Wilhelm Röntgen

niemiecki fizyk, noblista

Wilhelm Conrad Röntgen (ur. 27 marca 1845 w Lennep, zm. 10 lutego 1923 w Monachium) – niemiecki fizyk, laureat pierwszej Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1901)[1], przyznanej „w uznaniu zasług, które oddał przez odkrycie promieni nazwanych jego nazwiskiem”. Również laureat Medalu Rumforda.

Wilhelm Röntgen
Ilustracja
Wilhelm Röntgen w 1901
Państwo działania

Niemcy

Data i miejsce urodzenia

27 marca 1845
Lennep

Data i miejsce śmierci

10 lutego 1923
Monachium

profesor
Specjalność: fizyka
Alma Mater

Politechnika w Zurychu,
Uniwersytet Zuryski

Uczelnia

Uniwersytet w Strasburgu,
Uniwersytet w Gießen,
Uniwersytet w Würzburgu,
Uniwersytet Monachijski

podpis
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki

Laboratorium Wilhelma C. Röntgena,
Uniwersytet w Würzburgu (1895–1900)

Życiorys

edytuj

Był synem kupca Friedricha Conrada (1801–1884) i Charlotte Constanze Frowein (1806–1888). Urodził się w Niemczech, a w 1848 roku rodzina Röntgenów przeprowadziła się do Apeldoorn w Holandii[2]. Początkowo studiował inżynierię na Uniwersytecie w Utrechcie, z którego został wyrzucony za odmowę wydania kolegi, który narysował karykaturę nauczyciela[3]. Studiowanie ponowił na Politechnice Federalnej w Zurychu. W 1869 roku otrzymał tytuł doktora na Uniwersytecie Zuryskim, gdzie był uczniem Augusta Kundta. Następnie przeszedł na Uniwersytet w Strasburgu, na którym wykładał od 1874 roku. W 1875 roku został profesorem na Akademii Rolniczej w Hohenheim. W roku 1888 został profesorem na katedrze fizyki Uniwersytetu Juliusza i Maksymiliana w Würzburgu. W 1900 roku zaoferowano mu katedrę na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium[4][5][6]. Zmarł na raka jelit 10 lutego 1923 r. w Monachium. Jego ciało pochowano na cmentarzu w Giessen[2].

Dorobek naukowy

edytuj

W 1895 odkrył nowy typ promieniowania[4]. Promienie te zostały nazwane od nazwiska odkrywcy promieniami Roentgena na wniosek histologa Alberta Koellikera na posiedzeniu w Würzburgu. Za to odkrycie w roku 1901 został uhonorowany pierwszą Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki. Innymi tematami jego prac były krystalografia i fizyka płynów.

Kilka tygodni po odkryciu nowego promieniowania wykonał pierwsze w historii zdjęcie rentgenowskie, które przedstawiało szkielet dłoni jego żony[2].

W większości krajów promienie Roentgena nazywane są promieniami X lub promieniowaniem X (w krajach anglojęzycznych są to X-rays), jednak w Polsce i Niemczech używa się terminu promieniowanie rentgenowskie (także promieniowanie Röntgena lub Roentgena).

Na jego cześć jednostkę dawki promieniowania jonizującego nazwano rentgenem. Również urządzenie do prześwietleń wykorzystujące promieniowanie rentgenowskieaparat rentgenowski – nazywa się potocznie „rentgenem”.

Od 1 listopada 2004 jego nazwisko znalazło się też w nazwie pierwiastka chemicznego – roentgena (l.a. 111) – znanego wcześniej jako unununium.

Nigdy nie opatentował swojego wynalazku, ponieważ uważał, że odkrycia naukowe należą do całej ludzkości[2]. Pieniądze otrzymane w ramach Nagrody Nobla przeznaczył na Uniwersytet w Würzburgu[2].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Röntgen Wilhelm Conrad, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29].
  2. a b c d e Wilhelm Röntgen, odkrywca promieniowania X [online], www.aleleki.pl [dostęp 2022-02-12].
  3. Krzysztof Czyżewski, Bartłomiej Kaczorowski (red.), Wielkie biografie. 3: Odkrywcy, wynalazcy, uczeni, Encyklopedia PWN, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 379, ISBN 978-83-01-15108-9 [dostęp 2024-02-13].
  4. a b Wilhelm Conrad Röntgen - Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1901 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-05-10]. (ang.)., Biographical, Photo Gallery
  5. Wilhelm Conrad Röntgen. [w:] Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2014-05-10]. (ang.).
  6. Horst Kant: Roentgen, Wilhelm Conrad. [w:] Neue Deutsche Biographie Bd. 21 (2003), s. 732–734 [on-line]. Allgemeine deutsche Biographie & Neue deutsche Biographie (Digitale Register). [dostęp 2016-10-01]. (niem.).

Bibliografia

edytuj
  • Nagrody Nobla. Leksykon PWN, Beata Tarnowska (red.), Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13393-7, OCLC 830213964.