Wiwera indyjska
Wiwera indyjska[17], cyweta indyjska, cybeta (Viverra zibetha) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny wiwer (Viverrinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).
| Viverra zibetha[1] | |||||
| Linnaeus, 1758[2] | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
wiwera indyjska | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
|
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[16] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Viverra zibetha[2]. Holotyp pochodził z Indii[18]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|---|
| V. z. expectata | Viverra zibetha expectata | Colbert & Hooijer, 1953 | Plejstocen; Yenchingkou, Syczuan, Chińska Republika Ludowa[19]. |
| V. z. hainana | Viverra zibetha hainana | Wang & Xu, 1983 | Hajnan[20]. |
| V. z. pruinosus | Viverra zibetha pruinosa | Wroughton, 1917 | Thaget, rzeka Taninthayi, Taninthayi[21]. |
| V. z. sigillata | Viverra zibetha sigillata | H.C. Robinson & Kloss, 1920 | Bang Nara, Patani, Malezja[22]. |
| V. z. surdaster | Viverra zibetha surdaster | O. Thomas, 1927 | Xieng Khouang, Laos[23]. |
Ważność V. tainguensis jest dyskusyjna; uznano ją za synonim V. zibetha[24]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków[24].
Etymologia edytuj
- Viverra: łac. viverra „fretka”[25].
- zibetha: fr. civette „cyweta”, od wł. zibetto „cyweta”, od arab. zabbad „perfumy uzyskane z małego kota”[26].
- expectata: łac. exspectatus „oczekiwany, witany”, od exspectare „mieć nadzieję”, od spectare „rozważać”[27].
- hainana: Hajnan, Chińska Republika Ludowa[28].
- pruinosus: łac. pruinosus „oszroniony, zimny”, od pruina „szron”[29].
- sigillata: łac. sigillatus „ozdobiony małymi kształtami”, od sigilla „obraz, figurka, znak”, od signum „znak”; przyrostek zdrabniający -illa[30].
- surdaster: łac. surdaster „trochę głuchy, słabo słyszący”, od surdus „cichy, niewrażliwy, głuchy”[31].
Zasięg występowania edytuj
Wiwera indyjska występuje w południowej, południowo-wschodniej i wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[24]:
- V. zibetha zibetha – południowo-zachodnia Chińska Republika Ludowa (Tybetański Region Autonomiczny) do Nepalu i północno-wschodnich Indii.
- V. zibetha expectata – Chińska Republika Ludowa.
- V. zibetha hainana – Chińska Republika Ludowa (Hajnan).
- V. zibetha pruinosus – Mjanma.
- V. zibetha sigillata – Tajlandia i Malezja.
- V. zibetha surdaster – Laos, Wietnam i Kambodża.
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) 75–85 cm, długość ogona 38–49,5 cm, długość ucha 4,7–5,2 cm, długość tylnej stopy 10,9–14 cm; masa ciała 8–9 kg[32]. Umaszczenie żółtawobrunatne z rudymi plamami, z ciemną pręgą wzdłuż grzbietu, na ogonie i szyi biało-czarne pasy. Sierść długa. Na części ogonowej ciemne pierścienie.
Tryb życia edytuj
Zamieszkuje lasy i zarośla. Zwierzę wszystkożerne, polowanie w nocy, żywi się ptakami, ssakami, rybami, wężami, krabami, jajami, a także owocami i korzonkami.
Znaczenie edytuj
Bywa hodowana dla cywetu – substancji zapachowej wykorzystywanej w przemyśle perfumeryjnym.
Uwagi edytuj
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Viverra zibetha expectata Colbert & Hooijer, 1953.
Przypisy edytuj
- ↑ Viverra zibetha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 44. (łac.).
- ↑ J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. xii, 207. (łac.).
- ↑ J.E. Gray: Spicilegia zoologica; or, original figures and short systematic descriptions of new and unfigured animals. Cz. 2. London: Treüttel, Würtz & Co. & Wood, 1830, s. ryc. 8. (ang.).
- ↑ a b B.H. Hodgson. On the Civet of the continent of India,Viverra Orientalis. Hodie melanurus. „Calcutta journal of natural history, and miscellany of the arts and sciences in India”. 2, s. 47, 1841. (ang.).
- ↑ B.H. Hodgson. New species of Rhisomys discovered in Nepal. „Calcutta journal of natural history, and miscellany of the arts and sciences in India”. 2, s. 62, 1841. (ang.).
- ↑ R. Swinhoe. Extracts from letters from, addressed to Dr. J. E. Gray.. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 379, 1864. (ang.).
- ↑ P. Matschie: Carnivora. W: Wissenschaftliche Ergebnisse der Expedition Filchner nach China und Tibet, 1903-1905. Zoologische Sammlungen. T. 10. Cz. 1. Berlin: E.S. Mittler & Sohn, 1908, s. 192. (niem.).
- ↑ a b R.C. Wroughton. The Burmese civets. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 24 (1), s. 64, 1915–1917. (ang.).
- ↑ Colbert i Hooijer 1953 ↓, s. 56, 57, 58.
- ↑ V.E. Sokolov, V.V. Rozhnov & P.T. Anh. New data on Viverra Tainguensis Sokolov, Rozhnov et Pham Trong ANH, 1997 (Mammalia, Carnivora) from Vietnam. „Зоологический журнал”. 78 (6), s. 587, 1997. (ang.).
- ↑ Colbert i Hooijer 1953 ↓, s. 56.
- ↑ L. Xu, Z. Liu, W. Liao, X. Li, S. Yu & J. Qiu: The birds and Mammals of Hainan Island. Beijing: Science Press, 1983, s. 333. (ang.).
- ↑ H.C. Robinson & C.B. Kloss. Notes on Viverridae. „Records of the Indian Museum”. 19, s. 176, 1920. (ang.).
- ↑ O. Thomas. The Delacour Exploration of French Indo-China.—Mammals. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1927 (1), s. 46, 1927. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1927.tb02245.x. (ang.).
- ↑ R.J. Timmins i inni, Viverra zibetha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-18] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 142. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Viverra zibetha. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-18].
- ↑ J.S. Zijlstra: Viverra zibetha expectata Colbert & Hooijer, 1953. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Viverra zibetha hainana Wang & Xu, 1983. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Viverra zibetha pruinosa Wroughton, 1917. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Viverra zibetha sigillata Robinson & Kloss, 1920. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Viverra zibetha surdaster Thomas, 1927. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 410–412. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 707, 1904. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 52.
- ↑ expectata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-18] (ang.).
- ↑ hainana, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-18] (ang.).
- ↑ pruinosus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-18] (ang.).
- ↑ sigillata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-18] (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 226.
- ↑ A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 212. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
- E.H. Colbert & D.H. Hooijer. Pleistocene mammals from the limestone fissures of Szechwan, China. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 102 (1), s. 1–134, 1953. (ang.).