Wojciech Komorowski
 |
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. |
Wojciech Jerzy Edward Komorowski[1] (ur. 13 kwietnia 1839 w St. Christof, zm. 20 stycznia 1879) – oficer austriacki, kapitan i pułkownik wojsk powstańczych w l. 1863–1864, dowódca wyprawy na Poryck.
.jpg)
| |
| pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne |
armia austriacka, Wojsko Polskie |
| Stanowiska |
porucznik wojsk austriackich w wojnie z Włochami, kapitan w tzw. Kampanii Langiewicza, a w czasie wyprawy na Poryck pułkownik wojsk powstańczych. |
| Główne wojny i bitwy |
wojna Austrii z Włochami 1859–1860, powstanie styczniowe |
| Późniejsza praca |
ziemianin |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Rodzina edytuj
Wojciech był synem hr. Edwarda Adama Piotra[1] Komorowskiego h. Korczak (1810–1865) i Krystyny baronówny Hildprandt und zu Ottenhausen (1818–1852). Starszy o rok brat Wojciecha – Karol Józef Edward (1838–1901) był rotmistrzem w wojsku austriackim, a od 1879 r. szambelanem cesarza Franciszka Józefa I.
Z żoną Henryką z Mierów doczekał się czworga dzieci[2]: Jerzego, ok. 1860 – ok. 1870, Marii Magdaleny (1862–1947), Stefana (1863–?) i Adama (1864–1904).
Wojsko austriackie edytuj
W latach 1859–1860 jako porucznik wojsk austriackich walczył w wojnie włoskiej w składzie 3 pułku piechoty. Odznaczył się w boju pod Montebello, za co otrzymał Order Korony Żelaznej. Po wojnie odszedł z czynnej służby i osiadł na roli. 10 czerwca[3] 1860 pojął za żonę Henrykę Mier, w 1860 urodził im się syn Jerzy[4], a w 1862 córka Maria Magdalena.
Powstanie styczniowe edytuj
W lutym 1863 r. wstąpił do oddziałów Mariana Langiewicza, do formowanego przez Fr. de Rochebrune’a pułku żuawów. Jako oficer austriacki otrzymał dowództwo 2 kompanii w randze kapitana. Odbył całą kampanię pod dowództwem Langiewicza i był ranny w Bitwie pod Grochowiskami 18 marca 1863.
Po przekroczeniu granicy austriackiej Galicji Komorowski otrzymał od rządu narodowego rozkaz sformowania nowego 800 osobowego oddziału, z którym jako pułkownik miał powrócić około 15 maja 1863 na teren Królestwa kongresowego z rejonu Krakowa. Z nieznanych przyczyn[5] dobrze znane są dopiero późniejsze, kilkumiesięczne działania zmierzające do sformowania oddziału prowadzone w okolicach Lwowa. Oddział wedle uchwały na naradzie w Krakowie w końcu września 1863 miał zostać użyty w wielostronnym[6] uderzeniu na województwo lubelskie dla wyparcia zeń nieprzyjaciela i stworzenia bazy powstańczej. Oddziały IV, VI i VII (ten ostatni stworzony przez Komorowskiego) miały wkroczyć na Wołyń i cofnąć się na Lubelszczyznę[7]. Jednakże plan zawiódł z powodu braku zgrania w czasie działań poszczególnych jednostek oraz demoralizacji w siłach M. Heydenreicha na skutek waśni i niesubordynacji podwładnych (sprawa R. Sienkiewicza i F. de Rochebrune’a). Nie potrafiąc opanować sytuacji, M. Heydenreich przekazał dowodzenie również oddziałami IV i VI Wojciechowi Komorowskiemu z poleceniem wkroczenia na Wołyń. 1 listopada 1863 Komorowski z kilkusetosobowym[8] oddziałem starł się z oddziałem rosyjskim[9] i opanował opuszczony Poryck. 2 listopada powstańcy zostali okrążeni przez Rosjan, ale przedarli się blisko granicy z austriacką Galicją z zamiarem podążenia następnie na Lubelszczyznę. Tuż nad granicą doszło do ponownego starcia z oddziałami rosyjskimi, jednak oddział zdołał przejść granicę, powstrzymując Rosjan od wkroczenia do Galicji[10]. Ceną była kapitulacja części oddziału przed wojskami austriackimi i rozproszenie pozostałych.
Komorowski zebrał część powstańców biorących udział w wyprawie na Poryck, sformował w oddział kawalerii i poprowadził do Kongresówki, jednak ten oddział został rozbity 17 stycznia 1864 pod Starą Wsią. Wojciech Komorowski był bardzo ceniony przez swych żołnierzy, m.in. otrzymał od nich złoty pierścień z napisem: „VII oddział swemu wodzowi”. Współcześni cenili jego męstwo i zdolności taktyczne.
Dalsze lata edytuj
Po zakończeniu walk Wojciechowi Komorowskiemu udało się wrócić do gospodarowania na roli i życia rodzinnego. W roku 1867 został członkiem krośnieńskiej Rady Powiatowej. Zmarł we Lwowie 20 stycznia 1879.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Drugie i trzecie imię za Genealogia potomków Sejmu Wielkiego p. Marka J. Minakowskiego.
- ↑ Informacja o pierworodnym, zmarłym w dzieciństwie synu oraz daty śmierci trojga z dzieci za Genealogia potomków Sejmu Wielkiego p. Marka J. Minakowskiego.
- ↑ Data dzienna ślubu za Genealogia potomków Sejmu Wielkiego p. Marka J. Minakowskiego.
- ↑ Informacja o pierworodnym, zmarłym w dzieciństwie synu za Genealogia potomków Sejmu Wielkiego p. Marka J. Minakowskiego.
- ↑ F. Ziemiałkowski (w Pamiętniki, Kraków, 1904, część 1, s. 28, tam też w części 3, s. 164, 170) podaje, że Wojciech Komorowski miał brać z oddziałem udział w wyprawie Radziwiłłowskiej, ale oddział po zetknięciu z nieprzyjacielem uległ rozproszeniu tuż nad granicą. Wersja ta nie jest jednak potwierdzana przez innych autorów.
- ↑ W operacji miały także wziąć udział jednostki J. Hauke-Bosaka, A. Waligórskiego i M. Heydenreicha (oddziały IV-VII).
- ↑ Oddział V zaś miał wkroczyć w lubelskie z Galicji. Celem planu było unikniecie koncentracji wojsk rosyjskich w Lubelszczyźnie na granicy z Galicją.
- ↑ 700–900 zależnie od szacunków autorów.
- ↑ Wyprawa na Poryck, „Gazeta Narodowa” wydawana w Poznaniu, rocznik 1878, nr 162, 164 i 165.
Wyprawa na Poryck na Wikiźródłach
- ↑ Wyprawa na Poryck, „Gazeta Narodowa” wydawana w Poznaniu, rocznik 1878, nr 165. Wyprawa na Poryck na Wikiźródłach – część III.
Bibliografia edytuj
- Biogram pióra Eligiusza Kozłowskiego w: Emanuel Roztworowski (red. nacz.) Polski Słownik Biograficzny, tom XIII (hasła od Klobassa Zręcki do Kopernicki), wyd. Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, druk Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1967–1968, s. 435–436.
- Relacje: S. Grzegorzewski, Wspomnienia osobiste z powstania 1863 r., Lwów, 1903, s. 61–62, 79–80, 150–155, 161–162, 170, 177, 189–224, 228–234. Także we wspomnieniu pośmiertnym o udziale Władysława Tarnowskiego w Wyprawie na Poryck w „Przeglądzie Polskim” z 1878 r., kwartał IV (październik, listopad, grudzień), strony 456–457.
Linki zewnętrzne edytuj
- Genealogia potomków Sejmu Wielkiego p. Marka J. Minakowskiego
- Wyprawa na Poryck na Wikiźródłach Relacje powstańca wydrukowana w „Gazecie Narodowej” wydawanej w Poznaniu, nr 162, 164, 165 z 1878.