Wilhelm Steinitz
Wilhelm Steinitz (ur. 14 maja 1836[1] w Pradze, zm. 12 sierpnia 1900 w Nowym Jorku[2]) – pierwszy oficjalny mistrz świata w szachach. Miał duży wkład w rozwój teorii szachów, zwłaszcza w zakresie gry pozycyjnej. Jego idee cieszyły się dużym uznaniem innych czołowych szachistów świata, jak Aron Nimzowitsch, Siegbert Tarrasch i Emanuel Lasker.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
14 maja 1836 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 sierpnia 1900 |
| Obywatelstwo |
Austria/Stany Zjednoczone |
| Ranking FIDE |
2826 (kwiecień 1876) |
| FIDE Top 100 |
1 (173 mies. między wrześniem 1866 a majem 1890) |
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |              | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Życiorys
edytujUrodził się w Pradze na terenie ówczesnych Austro-Węgier jako trzynaste dziecko w niezamożnej żydowskiej rodzinie. Wcześnie nauczył się grać w szachy. Po ukończeniu szkoły średniej rodzice wysłali go na studia na politechnice w Wiedniu. W 1858 został członkiem Wiedeńskiego Stowarzyszenia Szachistów. w r. 1861 zajmuje pierwsze miejsce w mistrzostwach Wiednia, wygrywając 30 partii i ponosząc tylko jedną porażkę[3]. W roku 1862 zostaje delegowany na prestiżowy turniej w Londynie, na którym zajmuje wysokie szóste miejsce (zwyciężył Adolf Anderssen). Pozostaje w Londynie, odnosi wiele zwycięstw w meczach z czołowymi szachistami. W celach zarobkowych daje symultany w grze „na ślepo", a również udziela lekcji gry[4]. W styczniu 1863 pokonuje dwudziestoletniego J. H. Blackburne`a. W roku 1866 dochodzi w Londynie do meczu z Anderssenem, uważanym wówczas za najsilniejszego szachistę świata. Mecz kończy się zwycięstwem Steinitza: + 8, – 6 (bez remisów!)[5]. W roku 1872 wygrywa w Londynie w meczu z Zukertortem + 7 –1 = 4[6].
W latach 1873–1882 prawie całkowicie wycofał się życia szachowego, rozgrywając w tym czasie tylko jeden mecz z Josephem Henrym Blackburnem[7].
W dniach 11 stycznia – 29 marca 1886 roku w trzech miastach: w Nowym Jorku, St. Louis i Nowym Orleanie odbył się oficjalny mecz o tytuł pierwszego mistrza świata: Steinitz – Zukertort, zakończony zwycięstwem Steinitza 12,5 : 7,5 pkt[8][9].
Steinitz był mistrzem świata od 1886 do 1894 roku. W tym czasie obronił tytuł w czterech oficjalnych meczach przeciwko Zukertortowi, Czigorinowi (dwukrotnie) i Gunsbergowi. Przegrał dwa mecze ze swoim następcą Laskerem.
W 1883 roku Steinitz zamieszkał w Nowym Jorku, w 1888 roku otrzymał amerykańskie obywatelstwo, wcześniej reprezentował Austro-Węgry.
W dniach 15.3 – 26.5. 1894 roku doszło do meczu Steinitz – Lasker, w którym wyraźne zwycięstwo 12 : 7 odniósł Lasker i on został nowym mistrzem świata. Mecz rewanżowy w Moskwie (7.11. 1896 – 14.1.1897) zakończył się przekonującym zwycięstwem (12,5 : 4,5) nowego mistrza[10].
Steinitz sukcesy osiągał dzięki wielkiej ambicji i konsekwentnej, żmudnej pracy, Wdawał się często w spory z innymi szachistami, również na łamach prasy. Początkowo grał jak szachowi romantycy, preferując ofensywny styl gry. W latach 70. XIX wieku stał się zwolennikiem stylu pozycyjnego, tworząc spójny wzór gry pozycyjnej, nieefektownej, ale za to skutecznej[11].
Pod koniec życia Steinitz wpadł w kłopoty finansowe i zdrowotne. W styczniu 1900 trafił do kliniki psychiatrycznej, a potem do przytułku dla chorych psychicznie. W Nowym Jorku jego żona i dwie córki cierpiały biedę. 12 sierpnia 1900 w wieku 64 lat Wilhelm (William) Steinitz umarł na atak serca[12].
Nazwisko Steinitza noszą warianty i systemy debiutowe, m.in. jeden z wariantów partii hiszpańskiej, powstający po posunięciach 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 d6.
Mecze Steinitza o mistrzostwo świata
edytuj| Rok | Przeciwnik | Wynik |
|---|---|---|
| 1886 | Zukertort | wygrana (+10–5=1) |
| 1889 | Czigorin | wygrana (+10–6=1) |
| 1890/91 | Gunsberg | wygrana (+6–4=9) |
| 1892 | Czigorin | wygrana (+10–8=5) |
| 1894 | Lasker | przegrana (+5–10=4) |
| 1896/97 | Lasker | przegrana (+2–10=5) |
| W nawiasach: liczba wygranych, przegranych i zremisowanych partii. | ||
Publikacje poświęcone Steinitzowi
edytuj- Kurt Landsberger – William Steinitz, Chess Champion: A Biography of the Bohemian Caesar (McFarland, 1995);
- Sid Pickard (ed.) – Wilhelm Steinitz, First World Chess Champion (Pickard & Sons, 1995).
Przypisy
edytuj- ↑ Dokładna data urodzin nie jest znana, inne źródła podają daty 12 czy 18 maja, por. Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz ...1990, s. 3.
- ↑ W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, tom II, Warszawa 1987, s. 1149.
- ↑ Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz ... 1990, s. 3 n.
- ↑ Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach... 2021, s. 119.
- ↑ Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz... 1990, s. 7.
- ↑ Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz... 1990, s. 10.
- ↑ W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z, 1987, s. 1150.
- ↑ Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz ... 1990, s. 16 n.
- ↑ Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach... 2021, s. 124 nn.
- ↑ Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz ... 1990, s. 20 nn.
- ↑ Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach. ... 2021, s. 119 n.
- ↑ Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz ... 1990, s. 24.
Bibliografia
edytuj- W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, tom II, Warszawa 1987, s. 1149–1154.
- Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press 2021. Tłum. z angielskiego: Jerzy J. Malinowski.
- Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz. Pierwszy mistrz świata w szachach. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1990.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wilhelm Steinitz – wybrane partie szachowe (ang.)