Województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)

	Województwo podlaskie; Palatinatus Podlachiae
	Województwo podlaskie; Palatinatus Podlachiae
	1513–1795
	herb województwa podlaskiego↗
	Sentencja: Par putat esse nihil
Państwo	I Rzeczpospolita
Prowincja	Małopolska
Data powstania	1513
Siedziba wojewody i sejmiku	Drohiczyn
Wojewoda	zobacz: wojewodowie podlascy
Popis	pod Drohiczynem
Populacja (1790); • liczba ludności	; 226 392
	Podział administracyjny
Liczba powiatów	3
	Liczba reprezentantów
Liczba senatorów	2
	Położenie na mapie Rzeczypospolitej;
	Portal Polska

Województwo podlaskie (łac. Palatinatus Podlachiae) – województwo I Rzeczypospolitej istniejące w latach 1513–1795 ze stolicą w Drohiczynie, część prowincji małopolskiej.

Ten artykuł dotyczy województwa podlaskiego I Rzeczypospolitej. Zobacz też: województwo podlaskie.

Spis treści

Utworzone zostało przez króla Zygmunta Starego 29 sierpnia 1513 poprzez podział województwa trockiego i do 1569 należało do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pomimo tego od 1516 roku na mocy przywileju królewskiego ziemie wchodzące w skład województwa były objęte prawem polskim. Stolicą był Drohiczyn. W 1566 roku odłączono od województwa ziemię kobryńską, brzeską i kamieniecką, które weszły w skład województwa brzeskolitewskiego. W tym samym roku utworzono urząd kasztelana podlaskiego. W dniu 5 marca 1569 roku na mocy unii lubelskiej przy aprobacie posłów podlaskich Sejm koronny przegłosował włączenie województwa podlaskiego do Korony Królestwa Polskiego^[4].

Województwo podlaskie miało zagwarantowane prawem odbywanie pospolitego ruszenia wyprawą łanową^[5].

Do senatu wprowadzało 2 senatorów większych: wojewodę i kasztelana podlaskich. Popis pospolitego ruszenia województwa odbywał się w Drohiczynie, który później uważano za stolicę województwa.

ziemia drohicka – szlachta tej ziemi sejmiki odbywała w Drohiczynie, wybierając 2 posłów na sejm. Tam też był sąd grodzki. Sąd ziemski sprawowany był w Drohiczynie, Miedznej, Sokołowie Podlaskim, Mokobodach.
ziemia mielnicka – szlachta tej ziemi sejmiki odbywała w Mielniku, gdzie wybierała 2 posłów na sejm. Tam też odbywały się sądy grodzkie i ziemskie.
ziemia bielska – szlachta tej ziemi sejmiki odbywała w Brańsku, gdzie wybierała 2 posłów na sejm. Sądy odbywały się w Brańsku, który był faktycznym centrum administracyjnym ziemi („ziemie bielskiej metropolis”).

Właściwym dla niej sejmikiem generalnym był obradujący w Warszawie „generał” mazowiecki.

Wszystkie te ziemie wybierały w Drohiczynie na zmianę 2 deputatów do Trybunału Koronnego w Lublinie.

Herbem województwa były połączone 2 herby: polski i litewski – orzeł bez korony w polu czerwonym i Pogoń litewska.

↑ Stefan Krzysztof Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 215.
↑ Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772), Kraków 1889, s. 6.
↑ Tabela: Summaryusz Generalny wszelkich dochodów Rzeczypospolitey tak w Koronie iako i w Litwie z kalkulacyą mil kwadratowych, tak со do dymów, podatków, iako i ludzi, w: Dziennik rządowo-ekonomiczno handlowy. Zaymuiący różne Wiadomości, Rządowe, Handlowe, Ekonomiczne, Fabryczne, Kontraktowe na Dobra, Summy, i Produkta. Zajmujący 3 miesiące kwiecień may czerwiec 1790. R.5. T. II. Warszawa 1790.
↑ Volumina Legum T. II s. 77.
↑ Zbigniew Hundert, Wojska zaciągnięte przez samorząd lokalny ziemi warszawskiej w latach 1671–1673, w: Almanach Warszawy, t. 9, 2015, s. 71.

Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000 (mapa kartograficzna I Rzeczypospolitej z II połowy XVI wieku), autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium: (1) http://atlasfontium.pl/index.php?article=corona (mapa i indeks do pobrania); (2) http://hgisb.kul.lublin.pl/azm/pmapper-4.2.0/map_default.phtml?config=korona&language=pl&resetsession=ALL