Wojciech Jastrzębowski (artysta)
Wojciech Jastrzębowski (ur. 25 lutego 1884 w Warszawie, zm. 9 marca 1963 tamże) – polski artysta, projektujący sztukę użytkową i grafikę m.in. w stylu secesji. W latach 1935–1938 był senatorem RP IV kadencji powołanym przez prezydenta Polski.
| ||
 Wojciech Jastrzębowski w 1935 roku | ||
| Data i miejsce urodzenia | 25 lutego 1884 Warszawa | |
| Data i miejsce śmierci | 9 marca 1963 Warszawa | |
| Narodowość | Polak | |
| Dziedzina sztuki | rzeźba, grafika | |
| Odznaczenia | ||
        
| ||
ŻyciorysEdytuj
W 1903 ukończył naukę w warszawskiej szkole realnej Witolda Wróblewskiego, gdzie lekcje rysunku prowadził Jan Kauzik. Od 1904 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, był uczniem Józefa Mehoffera. W 1909 otrzymał stypendium i wyjechał na dwuletnie studia do Paryża. Po powrocie w 1911 był współzałożycielem stowarzyszenia Architektura, Rzeźba, Malarstwo i Rzemiosło, które w 1913 zmieniło nazwę na Warsztaty Krakowskie. Warsztaty zajmowały się projektowaniem i wykonywaniem wzornictwa przemysłowego[1]. Pracownia ta wzorowała się na Wiener Werkstätte. Od 1912 był kierownikiem artystycznym i wykładowcą na Kursach dla Rzemieślników organizowanych w Muzeum Techniczno-Przemysłowym w Krakowie. Równolegle prowadził Kurs Sztuki Stosowanej w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych dla kobiet Marii Niedzielskiej. Od 1912 był członkiem Związku Strzeleckiego. W 1914 wstąpił do batalionu warszawskiego Legionów Polskich, służył w 5 kompanii V baonu 3 pułku piechoty, a następnie w 5 kompanii VI baonu 7 pułku piechoty. Następnie został podoficerem ordynansowym w 1 pułku piechoty, po awansie na sierżanta przeniesiony do kompanii rekruckiej. W 1917 był urlopowany i w tym czasie prowadził kurs rysunku i malarstwa na Wyższych Kursach dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego. W 1918 został zaszeregowany do Polskiej Organizacji Wojskowej, brał udział w obronie Lwowa. Po przejściu do rezerwy w grudniu 1921 przeprowadził się do Warszawy i otrzymał stanowisko kierownika artystycznych Gmachów Reprezentacyjnych. W 1922 wygrał konkurs na projekt monet obiegowych. Równocześnie został członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Grafika Polska” oraz zaczął nauczać w Szkole Sztuk Pięknych, gdzie zainicjował powstanie doświadczalnego warsztatu stolarskiego, który był zaczątkiem Towarzystwa Polskiej Sztuki Stosowanej (podobne Towarzystwo działało w Krakowie od 1901). Wkrótce po uruchomieniu warsztatu został kierownikiem artystycznym i jednym z projektantów w pracowni kilimów w Henrykowie. W 1923 otrzymał tytuł profesora Szkoły Sztuk Pięknych, a trzy lata później został współorganizatorem Spółdzielni Artystów Plastyków ŁAD. W 1928 został dyrektorem Departamentu Sztuki w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, funkcję tę pełnił do 1930. W 1934 rząd polski podjął decyzję o budowie dwóch transatlantyków, o ich wystroju miała decydować specjalnie powołana Podkomisja Artystyczna, której przewodniczącym został Wojciech Jastrzębowski. Rok później artysta został wybrany na prorektora Akademii Sztuk Pięknych, a od 1936 do wybuchu II wojny światowej był rektorem tej uczelni. W 1939 znalazł się w Londynie, gdzie został rzeczoznawcą i kierownikiem artystycznym wystaw twórczości polskiej, które organizowało zlokalizowane w Londynie Ministerstwo Informacji i Dokumentacji. Od 1943 był prezesem Decorative Arts Studio, a od 1946 był wykładowcą w założonym przez Mariana Bohusz-Szyszko Polskim Studium Malarstwa i Grafiki Użytkowej. W 1947 powrócił do Polski i rozpoczął współpracę z Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji (późniejszy Instytut Wzornictwa Przemysłowego), w tym samym roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1951 został przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, funkcję tę pełnił do 1959. Równocześnie od 1953 przez pięć lat był przewodniczącym Rady Naukowej Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i rzeczoznawcą w Komisji Planowania Sztuk Plastycznych Rady Kultury i Sztuki[2]. W 1958 zaprojektował m.in. awers obiegowej monety 5-złotowej z wizerunkiem rybaka[3][4]. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (aleja zasłużonych, grób 125/126)[5].
TwórczośćEdytuj
Wojciech Jastrzębowski był wszechstronnie uzdolnionym plastykiem, w ogromnej liczbie projektów jego autorstwa znajdują się obrazy, plakaty, afisze, ilustracje czasopism i książek, polichromie, kilimy, medale, projekty wnętrz, projekty pomników, witraże, metaloplastyka, projekty mebli, projekty monet (1924 i 1958), wzory neonów, organizacja plastyczna imprez, heraldyka, projekty znaczków pocztowych. Wielkim sukcesem była dla Jastrzębowskiego paryska Wystawa światowa w roku 1925.[6] Zaprojektował też m.in. wnętrza gmachu Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (1924) oraz wnętrza statków m/s Piłsudski i m/s Batory (1934-1936).
Jego dwie prace (puchary) zostały zgłoszone do Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles (1932), ale nie uzyskały wyróżnienia[7].
Nagrody i odznaczeniaEdytuj
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie) /1915/
- Odznaka 1 Brygady Legionów Polskich /1916/
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski /1926/
- Francuski Order Oficerskiej Legii Honorowej /1926/
- Krzyż Niepodległości /1932/
- Państwowa Nagroda Plastyczna /1933/
- Nagroda plastyczna Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (1934)[8].
- Jugosłowiańskie odznaczenie Kruna III klasy /1933/
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski /1935/
- Medal 10-lecia Polski Ludowej /1955/
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski /1955/[9]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski /1961/
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Józef A. Mrozek: Polskie wzornictwo XX wieku. culture.pl, 2001. [dostęp 25 marca 2010].
- ↑ Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie. culture.pl, 2008-06. [dostęp 25 marca 2010].
- ↑ PRL: Monety obiegowe. Rybak z siecią, nominał. m4n.pl. [dostęp 30 grudnia 2009].
- ↑ Rewers przedstawiający postać rybaka wykonał Józef Gosławski
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: WOJCIECH JASTRZĘBOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-11-02].
- ↑ Maciej Masłowski: Z dziejów polskiej sztuki stosowanej – Wojciech Jastrzębowski (1884-1963) – zob.: internetowa witryna „CultureAve.com” - część I - http://www.cultureave.com/z-dziejow-polskiej-sztuki-stosowanej-wojciech-jastrzebowski-1884-1963-czesc-i/ [dostęp: 2018-07-01] i część II - http://www.cultureave.com/z-dziejow-polskiej-sztuki-stosowanej-wojciech-jastrzebowski-1884-1963-czesc-ii/ [dostęp: 2018-07-01]
- ↑ Zbigniew Porada, Olimpijczycy z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, Kraków 2014, s. 60–62.
- ↑ Ksawery Dunikowski laureatem nagrody plastycznej M. W. R. i O. P.. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 77 z 2 kwietnia 1936.
- ↑ 11 lipca 1955 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144
BibliografiaEdytuj
- M. Wallis, 1974: Secesja. Wydanie II. Wydawnictwo „Arkady”, Warszawa.
- Artyści plastycy okręgu warszawskiego 1945–1970. Słownik biograficzny (przewodniczący rady programowej Andrzej Janota), Warszawa 1972, s. 211–212
- Czy wiesz kto to jest?, praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Łozy, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej Warszawa 1938, s. 296
- Włodzimierz Bartoszewicz Buda na Powiślu PIW 1966
- Jerzy Waldorff: Cmentarz Powązkowski w Warszawie. [i inni]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, ISBN 83-03-00758-0.
- Maciej Masłowski: Z dziejów polskiej sztuki stosowanej – Wojciech Jastrzębowski (1884-1963) – zob.: internetowa witryna „CultureAve.com” - część I - http://www.cultureave.com/z-dziejow-polskiej-sztuki-stosowanej-wojciech-jastrzebowski-1884-1963-czesc-i/ [dostęp: 2018-07-01] i część II - http://www.cultureave.com/z-dziejow-polskiej-sztuki-stosowanej-wojciech-jastrzebowski-1884-1963-czesc-ii/ [dostęp: 2018-07-01].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Wojciech Jastrzębowski. asp.waw.pl. [dostęp 23 maja 2017].
- Wojciech Jastrzębowski. artlist.pl. [dostęp 1 czerwca 2013].
- Wojciech Jastrzębowski. senat.edu.pl. [dostęp 1 czerwca 2013].
- Designer of the Second Republic (ang.). Culture.pl. [dostęp 1 czerwca 2013].