Wikipedia:Enwikizm

Cieniom Gramsciego

Enwikizm – neologizm ukuty przez tych wikipedystów, którzy uznają, że polskiej Wikipedii zagrażają zwyczaje edycyjne i redakcyjne oraz stosunek do merytorycznej zawartości haseł panujące w popularnych słownikach i encyklopediach, zwłaszcza pochodzących ze świata anglosaskiego. Jako przykład wydawnictwa tego typu podawana bywa najczęściej anglojęzyczna Wikipedia (tzw. "en-wiki"). Brzydota tego neologizmu jest celowa i ma podkreślić odczuwaną przez jego przeciwników brzydotę samego zjawiska.

Prócz słowa "enwikizm", oznaczającego pewną postawę myślową lub sposób działania, istnieje też neologizm "enwikoid", oznaczający konkretne efekty tej postawy oraz przymiotnik "enwikoidalny".

Ci, którzy sądzą, że angielska Wikipedia nie jest całkowicie dobrym wzorem dla Wikipedii polskojęzycznej uznają przeważnie, że wzorem takim jest Wikipedia tworzona przez braci znad Renu i Łaby lub (w mniejszym stopniu) Wikipedia francuskojęzyczna. W skrajnej formie niechęć do enwikizmu może przejawiać się jako antyamerykanizm, uzasadniany pojęciem cywilizacji pariasów.

Przeciwnicy enwikizmu nie bywają nadmiernymi optymistami. Uważają oni, że odpowiedzi na zarzuty wobec Wikipedii zawarte w wikipedia:nasza odpowiedź na krytykę mają charakter potencjalny – są deklaracjami, które da się zrealizować, ale które na pewno nie zrealizują się same. Podstawowym zagrożeniem dla Wikipedii jest niekompetencja i chaos – o wiele większym zagrożeniem niż dla encyklopedii papierowych. Chaos i niekompetencję zwalcza się przez organizację, myśl i styl – dlatego właśnie przeciwnicy enwikizmu za wzorcową uznają Wikipedię po niemiecku, której przypisuje się szczególny ład oraz przemyślany układ kategorii i treści w hasłach. Istnieją nawet legendy o Wikipedii niemieckiej – jedną z nich jest to, że kasuje się w niej nawet bardzo długie i dobre hasła, o ile pojawi się w nich choć kilka językowych nieporadności. Opowieść tę przeciwnicy enwikizmu uznają za piękną.

Klasyczne cnoty pruskie lub przynajmniej odrobina ésprit są jedynym lekarstwem na enwikizm, czyli to, co kumuluje w sobie wszystkie problemy Wikipedii, a stając się pewną trwałą intelektualno-społeczną strukturą zarazem zaskorupia je i tworzy wokół nich mury obronne.

Główne nurty enwikizmu

Enwikizm liściarsko-kategorialny

Enwikizm liściarsko-kategorialny to szczególnie rozpowszechniony i najbardziej wulgarny nurt enwikizmu. Jednym z jego głównych elementów jest pospolite liściarstwo.

Ogromna większość encyklopedii, szczególnie specjalistycznych, nie posiada szablonów, list ani kategorii – ich wartość użytkowa nie jest jednak przerażająco niska, po prostu można ich wygodnie używać bez tych dodatków. Co więcej, są one typowe raczej dla wydawnictw dziecięcych i popularnych, w których pełnią funkcje dydaktyczne. Nie porządkują wiedzy, ale służą jej grupowaniu tak, by łatwiej się było uczyć. Charakterystyka ta jest szczególnie typowa dla szablonów i zestawień, w mniejszym stopniu dla kategorii.

Wikipedia nie ma jednak funkcji dydaktycznych – wymienione dodatki są więc potrzebne wyłącznie w celach nawigacyjnych, czyli rzadko. W zasadzie same kategorie, opierające się nie na intuicyjnych potrzebach, ale na obiektywnym (niekoniecznie transcendentalnym – obiektywność można rozumieć po prostu jako bycie przedstawionym podobnie przez wielu uczonych) podziale wiedzy, całkowicie spełniają te funkcje.

Anglojęzyczna Wikipedia posiada bardzo wiele kategorii, szablonów nawigacyjnych i list, często o charakterze ciekawostek. Bywają one kopiowane do Wikipedii polskiej. Przeciwnicy enwikizmu uważają, że szkodzi to merytorycznej zawartości haseł.

Enwikoidalne artykuły

Encyklopedia nie jest publikacją o charakterze dydaktycznym. Prawie każda encyklopedia jest publikacją o charakterze popularyzatorskim, ale Wikipedia nie należy do tej grupy.

Charakter dydaktyczny mają tzw. słowniki szkolne charakteryzujące się uproszczoną treścią, uproszczonym językiem, małą objętością i przewagą formy nad treścią.

Wikipedia stawia sobie za zadanie zgromadzić całość ludzkiej wiedzy. Nie da się jednak zgromadzić całości ludzkiej wiedzy w uproszczonej formie, bo uproszczenie jest zawsze odjęciem czegoś.

Tendencja, by artykuły były możliwie proste i pełne dydaktyzmów (a do dydaktyzmów należą liczne wypunktowania, bardzo wiele obrazków, podział tekstu nie na długie części, ale na bardzo wiele krótkich, łatwych do szybkiego ogarnięcia wzrokiem rozdzialików), jest więc sprzeczna z ideą, że Wikipedia powinna być doskonała – a jako taka ma charakter typowo enwikoidalny.

W szczególności enwikoidami są artykuły, których miejsce jest w Wikicytatach i Wikinews. Enwikoidami nie są natomiast artykuły, które są na tyle długie, by znaleźć się w Wikibooks. Długi artykuł prawie zawsze jest lepszy niż krótki. Wikibooks służy do tego, żeby treści Wikipedii przekazać dydaktycznie. Wikipedia nie służy do tego, by przekazywać treści w formie możliwie łatwo przyswajalnej – do tego jest właśnie Wikibooks.

Do enwikoidyzmów można też zaliczyć tworzenie artykułów o popularnych, choć mało ambitnych, piosenkach czy programach telewizyjnych, a także kategorii w rodzaju Fikcyjne konie czy Filmy z robotami.

Enwikoidalni wikipedyści

Samo to, że Wikipedia jest encyklopedią, którą każdy może edytować nie znaczy jeszcze, że Wikipedia jest encyklopedią, którą każdy edytować musi. Enwikoidalny wikipedysta prócz tego, że realizuje enwikizm liściarsko-kategorialny i popiera istnienie i dalsze tworzenie enwikoidalnych artykułów, ma także pewne cechy typowe, które przejawia poza przestrzenią główną, w społeczności wikipedystów i w działalności na wszelkiego rodzaju meta-stronach Wikipedii. Wyróżnienie enwikoidalnych wikipedystów jest potrzebne, by ukazać, że enwikoidami mogą być też zjawiska społeczne. Główne cechy społecznego enwikidyzmu to:

• wrogość do zasady zdrowego rozsądku, traktowanie zasad Wikipedii jako nieomylnego systemu praw;
• naiwny, fanatyczny inkluzjonizm;
• nawoływanie do demokratyzacji Wikipedii i reagowanie zdziwieniem i oburzeniem na często pojawiające się autorytatywne twierdzenia doświadczonych wikipedystów;
• bardzo częste głosowanie na SDU;
• w głosowaniach używa znaczków +, v i -;
• frywolne userboksy przedstawiające poglądy polityczne oraz upodobania artystyczne a nawet kulinarne;
• poprawność polityczna, przejawiająca się między innymi nawoływaniem do cenzury;
• mania weryfikowalności;
• editcountisis;
• tworzenie bardzo krótkich, nieraz jednozdaniowych artykułów;
• Nie potrafi korzystać z katalogu Biblioteki Narodowej, co jest proste, a do pisania artykułów w Wikipedii koniecznie potrzebne;
• Za to potrafi korzystać z wyszukiwarki internetowej Google.

Jeśli myślisz, że możesz pomóc... ...pomyśl też, czy umiesz. Dobre chęci nie zawsze wystarczą. Może bardziej pomożesz Wikipedii robiąc sobie dwuletnią przerwę, żeby przeczytać kilka książek, żeby móc rzeczywiście edytować? Przecież życie jest krótkie, a Wikipedia wieczna.