Wisława Szymborska

polska poetka, noblistka

Wisława Szymborska, właśc. Maria Wisława Szymborska-Włodek[1] (ur. 2 lipca 1923 na Prowencie, obecnie część Kórnika[2], zm. 1 lutego 2012 w Krakowie[3]) – polska poetka, eseistka, krytyczka, tłumaczka, felietonistka; laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996), założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności (1995), dama Orderu Orła Białego.

Wisława Szymborska
Maria Wisława Szymborska-Włodek
Ilustracja
Wisława Szymborska (2011)
Imię i nazwisko

Maria Wisława Anna Szymborska

Data i miejsce urodzenia

2 lipca 1923
Prowent

Data i miejsce śmierci

1 lutego 2012
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Ważne dzieła

Kot w pustym mieszkaniu

podpis
Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (1996)

Od 1929 Wisława Szymborska mieszkała w Krakowie, gdzie debiutowała w 1945 na łamach „Dziennika Polskiego” wierszem Szukam słowa. W 1952 w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” wydała pierwszy tom poetycki Dlatego żyjemy, w tym samym roku została członkinią Związku Literatów Polskich[4]. W latach 1953–1966 była kierowniczką działu poezji tygodnika „Życie Literackie[4], następnie w latach 1967–1981 publikowała w nim felietony Lektury nadobowiązkowe[5], które pisała do 2002. W 1983 nawiązała współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od 1988 była członkinią PEN Clubu, a od 2001 członkinią honorową Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury[4].

Życiorys

Maria Wisława Anna Szymborska urodziła się na Prowencie, czyli folwarku (obszarze dworskim, który wówczas stanowił odrębną jednostkę administracyjną pomiędzy Kórnikiem a Bninem[6]) położonym na południe od zamku w Kórniku, nad Jeziorem Kórnickim w Poznańskiem. Była drugą córką[7] Wincentego Szymborskiego, prawicowego polityka, byłego wiceprezydenta Rzeczypospolitej Zakopiańskiej oraz zarządcy dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego[8], i Anny Marii z domu Rottermund (1890–1960). Rodzice Szymborskiej przenieśli się w styczniu 1923 z Zakopanego do Kórnika[9], dokąd hrabia Zamoyski wysłał Szymborskiego w celu uporządkowania spraw finansowych jego tamtejszej posiadłości[10]. Po śmierci hrabiego w 1924, rodzina Szymborskich zamieszkała w Toruniu, a od 1929 w Krakowie, w kupionej przy ul. Radziwiłłowskiej 29 kamienicy. Wisława Szymborska uczęszczała tam początkowo do Szkoły Powszechnej im. Józefy Joteyko przy ul. Podwale 6, a następnie od września 1935 do Gimnazjum Sióstr Urszulanek przy ul. Starowiślnej 3-5.

Po wybuchu II wojny światowej kontynuowała naukę na tajnych kompletach, a od roku 1943 zaczęła pracować jako urzędniczka na kolei, by uniknąć wywiezienia na roboty do Rzeszy. W tym też czasie po raz pierwszy wykonała ilustracje do książki[11] (podręcznik języka angielskiego First steps in English Jana Stanisławskiego) i zaczęła pisywać opowiadania oraz z rzadka – wiersze. Od 1945 brała udział w życiu literackim Krakowa, do 1946 należała do grupy literackiejInaczej[12]. Według wspomnień poetki największe wrażenie wywarł na niej Czesław Miłosz. W tym samym roku podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, by następnie przenieść się na socjologię. Studiów jednak nie ukończyła ze względu na trudną sytuację materialną.

 
Poetka w 2009 roku

W 1953 sygnatariuszka Rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego[13] popierającej skazanie na karę śmierci w sfingowanym procesie: Edwarda Chachlicę, Michała Kowalika i księdza Józefa Lelitę.

W 1957 Szymborska nawiązała kontakty z paryską „Kulturą” i Jerzym Giedroyciem. W 1964 znalazła się wśród sygnatariuszy sfałszowanego przez władze protestu potępiającego Radio Wolna Europa za nagłośnienie Listu 34[14]. W latach 1945–1966[15] była członkinią Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1975 podpisała protestacyjny List 59, w którym czołowi polscy intelektualiści protestowali przeciwko zmianom w konstytucji, wprowadzającym zapis o kierowniczej roli PZPR i wiecznym sojuszu z ZSRR, a w styczniu 1978 podpisała deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych.

W pierwszych latach istnienia Studium Literacko-Artystycznego, odbywającego się na UJ, prowadziła na nim warsztaty poetyckie.

Została członkinią komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010[16].

W listopadzie 2011 Szymborska przeszła poważną operację. Zmarła 1 lutego 2012 w czasie snu w swoim mieszkaniu przy ulicy Piastowskiej w Krakowie[17]. Informację o śmierci Szymborskiej przekazał jej sekretarz Michał Rusinek[18]. Pogrzeb poetki odbył się 9 lutego 2012[19]. Zgodnie z jej wolą urna z prochami została złożona w grobie rodzinnym na cmentarzu Rakowickim (kwatera GD rząd 10., grób numer 10[20]). Pogrzeb miał charakter świecki[21].

Życie prywatne

W kwietniu 1948 wyszła za mąż za poetę Adama Włodka, zamieszkali w Domu Literatów przy ul. Krupniczej 22. Klimat środowiska miał inspirujący wpływ na twórczość poetki[22]. Z mężem rozwiodła się w 1954. Od października 1967 była związana z pisarzem Kornelem Filipowiczem aż do jego śmierci w 1990 (nie łączyły ich jednak nigdy związek małżeński ani wspólne mieszkanie). Filipowicz cieszył się autorytetem i wychowywał młodych pisarzy. Para odbywała rejsy kajakowe, wakacje spędzała w Papierni i Olejnicy, zbierała grzyby czy łowiła ryby na Dunajcu, Skawie czy Rabie, w okolicach Nowego Sącza i Poznania[23].

Twórczość literacka

 
Julia Hartwig, Wisława Szymborska i Anna Polony – jedno ze spotkań organizowanych przez Stowarzyszenie Pisarzy Polskich (Warszawa, 8 maja 1993)
 
Irena Szymańska, Małgorzata Baranowska, Ryszard Matuszewski, Wisława Szymborska – Polski PEN-Club (Warszawa, wrzesień 1996)
 
Wisława Szymborska z Adamem Zagajewskim, podczas wieczoru autorskiego (Kraków, 2005)
 
Wisława Szymborska na targach książki Svět knihy (Praga, 2010)
 
Wisława Szymborska otrzymuje Order Orła Białego z rąk prezydenta Bronisława Komorowskiego (Kraków, 17 stycznia 2011)
 
Kamienica Szymborskich,
ul. Radziwiłłowska 29 w Krakowie
 
Tablica pamiątkowa na kamienicy przy ul. Radziwiłłowskiej 29
 
Kamienica Kraków ul. Królewska 82.
Mieszkali w niej: Wisława Szymborska w latach 1963–1982 oraz Wojciech Jerzy Has w latach 1964–1972.
 
Świecka ceremonia pogrzebowa Wisławy Szymborskiej na cmentarzu Rakowickim
Nagrobki
 
Nowy nagrobek Wisławy Szymborskiej i jej rodziców.
 
Stary nagrobek rodziców Wisławy Szymborskiej na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Pierwsze wiersze opublikowała w krakowskim „Dzienniku Polskim”, następnie w „Walce” i „Pokoleniu”. W tych czasach Wisława Szymborska była związana ze środowiskiem akceptującym socjalistyczną rzeczywistość. W latach 1947–1948 była sekretarzem dwutygodnika oświatowego „Świetlica Krakowska” i – między innymi – zajmowała się ilustracjami do książek. W 1949 roku pierwszy tomik wierszy Szymborskiej pt. Wiersze (według innych źródeł Szycie sztandarów) nie został dopuszczony do druku. Cenzura PRL stwierdziła, iż „nie spełniał wymagań socjalistycznych”. Jej debiutem książkowym był wydany w roku 1952 tomik wierszy pt. Dlatego żyjemy. Szymborska została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Była także członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich[24]. W latach 1953–1981 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego tygodnika „Życie Literackie”, gdzie od 1968 roku prowadziła stałą rubrykę „Lektury nadobowiązkowe”, które zostały później opublikowane także w formie książkowej. W latach 1981–1983 była członkinią redakcji krakowskiego miesięcznika „NaGłos[4]. Kiedy w latach osiemdziesiątych rozwiązane zostało krakowskie „Pismo”, swoje „Lektury nieobowiązkowe” publikowała we wrocławskim miesięczniku „Odra”. W tymże miesięczniku zamieściła też w 1991 roku wiersz „Kot w pustym mieszkaniu” napisany po śmierci swojego partnera Kornela Filipowicza.

Szymborska była nierozerwalnie związana z Krakowem i wielokrotnie podkreślała swoje przywiązanie do tego miasta. Orędownikiem poezji Szymborskiej w Niemczech był Karl Dedecius, tłumacz literatury polskiej. W twórczości Wisławy Szymborskiej ważne miejsce zajmują także limeryki, z tego względu zasiadała ona w Loży Limeryków, której prezesem jest jej sekretarz Michał Rusinek. Wisława Szymborska uznawana jest również za twórczynię i propagatorkę takich żartobliwych gatunków literackich, jak lepieje, moskaliki, odwódki i altruiki. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów. Jej książki zostały przetłumaczone na 42 języki[25].

23 września 2012 w radiowej Trójce zostały wyemitowane niepublikowane dotąd wiersze Szymborskiej[26].

Krytyka

W okresie stalinizmu zaliczana do Pryszczatych, grupy młodych pisarzy przełomu lat 40. i 50., entuzjastycznych propagatorów realizmu socjalistycznego, którzy za główne zadanie literatury przyjmowali wspieranie aparatu władzy we wprowadzaniu w polskim społeczeństwie ustroju socjalistycznego[27].

Jej podpis obok podpisów 52 innych członków krakowskiego koła Związku Literatów Polskich znalazł się pod rezolucją w sprawie procesu krakowskiego[28].

Odznaczenia i nagrody

Laudacja Noblowska

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad słowem jako myślą i wrażliwością. Wiersze Wisławy Szymborskiej to perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy, myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się jeden z jej wierszy. Jednak ciemności, której nie ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak, jak ruch krwi pod skórą”[39].

Twórczość

Tomy poetyckie

Zbiory poezji

  • 101 wierszy, 1966
  • Wiersze wybrane, 1964
  • Poezje wybrane, 1967
  • Poezje: Poems (edycja dwujęzyczna polsko-angielska), 1989
  • Widok z ziarnkiem piasku, 1996
  • Sto wierszy – sto pociech, 1997
  • Miłość szczęśliwa i inne wiersze, 2007
  • Wiersze wybrane (Wydawnictwo A5 K. Krynicka, ISBN 978-83-61298-26-7), 2010
  • Milczenie roślin, 2011, 2012 (2. wyd.)
  • Wiersze wszystkie, (Znak) 2023[44]

Inne

  • Lektury nadobowiązkowe, 1973, razem sześć wydań – cykl felietonów
  • Nowe lektury nadobowiązkowe. 1997-2002, Kraków, Wydawnictwo Literacie, 2002 – cykl felietonów
  • Wszystkie lektury nadobowiązkowe, Kraków, Wydawnictwo Znak, 2015
  • Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków, Wydawnictwo a5, 2003, ISBN 83-85568-59-X – zbiór limeryków, moskalików i innych krótkich form poetyckich, a także kolaży autorki
  • Błysk rewolwru, Warszawa, Agora, 2013, ISBN 978-83-268-1248-4 – zbiór utworów i rysunków z młodości, a także utworów niepoważnych z okresu późniejszego w tym limeryki, rajzefiberki (nazwa wprowadzona przez redaktorów książki), altruitki, lepieje wraz z podgatunkiem lepiej hotelowy (podobnie nowa nazwa) i adoralia.

Listy:

Upamiętnienie

  • Przy wejściu do kawiarni Nowa Prowincja w Krakowie (w której regularnie bywała Wisława Szymborska) od marca 2014 znajduje się Domofon poezji, na którym można odtworzyć nagranie poetki czytającej własny wiersz[45][46][47];
  • Jej limeryki zainspirowały Annę Molgę do prac, które zaprezentowała na wystawie „Focus Szymborska” w Beletage Galerie w Berlinie[48];
  • „Wir i napromieniowanie tęczą – Hommage a Wisława Szymborska” to tytuł muralu znajdującego się w gdańskiej dzielnicy Zaspa-Młyniec, wykonanego przez włoskiego artystę posługującego się pseudonimem „Opiemme”[49];
  • Dla upamiętnienia Wisławy Szymborskiej, m.in. jako autorki wiersza „Otwornice”, w 2018 jeden z nowo odkrytych gatunków otwornic nazwano Cyrea szymborska[50][51];
  • 6 października 2017 na elewacji kamienicy przy ulicy Radziwiłłowskiej 29 w Krakowie odsłonięta została tablica poświęcona pamięci Wisławy Szymborskiej. Autorem tablicy jest rzeźbiarz prof. Czesław Dźwigaj[52];
  • W Krakowie w kwietniu 2012 roku, na mocy testamentu pozostawionego przez Noblistkę, została założona Fundacja Wisławy Szymborskiej. Od 2013 roku Fundacja przyznaje Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej za tom poetycki wydany w języku polskim lub przełożony na język polski, w ramach Funduszu Zapomogowego udziela pomocy finansowej pisarzom i tłumaczom w trudnej sytuacji materialnej oraz przyznaje Nagrodę im. Adama Włodka młodym pisarzom, tłumaczom oraz literaturoznawcom[53];
  • W ramach projektu Kody Miasta poetka jest patronem literackim ławeczki w Krakowie na Plantach. Projekt ten jest realizowany przez Krakowskie Biuro Festiwalowe, operatora tytułu Kraków Miasto Literatury UNESCO, którym Kraków został uhonorowany w 2013 roku[54];
  • W 2013 roku w Kórniku odsłonięto pomnik-ławeczkę Wisławy Szymborskiej na promenadzie im. Wisławy Szymborskiej. Autorami ławeczki są: Piotr Mastalerz i Dawid Szafrański[55];
  • W mieszkaniu przy ulicy Piastowskiej 46 w Krakowie, w którym poetka spędziła 15 ostatnich lat życia (od 1997), w ramach projektu Rezydencje u Szymborskiej realizowanego przez Wrocławski Dom Literatury we współpracy z Fundacją Wisławy Szymborskiej, okresowo zamieszkują literaci, dziennikarze[53]
  • W wielu polskich miastach jest patronką ulic np. w Białymstoku, Inowrocławiu, Olsztynie, Słupsku[56];
  • W 2014 roku na Domu Pracy Twórczej „Astoria” w Zakopanem odsłonięto tablicę poetki, na której napisano: „W tym domu 3 października 1996 roku Wisławę Szymborską zaskoczyła wiadomość o Nagrodzie Nobla”[57];
  • Justyna Budzyn, artystka zajmująca się ceramiką, mozaikami i rzeźbą ceramiczną jest autorką projektu łączącego poezję Szymborskiej ze sztuką: „Mapa Szymborskiej” albo „z humorem i bez patosu-śladami Szymborskiej”. Od 2019 roku powstają ceramiczne mozaiki z fragmentami wierszy poetki. Umieszczane są w miejscach związanych z noblistką. Do 2020 roku zostały zrealizowane cztery prace. Trzy z nich umieszczono w okolicach Gorców (Szymborska często wypoczywała w Lubomierzu-Rzeki): pierwsza inspirowana wierszem „Hania” – na czarnym szlaku z Lubomierza na Kudłoń i dalej na Turbacz, druga inspirowana wierszem „Upamiętnienie” – na jednej z bacówek przy żółtym szlaku wiodącym z Jamnego na przełęcz Przysłop, trzecia inspirowana wierszem „Rzeka Heraklita” – nad rzeką Kamienicą, przy biwaku Wiatrówki[58]. Czwarta mozaika znajduje się w Kórniku na promenadzie im. Wisławy Szymborskiej, inspirowana wierszem „Kizia”. Artystka planuje kontynuację projektu[59];
  • Poczta Polska wydała następujące znaczki z wizerunkiem Wisławy Szymborskiej[60]:
    • 1996 rok – na znaczku przedstawiono podobiznę Wisławy Szymborskiej na tle pejzażu z drzewem odbijającym się w wodzie oraz napis Literacka Nagroda Nobla 1996. Autorem projektu jest Janusz Wysocki
    • 2001 rok – w serii Polskie Milenium na znaczku umieszczono wizerunki Wisławy Szymborskiej i Mikołaja Reja
    • 2003 rok – w cyklu Polonica na polskim znaczku znajduje się znaczek szwedzki wydany przez Pocztę Szwedzką w roku 2000 z portretem Noblistki. Autorem rytu znaczka jest Czesław Słania.
    • Uchwałą Senatu RP X kadencji z 16 listopada 2022, rok 2023 ustanowiono „Rokiem Wisławy Szymborskiej”[61].
    • 2 lipca 2023, w 100. urodziny poetki, w Krakowie został otwarty Park im. Wisławy Szymborskiej przy ulicy Karmelickiej[62].

Publikacje o Szymborskiej

Szymborska w piosenkach

Szymborska w filmie

Zobacz też

Przypisy

  1. Jarosław Malesiński, Wspomnienie, www.mieczewo.com - serwis informacyjny mieszkańców Mieczewa, 2 lutego 2012 [dostęp 2023-08-13].
  2. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1961 r. w sprawie zmiany granic miasta Kórnika w powiecie śremskim, województwie poznańskim (Dz.U. z 1961 r. nr 13, poz. 63).
  3. Wisława Szymborska-Włodek. rejestry-notarialne.pl.
  4. a b c d Wisława Szymborska | Nowy Napis, nowynapis.eu [dostęp 2021-08-16] (pol.).
  5. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. Julian Krzyżanowski (red.). T. 2: N–Ż. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 441. ISBN 83-01-05369-0.
  6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 10: Województwo poznańskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1926, s. 101.
  7. Janusz R. Kowalczyk: Wisława Szymborska. culture.pl, listopad 2012. [dostęp 2017-09-18].
  8. Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 18, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-02-08].
  9. Agnieszka Papieska, Zachwyt i rozpacz. Wspomnienia o Wisławie Szymborskiej, Warszawa 2014, s. 208–210, ISBN 978-83-7705-391-1, OCLC 899121285 [dostęp 2023-01-27].
  10. Barbara Dolczewska, Marceli Kosman: Zamek w Kórniku. Dzieje i zbiory. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982, s. 23. ISBN 83-210-0313-3.
  11. Anna Bikont, Pamiątkowe rupiecie. Biografia Wisławy Szymborskiej, Wyd. 1, Kraków: Wyd. Znak, 2012, ISBN 978-83-240-1931-1, OCLC 795921854 [dostęp 2023-01-25].
  12. Grzegorz Gazda: Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 202. ISBN 83-01-13181-0.
  13. Wojciech Czuchnowski: Blizna. Proces Kurii krakowskiej 1953. Kraków: Znak, 2003. ISBN 83-240-0271-5.
  14. Anna Bikont, Joanna Szczęsna Towarzysze nieudanej podróży.
  15. Wisława Szymborska, Biografix.pl [dostęp 2013-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-07].
  16. Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego, onet.pl, 16 maja 2010 [dostęp 2014-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-20].
  17. Michał Rusinek, Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej, Wydanie I, Kraków 2016, ISBN 978-83-240-4091-9, OCLC 945657602 [dostęp 2023-01-25].
  18. Wisława Szymborska nie żyje. Noblistka zmarła po długiej chorobie. gazeta.pl, 2012-02-01. [dostęp 2012-02-01].
  19. Szymborska pochowana na cmentarzu Rakowickim. gosc.pl. [dostęp 2012-02-09].
  20. Olga Szpunar, „To grób noblistki? Wstyd!”. Rusinek uspokaja oburzonych, Gazeta.pl, 5 maja 2012 [dostęp 2012-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-08].
  21. Konrad Piasecki: Majchrowski: Świecki pogrzeb, zamiast kwiatów datki na hospicjum, ostatnia wola noblistki. RMF FM, 2012-02-09. [dostęp 2012-02-09].
  22. Wisława Szymborska, Błysk rewolwru, Warszawa 2013, s. 10–11, ISBN 978-83-268-1248-4, OCLC 852903959 [dostęp 2023-01-27].
  23. Найскромніша Нобелівська лауреатка: яким було життя Віслави Шимбовської – krakowchanka.eu, 28 października 2022 [dostęp 2022-10-30] (ukr.).
  24. Wisława SZYMBORSKA, sppwarszawa.pl [dostęp 2021-08-16].
  25. Justyna Sobolewska: Czytanie Polski. Polityka. [dostęp 2011-09-06]. (pol.).
  26. Łukasz Szewczyk: Niepublikowane wiersze Wisławy Szymborskiej w radiowej Trójce. [w:] Media2.pl [on-line]. 2012-09-21. [dostęp 2012-09-21]. (pol.).
  27. Anna Bikont, Joanna Szczęsna: Towarzysze nieudanej podroży. artykuł w GW, 2000-01-29. [dostęp 2013-01-24]. (pol.).
  28. Wojciech Czuchnowski, Dlaczego Szymborska potępiła księży?, „Gazeta Wyborcza”, 29 maja 2012.
  29. M.P. z 2011 r. nr 32, poz. 384 – pkt 1.
  30. Prezydent odznaczył ludzi kultury. Prezydent.pl, 2011-01-17. [dostęp 2011-01-17].
  31. M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 363 poz.223.
  32. Medal Gloria Artis dla twórców i działaczy kultury. wp.pl, 5 października 2005. [dostęp 2011-07-02].
  33. Nagroda Fundacji im. Kościelskich. koscielscy.pl. [dostęp 2022-09-03].
  34. Doktoraty Honoris Causa lata 1990–1996, UAM [zarchiwizowane z adresu 2010-09-16].
  35. Stefan Drajewski: Nie do końca odeszła. Zostały nam wiersze. Magazyn Głosu Wielkopolskiego, nr 28 (20.663), 3 lutego 2012, s. 2.
  36. Nobel Prizes and Laureates, Wislawa Szymborska – Facts. Nobelprize.org. [dostęp 2017-02-07]. Cytat: For poetry that with ironic precision allows the historical and biological context to come to light in fragments of human reality.
  37. Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. [dostęp 2011-02-18].
  38. Święto Małopolski 2012. malopolska.pl. [dostęp 2017-06-18].
  39. Maria Dorota Pieńkowska: Nobilitacje. Sienkiewicz. Reymont. Miłosz. Szymborska. [w:] Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza [on-line]. [dostęp 2014-12-18].
  40. Nagroda Nike 2003. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-20].
  41. Nagroda Nike 2006. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-20].
  42. Nagroda Nike 2010. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-20].
  43. Janusz Drzewucki, Poezja zarażona życiem, „„Rzeczpospolita” z 8 października 2014”.
  44. Wiersze wszystkie | Wisława Szymborska, Lubimyczytać.pl [dostęp 2023-05-18] (pol.).
  45. Domofon poezji. miastoliteratury.pl. [dostęp 2021-05-17].
  46. Łukasz Gazur: Przywitaj się przez domofon z wierszem. Dziennik Polski, 18 marca 2014. [dostęp 2021-05-17].
  47. Sebastian Kudas: Bronisław Maj z Domofonem poezji. YouTube, 17 marca 2014. [dostęp 2019-02-05].
  48. Ewa Bator, Anna Molga, Metropolitanka [dostęp 2021-09-20] (pol.).
  49. Mural poświęcony W. Szymborskiej. gaps.gda.pl. [dostęp 2022-07-10].
  50. Cyrea szymborska. poland.us. [dostęp 2020-05-12].
  51. Maria Holzmann i inni, Cyrea Szymborska Gen. Et Sp. Nov., a New Textulariid Foraminifer from the Mediterranean Sea, „Journal of Foraminiferal Research”, 48 (2), 2018, s. 156–163, DOI10.2113/gsjfr.48.2.156 (ang.).
  52. Małgorzata Wosion-Czoba: Na domu rodzinnym Wisławy Szymborskiej w Krakowie odsłonięto tablicę pamiątkową. [dostęp 2022-09-23].
  53. a b Fundacja Wisławy Szymborskiej. [dostęp 2022-09-23].
  54. Lista patronów. [dostęp 2022-02-04].
  55. Ławeczka Szymborskiej. [dostęp 2022-02-04].
  56. [1]
  57. W Zakopanem odsłonięto tablicę upamiętniającą zaskoczenie Szymborskiej Noblem.. [dostęp 2022-09-23].
  58. Mapa Szymborskiej. [dostęp 2022-09-23].
  59. Mozaika z tekstem Szymborskiej. [dostęp 2022-09-23].
  60. Wisława Szymborska. [dostęp 2022-09-23].
  61. M.P. z 2021 r. poz. 1117.
  62. Otwarcie parku Wisławy Szymborskiej. [w:] Kraków.pl [on-line]. 2023-07-07. [dostęp 2023-07-12].
  63. Szymborska. Znaki szczególne. Biografia wewnętrzna. [dostęp 2022-09-23].
  64. Szymborska. Znaki szczególne. Biografia wewnętrzna. [dostęp 2022-09-23].
  65. Szalik. O Wisławie Szymborskiej dla dzieci | Joanna Rusinek, Michał Rusinek, Lubimyczytać.pl [dostęp 2023-05-18] (pol.).
  66. na podstawie strony zespołu. maanam.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-28)]. [dostęp 2012-02-01].
  67. Beata Poźniak: „People on the Bridge” – filmpoem by Wislawa Szymborska – Trailer. [dostęp 2018-02-11].
  68. Beata Poźniak: Filmografia. [dostęp 2018-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-28)].
  69. Ilona Waksmundzki: MagazynPolonia „Ludzie na moście- z Beatą Poźniak rozmawia Ilona Waksmundzki”. [dostęp 2014-11-10].

Linki zewnętrzne