Witold Rychter
Witold Marian Rychter ps. Roszkowski, Szulc, (ur. 2 lutego 1902 w Warszawie, zm. 17 marca 1984 tamże) – porucznik broni pancernych Wojska Polskiego, inżynier mechanik, pionier polskiego sportu motocyklowego i samochodowego, lotnictwa, dwukrotny zwycięzca Rajdu Polski (1938 i 1947), sędzia w zawodach akrobacji lotniczej, rekordzista prędkości jazdy na motocyklu[1].
| ||
| ||
 porucznik broni pancernych
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 2 lutego 1902 Warszawa | |
| Data i miejsce śmierci | 17 marca 1984 Warszawa | |
| Przebieg służby | ||
| Lata służby | 1925–1944 | |
| Siły zbrojne |  Wojsko Polskie
| |
| Stanowiska | z-ca d-cy Samodzielnej Kompanii Czołgów R-35, szef motoryzacji Komendy Obszaru Warszawskiego AK | |
| Główne wojny i bitwy | wojna polsko-bolszewicka, III powstanie śląskie, II wojna światowa: | |
| Późniejsza praca | rzeczoznawca i biegły sądowy w sprawach wypadków motoryzacyjnych, sędzia w zawodach akrobacji lotniczej | |
| Odznaczenia | ||
      
| ||
ŻyciorysEdytuj
W czasie nauki w gimnazjach (Emiliana Konopczyńskiego i im. Adama Mickiewicza) był harcerzem, w ZHP w latach 1917–1918 ukończył szkołę podoficerską. Od 1918 służył w Przysposobieniu Młodzieży i Straży Obywatelskiej. Na wiosnę 1919 roku otrzymał prawo jazdy nr 279 i był jednym z pierwszych w Warszawie właścicieli motocykla. Od 10 czerwca tego roku był drużynowym 7 WDH (Warszawskiej Drużyny Harcerzy) im. Tomasza Zana, potem – 4 WDH im. Stefana Batorego. W czerwcu 1920 roku zdał maturę[2].
W 1920, jako ochotnik, walczył z bolszewikami, a w 1921 wziął udział w III powstaniu śląskim. W listopadzie 1920 roku rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej, ale w kilka miesięcy później przeniósł się na Oddział Maszynowy Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej. W tym czasie był członkiem Komendy Chorągwi Harcerskiej[2].
W 1926 roku ustanowił rekord Polski w jeździe motocyklem z wynikiem 134 km/h (motocykl Indian).
W 1929 wyszkolił się na pilota sportowego w Aeroklubie Warszawskim[3] na samolocie Hanriot H.28. W 1936 ukończył kurs akrobacji lotniczej na samolocie PWS-16bis. Był jednym z pierwszych właścicieli prywatnego samolotu sportowego JD-2bis. Chętnie latał też na akrobacyjnym RWD-10. W latach 1930–1933 był kierownikiem wyszkolenia samolotowego w Aeroklubie Warszawskim[4].
W 1933 Witold Rychter podjął próbę pobicia rekordu Polski podczas jazdy motocyklem PZInż Sokół 1000 z angielskim silnikiem JAP, 996 cm³ o mocy 60 KM na asfaltowej szosie z Warszawy do Piaseczna gdzie udało mu się osiągnąć prędkość 180 km/h ale próba została przerwana ze względów bezpieczeństwa, natomiast rekord nie został uznany decyzją władz wojskowych zarządzających zakładami PZInż (aktualny rekord 159 km/h z 1932 posiadał Michał Nagengast, który poprawił go o 4 km/h w 1935). Wojsko zabroniło dokonania oficjalnej próby - gdzie Rychter planował przekroczyć 200 km/h - ponieważ motocykl nie miał polskiego silnika[5].
W 1934, w stopniu podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 99. lokatą w korpusie oficerów rezerwy samochodowych, posiadał przydział mobilizacyjny do kadry 4 dywizjonu samochodowego w Łodzi[6].
W 1935 Witold Rychter wziął udział w Rajdzie Monte Carlo kierując samochodem luksusowym Packard o mocy 120 KM (6,5 l)[5].
Rychter był pionierem używania pasów bezpieczeństwa w samochodach osobowych przed II wojną światową[7]. Był podróżnikiem i pionierem fotografii kolorowej przed II wojną światową[8].
W wojnie obronnej Polski '39 był zastępcą dowódcy Samodzielnej Kompanii Czołgów R-35. W czasie okupacji niemieckiej był szefem motoryzacji w Komendzie Obszaru Warszawskiego AK. Walczył w powstaniu warszawskim.
Po wojnie wrócił do pracy w motoryzacji, będąc rzeczoznawcą i biegłym sądowym w sprawach wypadków motoryzacyjnych. W latach 1949–1956 szykanowany, odsunięty od lotnictwa. Powrócił do lotnictwa po 1956, sędziując w krajowych zawodach sportowych akrobacji samolotowej, w 1960 jako przewodniczący sędziowskiego jury. Był przewodniczącym Komisji Samolotowej Aeroklubu PRL[4]. Za swe dokonania został w 1959 roku wyróżniony dyplomem im. Paula Tissandiera[9].
Autor wielu książek o tematyce motoryzacji i lotnictwa m.in:
- ABC samochodu budowa i działanie (1949)
- Dzieje samochodu (1962)
- Doświadczony kierowca radzi (1971)
- Kierowcom pod rozwagę: lektura nie tylko do poduszki (1979)
- Skrzydlate wspomnienia (1980)
- Moje dwa i cztery kółka (1985)
Współautor polskiego kodeksu drogowego (1960)[4].
Spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 175-2-1)[10].
Jego synem był prof. Tadeusz Jan Rychter (10.07.1939–1.10.2005), trzykrotny mistrz Polski w kartingu, wykładowca Politechniki Warszawskiej i honorowy prezes Stowarzyszenia Rzeczoznawców Techniki Samochodowej i Ruchu Drogowego, autor ponad 140 publikacji naukowych i podręczników[11].
Ordery i odznaczeniaEdytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 1984)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1961)
- Złoty Krzyż Zasługi (1945)
- Srebrny Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 1927 i 19 marca 1931[12])
- Śląski Krzyż Powstańczy
- Warszawski Krzyż Powstańczy
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”
- dyplom Paula Tissandiera nr 1695.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Witold Rychter, Moje dwa i cztery kółka, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1985.
- ↑ a b Królikowski 1992 ↓, s. 405.
- ↑ Ignacy Sienkiewicz: Pasowanie rycerzy knypla. „Młody Lotnik”. 6-7/1929, s. 149–153, czerwiec, lipiec 1929. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- ↑ a b c Mieczysław Rzeszowski: Wspomnienia teraźniejsze i dawne inż. Witolda Rychtera. „Skrzydlata Polska”. 24/1962, s. 6, 17 czerwca 1962. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X.
- ↑ a b Witold Rychter, Moje dwa i cztery kółka, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1985.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 183, 705
- ↑ Ci Wspaniali Mężczyźni: I Komu To Przeszkadzało…? – Automobilownia.Pl, automobilownia.pl [dostęp 2018-07-03] (pol.).
- ↑ https://archiwa.rychter.com/
- ↑ Skrzydlata Polska 1959 ↓, s. 5.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: SZTUMBERK-RYCHTEROWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-03-06].
- ↑ Tadeusz Jan Rychter (wspomnienie), Gazeta Wyborcza 2.10.2015
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 104 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.
BibliografiaEdytuj
- Lech Królikowski: Rychter Witold Marian. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 33. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 403–407.
- Jerzy Ryszard Konieczny, Tadeusz Malinowski, Mała encyklopedia lotników polskich, tomik II, Biblioteczka Skrzydlatej Polski, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1988, wyd. I, ISBN 83-206-0734-5, ISSN 0239-5983.
- Tadeusz Malinowski. W tym tygodniu rozmawiamy z wieloletnimi działaczami lotnictwa sportowego. „Skrzydlata Polska”. 22/1959, 27 maja 1959. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.