyncze nowoczesne działko automatyczne 40 mm Bofors i dwa wkm 12,7 mm Colt. Uzbrojenie torpedowe należało jednak ocenić jako dość słabe, składające się tylko z dwóch torped kalibru 533 mm w podwójnej obrotowej wyrzutni na śródokręciu. Od 1937 roku do wybuchu wojny, do służby w marynarce Norwegii weszły cztery okręty, które walczyły w kampanii norweskiej. Po upadku Norwegii, dwa zdobyte i dwa nowo ukończone okręty wcielono do niemieckiej Kriegsmarine, natomiast jeden po ucieczce operował z portów brytyjskich. Pięć okrętów przetrwało wojnę po której powróciły do marynarki norweskiej, przeklasyfikowane na fregaty. Wycofano je w 1959 roku, po czym złomowano. Czytaj więcej…

2021-10-08 edytuj

Dzwony z Balangiga – trzy dzwony kościelne, które zostały zagrabione przez wojska lądowe Stanów Zjednoczonych z kościoła św. Wawrzyńca w Balangiga na Filipinach. Dzwony stanowiły zdobycz wojenną – ich zabranie było konsekwencją bitwy o Balangiga, do której doszło we wrześniu 1901 roku podczas wojny filipińsko-amerykańskiej. Jeden dzwon był w posiadaniu 9 Pułku Piechoty w jego południowokoreańskiej bazie wojskowej Camp Red Cloud, a dwa pozostałe znajdowały się w Bazie Sił Powietrznych im. Francisa E. Warrena w Cheyenne. Przedstawiciele Kościoła katolickiego na Filipinach, władze Filipin oraz mieszkańcy Balangiga starali się odzyskać dzwony od końca lat 50., ale ich wysiłki były nieskuteczne. Postęp w negocjacjach osiągnięto w sierpniu 2018 roku, dzwony zaś powróciły na Filipiny 11 grudnia 2018 roku, po 117 latach od ich zagarnięcia. Czytaj więcej…

2021-10-09 edytuj

Mrówkożer workowaty – gatunek ssaka, jedynego przedstawiciela rodzaju mrówkożer oraz rodziny mrówkożerowatych. Żyje współcześnie na niewielkim obszarze w południowo-zachodniej Australii Zachodniej, poza tym introdukowany w innych częściach Australii. Pierwotnie gatunek występował na rozległych obszarach południowej Australii, ale od XIX wieku jego areał został zredukowany z powodu zmian w środowisku powodowanych przez człowieka, w szczególności z powodu introdukcji lisa rudego. Jeden z dwóch podgatunków, zasiedlający środkową i wschodnią część kontynentu w międzyczasie wymarł. Mrówkożer związany jest współcześnie z lasami eukaliptusowymi, wcześniej obserwowany był w różnych formacjach. Spożywa głównie termity. Samica nie ma torby lęgowej. Zwierzę jest łatwe do rozpoznania z powodu charakterystycznych pasów na grzbiecie. Czytaj więcej…

2021-10-10 edytuj

Boophone – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych, obejmujący dwa gatunki, występujące naturalnie w Afryce na obszarze od południowego Sudanu do Republiki Południowej Afryki. Boophone disticha jest jedną z roślin cebulowych najczęściej stosowanych do celów leczniczych przez rdzenną ludność południowej Afryki. Rysunki tych roślin obecne są już w malowidłach skalnych. Pod koniec XX wieku odkryto w Prowincji Przylądkowej Wschodniej szczątki człowieka z ludu Khoisan zmumifikowanego z łuskami cebul Boophone disticha. Cebule są bardzo trujące, działają drażniąco na skórę. Napary z cebul przyjmowane doustnie powodują uspokojenie, znieczulenie, omamy wzrokowe, irracjonalne zachowanie, a w większych dawkach śpiączkę oraz śmierć. Rośliny te są stosowane również w celach rytualnych i jako narkotyk. Cieszą się szczególnie wysokim statusem u ludu Soto. W języku soto październik nazywa się mphalane-es-leshoma, co oznacza: okres kwitnienia Boophone disticha. Czytaj więcej…

2021-10-11 edytuj

Tatra 600 Tatraplan – samochód osobowy klasy wyższej produkowany przez czechosłowackie przedsiębiorstwo Tatra w latach 1948–1952. Wywodził się z przedwojennej linii luksusowych aerodynamicznych samochodów Tatry. Wyróżniał się opływowym czterodrzwiowym nadwoziem o niskim współczynniku oporu aerodynamicznego oraz silnikiem o pojemności 2 l, chłodzonym powietrzem i umieszczonym z tyłu. Prędkość maksymalna załadowanego samochodu sięgała 130 km/h. Pojazd mógł pomieścić sześć osób, w tym trzy na przedniej kanapie, lecz było to niewygodne i utrudniało operowanie biegami. W skład wyposażenia wchodził zegar przed pasażerem, a na zamówienie było montowane radio Tesla. W Czechosłowacji, po objęciu władzy przez partię komunistyczną, luksusowe samochody Tatry nie były dostępne w wolnej sprzedaży dla ludności, natomiast przede wszystkim używane były jako samochody służbowe przez władze i instytucje oraz przedsiębiorstwa państwowe i organy bezpieczeństwa. Wyprodukowany w liczbie ponad 6 tysięcy sztuk, był eksportowany do wielu krajów, w tym Polski. Czytaj więcej…

2021-10-12 edytuj

Perła w koronie – polski film historyczno-obyczajowy z 1971 roku w reżyserii Kazimierza Kutza, drugie ogniwo tryptyku śląskiego tego samego reżysera, na które składały się także Sól ziemi czarnej oraz Paciorki jednego różańca. Film, oparty na autentycznych wydarzeniach, ukazuje losy górników strajkujących przeciwko zamknięciu należącej do niemieckich przedsiębiorców kopalni węgla kamiennego w polskiej części Górnego Śląska w latach 30. XX wieku. Perła w koronie została pozytywnie przyjęta przez krytyków oraz widzów, zdobywając szereg nagród na międzynarodowych festiwalach, a także otrzymując Grand Prix Lubuskiego Lata Filmowego. Rangę filmu po latach podkreślała Maria Lipok-Bierwiaczonek w Kwartalniku Filmowym, twierdząc, iż reżyser przywrócił Perłą w koronie godność Ślązakom, zmuszając ich do zamysłu nad własną zaniedbaną kulturą. Czytaj więcej…

2021-10-13 edytuj

Akcja ratunkowa w jaskini Tham Luang – akcja poszukiwawcza i ratunkowa, która miała miejsce w dniach od 23 czerwca do 10 lipca 2018 roku, mająca na celu uwolnienie 12 chłopców w wieku 11–16 lat i ich dwudziestopięcioletniego trenera z jaskini Tham Luang w północnej Tajlandii, w prowincji Chiang Rai. Chłopcy wraz z trenerem zaginęli 23 czerwca, a nurkowie odnaleźli ich wszystkich 2 lipca. Przez kilka dni przygotowano się do operacji ratunkowej, z kilku możliwych opcji ratowniczych wybrano wyprowadzenie dzieci przez doświadczonych nurków. W trakcie przygotowań zginął jeden z nurków zaopatrujących jaskinię w tlen. Sama akcja wyprowadzenia chłopców z jaskini zakończyła się sukcesem; po trzech dniach uratowano wszystkie osoby i poddano je obserwacji szpitalnej. W całej akcji brało udział ponad 1000 żołnierzy tajlandzkich oraz eksperci z wielu krajów. Akcji ratowniczej towarzyszyło duże zainteresowanie mediów z całego świata: do Tajlandii udało się ponad 1000 dziennikarzy. Operacja została oceniona jako największa oraz najbardziej złożona akcja ratunkowa w jaskini w historii. Czytaj więcej…

2021-10-14 edytuj

Torpedowce typu Sleipner – seria norweskich okrętów z okresu II wojny światowej i powojennego, składająca się z sześciu okrętów. Klasyfikowane jako niszczyciele, w rzeczywistości odpowiadały klasie torpedowców. Pierwotne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły trzy pojedyncze armaty morskie kalibru 102 mm Bofors. Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiło pojedyncze nowoczesne działko automatyczne 40 mm Bofors i dwa wkm 12,7 mm Colt. Uzbrojenie torpedowe należało jednak ocenić jako dość słabe, składające się tylko z dwóch torped kalibru 533 mm w podwójnej obrotowej wyrzutni na śródokręciu. Od 1937 roku do wybuchu wojny, do służby w marynarce Norwegii weszły cztery okręty, które walczyły w kampanii norweskiej. Po upadku Norwegii, dwa zdobyte i dwa nowo ukończone okręty wcielono do niemieckiej Kriegsmarine, natomiast jeden po ucieczce operował z portów brytyjskich. Pięć okrętów przetrwało wojnę po której powróciły do marynarki norweskiej, przeklasyfikowane na fregaty. Wycofano je w 1959 roku, po czym złomowano. Czytaj więcej…

2021-10-15 edytuj

Dzwony z Balangiga – trzy dzwony kościelne, które zostały zagrabione przez wojska lądowe Stanów Zjednoczonych z kościoła św. Wawrzyńca w Balangiga na Filipinach. Dzwony stanowiły zdobycz wojenną – ich zabranie było konsekwencją bitwy o Balangiga, do której doszło we wrześniu 1901 roku podczas wojny filipińsko-amerykańskiej. Jeden dzwon był w posiadaniu 9 Pułku Piechoty w jego południowokoreańskiej bazie wojskowej Camp Red Cloud, a dwa pozostałe znajdowały się w Bazie Sił Powietrznych im. Francisa E. Warrena w Cheyenne. Przedstawiciele Kościoła katolickiego na Filipinach, władze Filipin oraz mieszkańcy Balangiga starali się odzyskać dzwony od końca lat 50., ale ich wysiłki były nieskuteczne. Postęp w negocjacjach osiągnięto w sierpniu 2018 roku, dzwony zaś powróciły na Filipiny 11 grudnia 2018 roku, po 117 latach od ich zagarnięcia. Czytaj więcej…

2021-10-16 edytuj

Mrówkożer workowaty – gatunek ssaka, jedynego przedstawiciela rodzaju mrówkożer oraz rodziny mrówkożerowatych. Żyje współcześnie na niewielkim obszarze w południowo-zachodniej Australii Zachodniej, poza tym introdukowany w innych częściach Australii. Pierwotnie gatunek występował na rozległych obszarach południowej Australii, ale od XIX wieku jego areał został zredukowany z powodu zmian w środowisku powodowanych przez człowieka, w szczególności z powodu introdukcji lisa rudego. Jeden z dwóch podgatunków, zasiedlający środkową i wschodnią część kontynentu w międzyczasie wymarł. Mrówkożer związany jest współcześnie z lasami eukaliptusowymi, wcześniej obserwowany był w różnych formacjach. Spożywa głównie termity. Samica nie ma torby lęgowej. Zwierzę jest łatwe do rozpoznania z powodu charakterystycznych pasów na grzbiecie. Czytaj więcej…

2021-10-17 edytuj

Boophone – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych, obejmujący dwa gatunki, występujące naturalnie w Afryce na obszarze od południowego Sudanu do Republiki Południowej Afryki. Boophone disticha jest jedną z roślin cebulowych najczęściej stosowanych do celów leczniczych przez rdzenną ludność południowej Afryki. Rysunki tych roślin obecne są już w malowidłach skalnych. Pod koniec XX wieku odkryto w Prowincji Przylądkowej Wschodniej szczątki człowieka z ludu Khoisan zmumifikowanego z łuskami cebul Boophone disticha. Cebule są bardzo trujące, działają drażniąco na skórę. Napary z cebul przyjmowane doustnie powodują uspokojenie, znieczulenie, omamy wzrokowe, irracjonalne zachowanie, a w większych dawkach śpiączkę oraz śmierć. Rośliny te są stosowane również w celach rytualnych i jako narkotyk. Cieszą się szczególnie wysokim statusem u ludu Soto. W języku soto październik nazywa się mphalane-es-leshoma, co oznacza: okres kwitnienia Boophone disticha. Czytaj więcej…

2021-10-18 edytuj

Ostrolot białobrewy – gatunek małego ptaka z rodziny ostrolotów. Występuje w niemal całej Australii, lecz tereny lęgowe są skupione we wschodniej części kontynentu. Szczególnie rzadki jest w Australii Zachodniej. Po raz pierwszy gatunek formalnie opisał John Gould w 1837 roku. Holotyp pochodził z Nowej Południowej Walii. Długość ciała wynosi 18–19 cm, masa ciała – 30–41,1 g. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Cecha ta wyróżnia ostrolota białobrewego na tle podrodziny, jako że poza dwoma gatunkami ostroloty są monomorficzne. Ich upierzenie jest też przeważnie w monotonnej kolorystyce. Zazwyczaj te ptaki żerują wśród drzew i w zaroślach. Niekiedy pokarmu szukają wśród kwiatów, owocujących krzewów lub na ziemi. Łączą się w grupy złożone z co najmniej 3–20 osobników, niekiedy kilkuset czy blisko 1000 lub więcej. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ostrolota białobrewego za gatunek najmniejszej troski nieprzerwanie od 1988 roku. Czytaj więcej…

2021-10-19 edytuj

Down in a Hole – ballada rockowa będąca piątym singlem amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, promującym opublikowany we wrześniu 1992 roku drugi album studyjny Dirt. Utwór w amerykańskiej edycji płyty został zamieszczony na czwartej pozycji. Jego czas trwania wynosi 5 minut i 38 sekund, co sprawia, że jest jedną z dłuższych kompozycji wchodzących w skład albumu. Autorem tekstu i kompozytorem jest Jerry Cantrell. Oprócz podstawowej wersji singel ukazał się również w rozszerzonych edycjach na terenie Europy. Utwór Alice in Chains odniósł umiarkowany sukces komercyjny, plasując się w pierwszej dziesiątce listy Album Rock Tracks – publikowanej przez amerykański tygodnik Billboard, a także docierając do top 40 w zestawieniach na Wyspach Brytyjskich. W późniejszym czasie kompozycja Down in a Hole trafiła na dwa kompilacyjne wydawnictwa grupy – Nothing Safe: Best of the Box oraz Music Bank. Czytaj więcej…

2021-10-20 edytuj

Zezowate szczęście – polska komedia filmowa z 1960 roku w reżyserii Andrzeja Munka, nakręcona na podstawie scenariusza Jerzego Stefana Stawińskiego. Bohaterem Zezowatego szczęścia jest Jan Piszczyk, konformista próbujący osiągnąć akceptację społeczeństwa w burzliwych realiach ćwierćwiecza historii Polski, od rządów sanacji po czasy stalinizmu. W roli głównej wystąpił Bogumił Kobiela. Dzieło Munka i Stawińskiego, gdy ukazało się na ekranach kin, wywołało poruszenie wśród krytyków. Z jednej strony reżyser i scenarzysta byli atakowani za ośmieszanie historii Polski, z drugiej zaś – recenzenci dostrzegali w Zezowatym szczęściu uniwersalną przypowieść o konieczności zachowania własnej podmiotowości. Mnożyły się interpretacje wskazujące na inspirację Munka – między innymi – stylem filmowym Charliego Chaplina oraz groteską Witolda Gombrowicza. Czytaj więcej…

2021-10-21 edytuj

Zbrodnia w Dobromilu-Salinie – masowy mord na więźniach aresztu w Dobromilu dokonany przez funkcjonariuszy NKWD w ostatnich dniach czerwca 1941 roku, po rozpoczęciu niemieckiej inwazji na ZSRR. Masowe egzekucje odbywały się zarówno w dobromilskim areszcie, jak i na terenie kopalni soli „Salina” pod Lackiem. Miały wyjątkowo brutalny charakter, gdyż enkawudziści, chcąc zachować zbrodnię w tajemnicy, zamordowali część więźniów przy użyciu młotów i innych tępych narzędzi. Ofiarą masakry padło prawdopodobnie od 500 do 1000 osób, w większości Ukraińców oraz Polaków. Obok mieszkańców Dobromila i okolic w gronie ofiar znalazło się wielu więźniów doprowadzonych z Przemyśla oraz Mościsk. Zbrodnia w Dobromilu-Salinie była jedną z wielu tzw. masakr więziennych, dokonanych przez NKWD po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Czytaj więcej…

2021-10-22 edytuj

Mariotte – francuski eksperymentalny oceaniczny okręt podwodny z okresu I wojny światowej. Został zwodowany w lutym 1911 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg, a do służby w Marine nationale wszedł w lutym 1913 roku. Okręt wyposażony był w sześć wyrzutni torped kalibru 450 mm: cztery wewnętrzne na dziobie oraz dwie zewnętrzne systemu Drzewieckiego, z łącznym zapasem 8 torped. Jednostka mogła przenosić torpedy Modèle 1909R o masie głowicy 114 kg i zasięgu 2000 metrów przy prędkości 33 węzłów lub Modèle 1911V o masie głowicy 110 kg i zasięgu 2000 metrów przy prędkości 36 węzłów. Początkowo operował na wodach kanału La Manche, a pod koniec 1914 roku został przeniesiony na Morze Śródziemne. Okręt został samozatopiony 26 lipca 1915 roku, po uszkodzeniu przez turecką artylerię w Dardanelach. Załoga w całości opuściła tonący okręt i została podjęta przez łodzie wysłane przez dowódcę baterii, trafiając do niewoli. Czytaj więcej…

2021-10-23 edytuj

PWS-15 – polski jednomiejscowy samolot myśliwski w układzie dwupłatu z lat 30. XX wieku konstrukcji inż. Aleksandra Grzędzielskiego oraz inż. Augusta Bobka-Zdaniewskiego, zbudowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej. Oblatany w grudniu 1930 roku PWS-15 był studium porównawczym z zaprojektowanym w tym samym czasie jednopłatowym myśliwcem PWS-10. Mimo lepszych właściwości lotnych PWS-15 do produkcji seryjnej wszedł PWS-10, a dyrekcja wytwórni nakazała demontaż płatowca oraz zatajenie informacji o jego istnieniu i osiągach. Istnienie samolotu zostało potwierdzone przez jednego z konstruktorów – Augusta Bobka-Zdaniewskiego – po ponad 40 lat od jego zbudowania, w 1971 roku. Czytaj więcej…

2021-10-24 edytuj

Rameumptom – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich podwyższenie, na którym modlili się Zoramici. Źródłem relacji o Rameumptomie jest wchodząca w skład Księgi Mormona Księga Almy. Nierozerwanie związany z antynefickimi uczuciami Zoramitów, zajmował centralne miejsce w zoramickiej synagodze. Stanowił podstawę oligarchicznej struktury społecznej, służył do odmawiania modlitwy odrzucającej wiarę w Jezusa Chrystusa. Zajmuje poczesne miejsce w mormońskiej kulturze, w której łączony jest z dumą oraz podziałami wśród wiernych. Analizowany przez mormońskich teologów przy rozpatrywaniu wewnętrznej złożoności Księgi Mormona, znalazł również miejsce w mormońskiej sztuce. Rameumptom przewija się też w mormońskiej satyrze. Wraz z historią Zoramitów uwieczniony został w wyprodukowanym przez Kościół dwuczęściowym wideo Book of Mormon Stories z 1999 roku. Czytaj więcej…

2021-10-25 edytuj

Ostrolot białobrewy – gatunek małego ptaka z rodziny ostrolotów. Występuje w niemal całej Australii, lecz tereny lęgowe są skupione we wschodniej części kontynentu. Szczególnie rzadki jest w Australii Zachodniej. Po raz pierwszy gatunek formalnie opisał John Gould w 1837 roku. Holotyp pochodził z Nowej Południowej Walii. Długość ciała wynosi 18–19 cm, masa ciała – 30–41,1 g. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Cecha ta wyróżnia ostrolota białobrewego na tle podrodziny, jako że poza dwoma gatunkami ostroloty są monomorficzne. Ich upierzenie jest też przeważnie w monotonnej kolorystyce. Zazwyczaj te ptaki żerują wśród drzew i w zaroślach. Niekiedy pokarmu szukają wśród kwiatów, owocujących krzewów lub na ziemi. Łączą się w grupy złożone z co najmniej 3–20 osobników, niekiedy kilkuset czy blisko 1000 lub więcej. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ostrolota białobrewego za gatunek najmniejszej troski nieprzerwanie od 1988 roku. Czytaj więcej…

2021-10-26 edytuj

Down in a Hole – ballada rockowa będąca piątym singlem amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, promującym opublikowany we wrześniu 1992 roku drugi album studyjny Dirt. Utwór w amerykańskiej edycji płyty został zamieszczony na czwartej pozycji. Jego czas trwania wynosi 5 minut i 38 sekund, co sprawia, że jest jedną z dłuższych kompozycji wchodzących w skład albumu. Autorem tekstu i kompozytorem jest Jerry Cantrell. Oprócz podstawowej wersji singel ukazał się również w rozszerzonych edycjach na terenie Europy. Utwór Alice in Chains odniósł umiarkowany sukces komercyjny, plasując się w pierwszej dziesiątce listy Album Rock Tracks – publikowanej przez amerykański tygodnik Billboard, a także docierając do top 40 w zestawieniach na Wyspach Brytyjskich. W późniejszym czasie kompozycja Down in a Hole trafiła na dwa kompilacyjne wydawnictwa grupy – Nothing Safe: Best of the Box oraz Music Bank. Czytaj więcej…

2021-10-27 edytuj

Zezowate szczęście – polska komedia filmowa z 1960 roku w reżyserii Andrzeja Munka, nakręcona na podstawie scenariusza Jerzego Stefana Stawińskiego. Bohaterem Zezowatego szczęścia jest Jan Piszczyk, konformista próbujący osiągnąć akceptację społeczeństwa w burzliwych realiach ćwierćwiecza historii Polski, od rządów sanacji po czasy stalinizmu. W roli głównej wystąpił Bogumił Kobiela. Dzieło Munka i Stawińskiego, gdy ukazało się na ekranach kin, wywołało poruszenie wśród krytyków. Z jednej strony reżyser i scenarzysta byli atakowani za ośmieszanie historii Polski, z drugiej zaś – recenzenci dostrzegali w Zezowatym szczęściu uniwersalną przypowieść o konieczności zachowania własnej podmiotowości. Mnożyły się interpretacje wskazujące na inspirację Munka – między innymi – stylem filmowym Charliego Chaplina oraz groteską Witolda Gombrowicza. Czytaj więcej…

2021-10-28 edytuj

Zbrodnia w Dobromilu-Salinie – masowy mord na więźniach aresztu w Dobromilu dokonany przez funkcjonariuszy NKWD w ostatnich dniach czerwca 1941 roku, po rozpoczęciu niemieckiej inwazji na ZSRR. Masowe egzekucje odbywały się zarówno w dobromilskim areszcie, jak i na terenie kopalni soli „Salina” pod Lackiem. Miały wyjątkowo brutalny charakter, gdyż enkawudziści, chcąc zachować zbrodnię w tajemnicy, zamordowali część więźniów przy użyciu młotów i innych tępych narzędzi. Ofiarą masakry padło prawdopodobnie od 500 do 1000 osób, w większości Ukraińców oraz Polaków. Obok mieszkańców Dobromila i okolic w gronie ofiar znalazło się wielu więźniów doprowadzonych z Przemyśla oraz Mościsk. Zbrodnia w Dobromilu-Salinie była jedną z wielu tzw. masakr więziennych, dokonanych przez NKWD po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Czytaj więcej…

2021-10-29 edytuj

Mariotte – francuski eksperymentalny oceaniczny okręt podwodny z okresu I wojny światowej. Został zwodowany w lutym 1911 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg, a do służby w Marine nationale wszedł w lutym 1913 roku. Okręt wyposażony był w sześć wyrzutni torped kalibru 450 mm: cztery wewnętrzne na dziobie oraz dwie zewnętrzne systemu Drzewieckiego, z łącznym zapasem 8 torped. Jednostka mogła przenosić torpedy Modèle 1909R o masie głowicy 114 kg i zasięgu 2000 metrów przy prędkości 33 węzłów lub Modèle 1911V o masie głowicy 110 kg i zasięgu 2000 metrów przy prędkości 36 węzłów. Początkowo operował na wodach kanału La Manche, a pod koniec 1914 roku został przeniesiony na Morze Śródziemne. Okręt został samozatopiony 26 lipca 1915 roku, po uszkodzeniu przez turecką artylerię w Dardanelach. Załoga w całości opuściła tonący okręt i została podjęta przez łodzie wysłane przez dowódcę baterii, trafiając do niewoli. Czytaj więcej…

2021-10-30 edytuj

PWS-15 – polski jednomiejscowy samolot myśliwski w układzie dwupłatu z lat 30. XX wieku konstrukcji inż. Aleksandra Grzędzielskiego oraz inż. Augusta Bobka-Zdaniewskiego, zbudowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej. Oblatany w grudniu 1930 roku PWS-15 był studium porównawczym z zaprojektowanym w tym samym czasie jednopłatowym myśliwcem PWS-10. Mimo lepszych właściwości lotnych PWS-15 do produkcji seryjnej wszedł PWS-10, a dyrekcja wytwórni nakazała demontaż płatowca oraz zatajenie informacji o jego istnieniu i osiągach. Istnienie samolotu zostało potwierdzone przez jednego z konstruktorów – Augusta Bobka-Zdaniewskiego – po ponad 40 lat od jego zbudowania, w 1971 roku. Czytaj więcej…

2021-10-31 edytuj

Rameumptom – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich podwyższenie, na którym modlili się Zoramici. Źródłem relacji o Rameumptomie jest wchodząca w skład Księgi Mormona Księga Almy. Nierozerwanie związany z antynefickimi uczuciami Zoramitów, zajmował centralne miejsce w zoramickiej synagodze. Stanowił podstawę oligarchicznej struktury społecznej, służył do odmawiania modlitwy odrzucającej wiarę w Jezusa Chrystusa. Zajmuje poczesne miejsce w mormońskiej kulturze, w której łączony jest z dumą oraz podziałami wśród wiernych. Analizowany przez mormońskich teologów przy rozpatrywaniu wewnętrznej złożoności Księgi Mormona, znalazł również miejsce w mormońskiej sztuce. Rameumptom przewija się też w mormońskiej satyrze. Wraz z historią Zoramitów uwieczniony został w wyprodukowanym przez Kościół dwuczęściowym wideo Book of Mormon Stories z 1999 roku. Czytaj więcej…