Wilkołak (Pogórze Kaczawskie)
Wilkołak (często także Wilcza Góra, niem. Wolfsberg) – bazaltowy szczyt o wysokości 367 m n.p.m. na Pogórzu Kaczawskim (północno-zachodni skraj Pogórza Złotoryjskiego), pomiędzy miastem Złotoryja, Jerzmanicami a Wilkowem[1], nek, pozostałość neogenowego wulkanu. W czasie eksploatacji kamieniołomu odsłonięto górnokredowe piaskowce występujące w obrębie złoża bazanitu.
 Wilkołak wraz z wyrobiskiem kamieniołomu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
367 m n.p.m. |
| Wybitność |
105 m |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
 51°06′15″N 15°54′42″E/51,104167 15,911667
| |
Geologia edytuj
Wilkołak jest pozostałością wulkanu, który był aktywny w [neogenie], w środkowym miocenie, ok. 15,5 mln lat temu[2], w związku z zachodzącymi wówczas alpejskimi ruchami górotwórczymi. Obecnie widoczne wzniesienie nie stanowi jednak stożka wulkanicznego, lecz resztkę komina, którym magma przedostawała się ku powierzchni, tzw. nek. Stożek wulkanu znajdował się wyżej, jednak w późniejszych okresach został zniszczony, odsłaniając głębsze warstwy skał. Dzięki wyrobiskom kamieniołomu można obserwować niemal pełny przekrój komina wulkanicznego, z różnymi rodzajami skał wulkanicznych i starszych piaskowców oraz efekty innych zjawisk wulkanicznych. Najciekawszą formą jest tzw. róża bazaltowa – układ słupów rozchodzących się gwiaździście z jednego punktu[3].
U podnóża góry, w górnokredowych piaskowcach znajdują się pseudokrasowe jaskinie: Wilcza Jama[4] (7 m długości) i Niedźwiedzia Jama (2 m).
Rezerwat przyrody edytuj
W 1959 roku na Wilkołaku utworzono rezerwat o powierzchni 1,69 ha. Poza unikatowymi formami geologicznymi na terenie rezerwatu znajduje się również ostoja przyrody ożywionej. W szczelinach wietrzejących bazaltów rosną zespoły paproci szczelinowych (chasmofitów) – są to: paprotka zwyczajna oraz zanokcice – skalna, murowa i północna. Rosną także orlica pospolita, nerecznicza samcza, wietlica samicza, paprotnica krucha i cienistka Roberta. W partiach podszytowych rozwinęły się zarośla krzewiaste takie jak leszczyna, tarnina, dziki bez koralowy, trzmielina zwyczajna, dzika róża, agrest, jeżyna śląska i słoneczna, berberys zwyczajny, wierzba śląska i iwa oraz rzadsza irga zwyczajna[5].
Kopalnia bazaltu edytuj
Na początku XX wieku na zboczach Wilkołaka rozpoczęła się eksploatacja bazanitu. Obecnie wyrobiska otaczają wierzchołek z trzech stron. Na wschodnim zboczu funkcjonuje Kopalnia Bazaltu Wilcza Góra należąca do firmy Colas. Bazanit wydobyty w tej kopalni posłużył m.in. do budowy Trasy W-Z, Trasy Łazienkowskiej, Pałacu Kultury i Nauki oraz warszawskiego metra. W wyniku działalności kopalni zniszczona została znaczna część góry (ok. 30–40%) wraz ze szczytowym fragmentem, przez co wysokość Wilkołaka obniżyła się z 373 do 367 m n.p.m.
Kontrowersje edytuj
W celu ochrony rezerwatu przyrody od strony zakładu górniczego pozostawiono liczący 50 metrów filar ochronny. W wyniku eksploatacji prowadzonej przez firmę Colas filar ten został znacznie zniszczony. W niektórych miejscach ma grubość zaledwie 10 metrów, co może zagrażać stabilności góry. Pomimo to w październiku 2013 roku firma Colas powiadomiła o planach dalszej eksploatacji, co wzbudziło wiele kontrowersji w lokalnej prasie i wśród lokalnej społeczności[6].
W nocy z 25 na 26 sierpnia 2019 roku doszło do oberwania się części zbocza góry w wyniku czego wstrzymano wydobycie w kopalni. Kierownictwo firmy Colas wstrzymało się z oficjalnym komentarzem tego zdarzenia do czasu zakończenia badań prowadzonych przez Wyższy Urząd Górniczy. Z kolei zarówno mieszkańcy jak i władze miasta i Gminy Złotoryja wyrazili swoje zaniepokojenie tym zdarzeniem jak i dalszym losem rezerwatu[7].
Historia edytuj
W XIX wieku na szczycie Wilczej Góry powstało schronisko z wyżywieniem i noclegami[potrzebny przypis]. W czasach niemieckich na szczycie góry znajdowało się lądowisko dla szybowców[potrzebny przypis].
Galeria edytuj
-
Wilcza Góra -
Wilcza Góra na starej widokówce – widok od strony Wilkowa -
Róża skalna na Wilczej Górze -
Wyrobisko kamieniołomu od strony zachodniej -
Góra widziana z pobliskiej drogi
Przypisy edytuj
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2020-10-28].
- ↑ Wilcza Góra. Uniwersytet Wrocławski, 2012.
- ↑ Włodzimierz Kiełbasiewicz, Na straży bazaltowej róży, „Surowce i Maszyny Budowlane”, 1, 2015, s. 58–62.
- ↑ "Sudety" Wilcza Jama. [dostęp 2011-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-12)].
- ↑ „Wilcza Góra na stronach Encyklopedii Sudeckiej”. [dostęp 2013-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-02)].
- ↑ Piotr Kanikowski: Co chcą zrobić z Wilczą Górą?. 24 Legnica, 2013-10-02.
- ↑ zlotoryjska.pl/aktualnosc-1-3297-zaklad_stoi_co_dalej_z_wilcza_gora.html
Bibliografia edytuj
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
- Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40 000. Jelenia Góra: Plan, 2004. wyd. II. ISBN 83-88049-02-X.
Linki zewnętrzne edytuj
- Kopalnia Bazaltu „Wilcza Góra”. colas.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-19)].
- Galeria zdjęć z Wilczej Góry