Witold Kula

polski historyk

Witold Kula (ur. 18 kwietnia 1916, zm. 12 lutego 1988) – polski historyk, w latach 1950–1986 profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Przedstawiciel polskiej szkoły historii społeczno-gospodarczej.

ŻyciorysEdytuj

Jego rodzicami byli Jan Kula i Jadwiga z domu Liwska. Uczęszczał do Gimnazjum im. Reja w Warszawie, gdzie w 1934 zdał maturę[1]. W tym samym roku rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie ekonomiczne w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Był uczniem Natalii Gąsiorowskiej. W 1939 obronił na UW doktorat, którego promotorem był Stanisław Arnold[2].

W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, współpracownik Biura Informacji i Propagandy oraz uczestnik tajnego nauczania. Brał aktywny udział w akcjach ratowania Żydów. Po upadku powstania warszawskiego, jako podporucznik, trafił na siedem miesięcy do oflagu Grossborn.

Po wojnie podjął pracę na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie habilitował się w 1947 roku. W 1950 roku objął profesurę na UW[3]. Członek Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków[4].

Był współorganizatorem i profesorem (1953–1968) Instytutu Historii Polski Akademii Nauk, w latach 1968–1970 prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Gospodarczej, którego był później prezesem honorowym, zaś w latach 1974–1983 – wiceprzewodniczący Międzynarodowej Komisji Metrologii Historii. Członek Polskiej Akademii Nauk. Zajmował się badaniem dziejów gospodarczo-społecznych Polski, metodologią historii oraz metrologią pojmowaną jako oddzielna dziedzina nauki. 20 sierpnia 1980 roku podpisał apel 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[5].

Jego pracę naukową odznaczało interdyscyplinarne podejście oraz nowatorstwo teoretyczne. Wychodząc z tradycji marksistowskich udało mu się stworzyć oryginalne koncepcje początków polskiego kapitalizmu, zaproponować model funkcjonowania peryferyjnego feudalizmu na ziemiach polskich w XVI–XVII wieku, co znalazło odzwierciedlenie zwłaszcza w przetłumaczonej na wiele języków pracy Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (Warszawa 1962)[6]. Najpopularniejszą jego pracą są Miary i ludzie (Warszawa 1970). Od lat 60. współpracował blisko z historykami francuskiej Szkoły Annales. Jego prace były cytowane m.in. przez wybitnego przedstawiciela tej szkoły oraz jednego z najwybitniejszych historyków europejskich XX wieku Ferdynanda Braudela[7].

Żoną Witolda Kuli była Nina Assorodobraj-Kula, socjolog, profesor UW, a synem Marcin Kula.

UczniowieEdytuj

Witold Kula wychował wielu uczniów, spośród których najbardziej znani to: Jerzy Jedlicki, Andrzej Jezierski, Jacek Kochanowicz, Janina Leskiewiczowa, Tadeusz Łepkowski.

PraceEdytuj

  • Historia gospodarcza Polski w dobie popowstaniowej, 1864–1918 (1947)
  • Szkice o manufakturach w Polsce XVIII wieku (1956)
  • Rozważania o historii (1958)
  • Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (1962)
  • Problemy i metody historii gospodarczej (1963)
  • Miary i ludzie (1970)
  • Historia, zacofanie, rozwój (1983)
  • Wokół historii (1988)
  • Rozdziałki (1996)[8]
  • Demografia Królestwa Polskiego w latach 1836–1846, wyd. Marek Górny, Poznań-Wrocław 2002 ("Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych" 61), ss. 176.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Witold Kula – matura’34. W: Koło Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Reja [on-line]. rej.waw.pl. [dostęp 2018-05-31].
  2. ↑ Rutkowski 2010, s. 65.
  3. ↑ M. Górny, Nota od wydawcy, [w:] W. Kula, Demografia Królestwa Polskiego w latach 1836-1846, wyd. M. Górny, Wydawnictwo Historyczne, Poznań-Wrocław 2002, s. 7 ​ISBN 83-7393-000-0​
  4. ↑ Zbigniew Romek, Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944–1970, Warszawa 2010, s. 135.
  5. ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
  6. ↑ A. Sosnowska, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947–1994), Warszawa 2004, s. 95.
  7. ↑ Tamże, s. 118.
  8. ↑ Omówienie tej pracy zob.: H. Słabek, Witold Kula - historia - polityka, "Dzieje Najnowsze", 29, 1997, nr 4, s. 145-154.

BibliografiaEdytuj

  • A. Wyczański, Witold Kula, 1916-1988, Nauka Polska 1989, nr 2, s. 207–216.
  • E. Kaczyńska, Witold Kula (18 IV 1916–12 II 1988), Kwartalnik Historyczny 1989, nr 3, s. 300–305.
  • A. Śródka, Uczeni polscy XIX i XX stulecia, t. 2, Warszawa 1995, s. 413–415.
  • A. Sosnowska, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947-1994), Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2004, s. 90–96.
  • Encyklopedia Warszawy, Warszawa, s. 399.
  • Słownik historyków polskich, s. 278–279.
  • Rafał Stobiecki, Witold Kula (1916-1988). Historyk zaplątany w historię [w:] Tenże, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje 2014, s. 273-306.
  • W. Piasek, Anthropologising History: a Historiographic and Methodological Case Study of Witold Kula, Toruń 2018.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Witold_Kula&oldid=61384755”