Wittstock/Dosse (powszechnie stosowana jest również forma skrócona Wittstock) – miasto w północno-wschodniej części Niemiec w kraju związkowym Brandenburgia, w powiecie Ostprignitz-Ruppin.

Wittstock/Dosse
Ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Brandenburgia

Burmistrz

Jörg Gehrmann

Powierzchnia

420,25 km²

Wysokość

65 m n.p.m.

Populacja (31 grudnia 2020)
• liczba ludności
• gęstość


14 007[1]
33 os./km²

Nr kierunkowy

03394, 033923, 033964, 033966, 033967

Kod pocztowy

16909

Tablice rejestracyjne

OPR, WK, KY, NP

Podział miasta

18 dzielnic

Położenie na mapie Brandenburgii
Mapa konturowa Brandenburgii, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Wittstock/Dosse”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Wittstock/Dosse”
Ziemia53°10′N 12°29′E/53,166667 12,483333
Strona internetowa

Geografia edytuj

Wittstock leży nad rzeką Dosse (Doszą) w historycznym regionie Prignitz, niecałe 100 kilometrów na północny zachód od Berlina, około 105 kilometrów na południe od Rostocku i 170 kilometrów na południowy wschód od Hamburga. Miasto powiatowe Neuruppin jest oddalone o 35 kilometrów.

Nazwa edytuj

Urzędowa forma nazwy jest dwuczłonowa, przy czym drugi wyraz zapisywany po ukośniku; potocznie nazwę miasta skraca się do samego Wittstock.

W średniowieczu nazwa miasta pojawia się w formie Wiztok (1271), Witzstock (1284), Witstock (1441). Etymologia ludowa wywodziła ją z dolnoniemieckiego witt „biały” + stock „kłącze”, w rzeczywistości nazwa ta ma pochodzenie słowiańskie, od połabskiego vysoka „wysoka”[2]. W języku polskim notowana jako Wysoka[3].

Historia edytuj

 
Panorama miasta na rycinie z XVII wieku

Jest to dawna średniowieczna osada słowiańska Wysoka[3], wzmiankowana po raz pierwszy w dokumentach w 946[4]. W 1248 miejscowość otrzymała prawa miejskie, a w 1251 pieczęć miejską[4]. W miejscu dawnego grodu słowiańskiego powstał średniowieczny zamek biskupi i od 1271 do 1548 miasto było rezydencją biskupią[4], w herbie miasta do dziś jest zawarta postać biskupa[5]. W 1409 miasto nawiedziło trzęsienie ziemi, a w 1495 i 1716 pożary[4].

W czasie wojny trzydziestoletniej w 1636 stoczona została tu bitwa, w której Szwecja zwyciężyła połączone siły cesarsko-saskie. Od 1701 miasto znajdowało się w składzie Królestwa Prus, a od 1871 w granicach Cesarstwa Niemieckiego.

Od kwietnia do lipca 1933 w podmiejskiej osadzie Alt-Daber (obecnie w granicach miasta) mieścił się obóz koncentracyjny KZ Alt-Daber, jeden ze starszych niemieckich obozów koncentracyjnych[6]. Po likwidacji obozu jego więźniów osadzono w obozie koncentracyjnym Oranienburg[6]. W ostatnich tygodniach II wojny światowej – 23 kwietnia 1945 – w lesie w dzisiejszej północnej części miasta Niemcy zorganizowali tymczasowy obóz koncentracyjny dla 16 tysięcy więźniów ewakuowanych w marszu śmierci z obozu Sachsenhausen[7]. Większość więźniów opuściła obóz 29 kwietnia, natomiast więźniowie pozostawieni w obozowym szpitalu zostali wyzwoleni 1 maja przez wkraczającą Armię Czerwoną[7]. Dziś w miejscu dawnego obozu znajdują się muzeum oraz pomnik upamiętniający ofiary.

Po II wojnie światowej miasto weszło w skład radzieckiej strefy okupacyjnej, a od 1949 do 1990 należało do NRD i było miastem powiatowym w okręgu Poczdam. Do 1994 w mieście był ulokowany garnizon Zachodniej Grupy Wojsk ZSRR[4]. W wyniku reform administracyjnych z lat 1993 i 2003 włączono w teren miasta znaczną liczbę okolicznych wsi co czyni Wittstock obecnie szóstym największym powierzchniowo miastem w Niemczech. Jednocześnie w 1993 roku miasto straciło status miasta powiatowego na rzecz Neuruppin w nowo powstałym powiecie Ostprignitz-Ruppin.

Zabytki edytuj

Zabytki Starego Miasta[8]:

  • Rynek z ratuszem
  • Zamek biskupi
  • Kościół Mariacki
  • Kościół Ducha Świętego
  • Muzeum Wojny Trzydziestoletniej
  • Mury miejskie
  • Brama Gröpertor
  • Beginaż

Demografia edytuj

 
Wykres zmian populacji miasta w granicach z 2013 r. od 1875 r.

[9]

Rok Populacja
1875 15 434
1890 15 366
1910 14 873
1925 15 045
1939 16 538
1946 19 901
1950 20 700
1964 17 717
Rok Populacja
1971 17 912
1981 19 022
1985 19 903
1989 20 447
1995 20 164
2000 17 985
2005 16 363
2010 15 235
Rok Populacja
2015 14 380
2016 14 291
2017 14 283
2018 14 198
2019 14 131
2020 14 007

Stan ludności według danych Urzędu Miasta z 31 grudnia 2010 roku wynosił 15 259 mieszkańców, z czego 10 047 mieszkańców było zameldowanych na terenie pierwotnego obszaru miejskiego (bez włączonych miejscowości)[10].

Stan ludności według danych Urzędu Miasta z 31 grudnia 2020 roku wynosił 14 300 mieszkańców, z czego 9 527 mieszkańców było zameldowanych na terenie pierwotnego obszaru miejskiego (bez włączonych miejscowości)[11].

Gospodarka edytuj

Niegdyś duży ośrodek przemysłu odzieżowego, ostatnia tego typu fabryka została zlikwidowana w 1997. Obecnie działają w Wittstock przede wszystkim małe przedsiębiorstwa usługowe i drobny przemysł. W pobliżu miasta istnieje duży zakład produkcji m.in. płyt wiórowych Kronotex, będący częścią szwajcarskiego koncernu Swiss Krono Group, a także farma fotowoltaiczna na części terenu dawnego lotniska wojskowego.

Transport edytuj

 
Stacja kolejowa

W sąsiedztwie miasta przebiegają autostrada A24 łącząca Berlin z Hamburgiem oraz odchodząca stąd autostrada A19 w kierunku na Rostock.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Wittstock (Dosse), przystanek regionalnych połączeń pomiędzy Berlinem a Wittenberge.

Sport edytuj

W mieście siedzibę ma klub żużlowy MSC Wölfe Wittstock występujący w niemieckiej Bundeslidze, a w latach 2020-21 w II lidze polskiej. Mieści się tu stadion Heidering Wittstock.

Osoby urodzone w Wittstock/Dosse edytuj

Współpraca edytuj

Przypisy edytuj

  1. Bevölkerung im Land Brandenburg nach amtsfreien Gemeinden, Ämtern und Gemeinden 31. Dezember 2020 [online] [dostęp 2023-01-04] (niem.).
  2. Dieter Berger, Geographische Namen in Deutschland, Dudenverlag, Mannheim 1993, s. 279.
  3. a b ks. Stanisław Kozierowski: Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. T. Zeszyt IIA. Poznań: 1937, s. 31.
  4. a b c d e Stadt Wittstock/Dosse. [dostęp 2020-07-08]. (niem.).
  5. Wappen der Stadt Wittstock/Dosse. [dostęp 2020-07-08]. (niem.).
  6. a b Jörg Osterloh, Kim Wünschmann: ... der schrankenlosesten Willkür ausgeliefert: Häftlinge der frühen Konzentrationslager 1933-1936/37. Campus Verlag, 2017, s. 176.
  7. a b April 1945 Death March and Forest Camp. [dostęp 2020-07-08]. (ang.).
  8. Die Wittstocker Altstadt (plan Starego Miasta)
  9. Bevölkerung der Gemeinden des Landkreises Oder-Spree 1875 bis 2005 [online] [dostęp 2023-01-03] (niem.).
  10. Stadt Wittstock/Dosse - Einwohnerentwicklung 2010
  11. Stadt Wittstock/Dosse - Einwohnerentwicklung 2020