Willa Edwarda Herbsta

Willa Edwarda Herbsta („Muzeum Pałac Herbsta”) – neorenesansowa willa w Łodzi wybudowana prawdopodobnie według projektu Hilarego Majewskiego w latach 1875–1877, w której zamieszkała najstarsza córka Karola Scheiblera – Matylda – z mężem Edwardem Herbstem.

Willa Edwarda Herbsta („Muzeum Pałac Herbsta”)
nr rej. A/44, A/361; B/26 z 21 stycznia 1971 r.
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	ul. Przędzalniana 72
Typ budynku	willa
Styl architektoniczny	neorenesans włoski
Architekt	Hilary Majewski
Inwestor	Edward Herbst
Kondygnacje	2
Rozpoczęcie budowy	1875
Ukończenie budowy	1877
Pierwszy właściciel	Edward Herbst
Obecny właściciel	Muzeum Sztuki w Łodzi
Położenie na mapie Łodzi Willa Edwarda Herbsta
Położenie na mapie Polski Willa Edwarda Herbsta
Położenie na mapie województwa łódzkiego Willa Edwarda Herbsta
51°45′15″N 19°29′05″E
Strona internetowa

Historia

1875–1945

Willa od strony ogrodu

Willę wzniesiono u zbiegu obecnych ulic bp. W. Tymienieckiego i Przędzalnianej, w bezpośredniej bliskości fabryki scheiblerowskiej oraz przyfabrycznego osiedla dla jej robotników – Księży Młyn. Budynek jest dwukondygnacyjny, neorenesansowy, na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, nakryty czterospadowym dachem z belwederem. W 1877 r. do willi, od strony wschodniej, dobudowano salę balową, a z kolei do niej, od strony północnej, oficynę gospodarczą na rzucie prostokąta, z bocznymi skrzydłami. Drugi budynek gospodarczy, mieszczący stajnię i powozownię, zaprojektowany przez innego łódzkiego architekta – Adolfa Zeligsona (Seligsona) – powstał w 1893 r.

Wliia pozostawała w rękach rodziny do końca 1941 r. Po pierwszych mieszkańcach wilii, którzy w 1919 r. przeprowadzili się do Sopotu, zamieszkał tu ich syn – Leon (1880–1942) z żoną Aleksandrą (1889–1970), którzy opuścili ją pod koniec 1941 r. wyjeżdżając do Wiednia. Zabrali ze sobą całe wyposażenie domu. Leon nie dożył zakończenia wojny. Zmarł bezpotomnie. Po jego śmierci żona powróciła do Łodzi, a następnie wyjechała do Berlina, gdzie urywa się po niej ślad. W październiku 2013 r. symbolicznie powróciła do willi poprzez odnaleziony w prywatnej kolekcji w Łodzi jej portret autorstwa niemieckiego impresjonisty Fritza von Kamptza.

1946–1989

Po II wojnie światowej willa miała kilku użytkowników: najpierw (w latach 40. i 50.) mieściło się tu Centrum Szkolenia Personelu do Żłobków Dziecięcych, a następnie przedszkole oraz spółdzielnia pracy produkująca bombki choinkowe. Doprowadzili oni willę, szczególnie spółdzielnia, do stanu prawie całkowitej dewastacji.

W okresie od maja 1950 do maja 1953 r., w oranżerii znajdował się magazyn sprzętu pływającego Sekcji Sportów Wodnych Ligi Morskiej w Łodzi, współużytkowany z Sekcją Żeglarską łódzkiego Klubu Sportowego „Unia” (przystań (pomost) najpierw na brzegu przy pałacu, potem zbudowany większy po przeciwnej stronie rozlewiska rz. Jasień); wyprowadzony stąd do pomieszczenia przy ul. Patriotycznej 1 nad stawami Stefańskiego w Rudzie Pabianickiej.

Po przejęciu przez Muzeum Sztuki w Łodzi w 1976 r. i gruntownej rekonstrukcji w latach 80. XX w. w willi powstał oddział muzeum, w którym prezentowane są wnętrza mieszkalne typowe dla łódzkiej elity przemysłowej przełomu XIX i XX wieku.

Od 1990

W 1990 r. za przywrócenie świetności rezydencji Herbstów Muzeum Sztuki w Łodzi otrzymało medal Europa Nostra. W kwietniu 2012 r. w nowej przestrzeni ekspozycyjnej w dawnej powozowni, otwarto Galerię Sztuki Dawnej, gdzie można podziwiać dzieła malarstwa polskiego i europejskiego.

20 września 2013 r. otwarto ponownie podwoje willi Herbstów, po trwającym prawie dwa lata gruntownym remoncie renowacyjno-odświeżającym. W jego trakcie starano się maksymalnie przywrócić jej pierwotny kształt na bazie szerokiej kwerendy archiwalno-ikonograficznej. Między innymi zrekonstruowano „ogród zimowy”, czyli willową palmiarnię. Także gruntownej rekonstrukcji poddano ogród znajdujący się przy willi. Jednostka muzealna po remoncie w 2013 r. przybrała oficjalną nazwę „Muzeum Pałac Herbsta”.