Witold Henryk Paryski
Witold Henryk Paryski (ur. 10 września 1909 w Pittsburghu, zm. 16 grudnia 2000 w Zakopanem) – polski krajoznawca, taternik, przewodnik tatrzański i ratownik TOPR-u, alpinista, działacz ochrony przyrody, absolwent medycyny, autor wielu prac o Tatrach i Podtatrzu. Autor przewodnika taternickiego Tatry Wysokie oraz (razem z żoną Zofią Radwańską-Paryską) Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej.
 Witold Paryski z żoną Zofią w Dolinie Mięguszowieckiej | |
| Data i miejsce urodzenia |
10 września 1909 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 grudnia 2000 |
| Zawód, zajęcie |
alpinista, ratownik TOPR, przewodnik |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w 10 września 1909 w Pittsburghu, w stanie Pensylwania, w Stanach Zjednoczonych, jako syn Michała (1872–1969), nauczyciela, księgarza i wydawcy oraz Marty (de domo Delejewskiej). Pochodził z rodziny intelektualistów, brat ojca Antoni Alfred Paryski (1865–1935) był drukarzem, redaktorem, publicystą i działaczem społecznym.
Dokonał wielu pierwszych wejść w Tatrach, m.in. Filarem Leporowskiego na Kozi Wierch (w 1929), wprost od północy na Kozią Przełęcz Wyżnią (1929), prawym filarem północno-wschodniej ściany Rumanowego Szczytu (1937), prawym filarem północnej ściany Wideł (1953). Uczestnik Drugiej Polskiej Wyprawy Andyjskiej.
Był również autorem szeregu artykułów i opracowań z szeroko pojętej tematyki górskiej: pisał m.in. o pasterstwie, botanice, geografii i etymologii nazewnictwa tatrzańskiego.
Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[1][2].
Zmarł w wieku 91 lat w Zakopanem. Wspólna mogiła Zofii i Henryka Paryskich znajduje się na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem (sektor P-II-58)[3][4].
W 2002 roku Akademickie Koło Przewodników Tatrzańskich w Krakowie przyjęło Zofię i Witolda H. Paryskich za swoich patronów[5].
Publikacje edytuj
- Tatry Wysokie, t. I–XXV, Warszawa 1951–88,
- W górach Atakamy. Wspomnienia z polskiej wyprawy w Andy 1957[6]
- Encyklopedia Tatrzańska, Warszawa 1973,
- Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995,
- współautor: Július Andráši i Witold H. Paryski, Vysoké Tatry. Výber horolezeckých výstupov, Bratislava 1974, s. 309.
Przypisy edytuj
- ↑ Witold Henryk Paryski: człowiek – instytucja. W stulecie urodzin największego tatrologa. nieznanetatry.pl. [dostęp 2015-10-30].
- ↑ M.P. z 2000 r. nr 6, poz. 134
- ↑ Józef Nyka: Witold Henryk Paryski. Gazeta Górska, 2000–12. [dostęp 2010-02-24].
- ↑ Józef Nyka: Zofia Radwańska-Paryska. Głos Seniora, 2001–10. [dostęp 2010-02-24].
- ↑ Z dziejów AKPT – Historia Koła. [dostęp 2010-02-24].
- ↑ Krzysztof Bronowski, Paryski: W górach Atakamy. Polska wyprawy w Andy. 1937 – waa0437 [online], incb.net [dostęp 2023-08-05] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.