Wikipedia

Wojna francusko-tajlandzka

Wojna francusko-tajlandzka – krótkotrwały konflikt zbrojny pomiędzy Francją a Tajlandią, który miał miejsce na przełomie 1940 i 1941 roku, podczas II wojny światowej.

Wojna francusko-tajlandzka
II wojna światowa
Ilustracja
Feldmarszałek Plaek Pibulsongkram dokonuje inspekcji wojsk przed atakiem na kolonie francuskie
Czas

15 października 1940 – 9 maja 1941

Miejsce

Indochiny Francuskie

Przyczyna

chęć odzyskania przez Tajlandię kontroli nad Laosem i Kambodżą

Wynik

ustępstwa terytorialne Francji na rzecz Tajlandii

Strony konfliktu
 Francja Vichy  Tajlandia
Dowódcy
Jean Decoux Plaek Pibulsongkram
Siły
około 50–60 000,
100 samolotów 		około 60 000,
150 samolotów
brak współrzędnych

Podłoże edytuj

Od połowy XIX wieku Francja tworzyła na Dalekim Wschodzie swoje posiadłości kolonialne – Indochiny Francuskie. Ich zasadniczą częścią był Wietnam, następnie włączono do nich także Laos i Kambodżę, które wcześniej stanowiły część Syjamu[1]. W 1932 roku w Syjamie władzę objęli wojskowi, którzy 23 czerwca 1939 roku zmienili nazwę kraju na „Tajlandia” oraz ogłosili zamiar odzyskania Laosu i Kambodży[2]. Francja zgadzała się podjąć rokowania w celu przekazania części prowincji, lecz Tajlandia chciała je odzyskać w całości[1], ponadto posiadała przy tym poparcie Japonii[3].

Siły edytuj

W latach 30. XX wieku Syjam wzmacniał swoją armię, kupując nowe uzbrojenie za granicą, między innymi samoloty w USA i okręty w Japonii[1]. Armia liczyła około 60 tysięcy żołnierzy, posiadała 30 czołgów i 60 tankietek[4]. Największą wartość wśród sprzętu pancernego miało 18 czołgów lekkich Vickers E, uzbrojonych w działka 47 mm[5].

Dość silne lotnictwo Tajlandii liczyło na początku 1939 roku 150 samolotów bojowych: 48 myśliwców (w tym 12 nowoczesnych jednopłatów Curtiss Hawk 75N), 6 średnich bombowców (Martin 139WSM) i 86 samolotów rozpoznawczo-bombowych[6]. Do końca roku doszło dalsze 25 dwupłatowych myśliwców Hawk III[6]. We wrześniu 1940 roku lotnictwo było zorganizowane w 14 dywizjonów, w tym 6 myśliwskich, 1 bombowy, 4 obserwacyjne i 3 szturmowe[3]. W związku ze wstrzymaniem dostaw nowych samolotów z USA, w obliczu eskalacji napięcia w październiku 1940 roku, Tajlandia zwróciła się ku Japonii i w listopadzie zakupiła 24 nowoczesne lekkie bombowce Mitsubishi Ki-30, które utworzyły dwa dalsze dywizjony, i 8 średnich Mitsubishi Ki-21 (te ostatnie, dostarczone w grudniu, nie wzięły udziału w walkach)[3].

Francuskie wojska w Indochinach liczyły około 50 lub 60 tysięcy żołnierzy (istnieją rozbieżności w publikacjach), w tym około 3/4 miejscowych[7]. Posiadały 20 przestarzałych czołgów Renault FT[4][8]. Najsilniejsza była dywizja tonkińska, rozmieszczona w Wietnamie[4]. Bliżej teatru działań była dywizja kochinchińsko-kambodżańska w Kambodży i najsłabsza brygada annamsko-laotańska w Laosie[7]. Jednostki te były słabo nasycone artylerią, zwłaszcza grupa w Laosie, i posiadały niewiele pocisków do dział[7]. Francuskie lotnictwo posiadało 65 samolotów bojowych, w tym tylko 13 myśliwców (Morane-Saulnier MS.406) i 10 starszych bombowców, natomiast większość stanowiły stare samoloty rozpoznawczo-bombowe Potez 25TOE[9].

Działania edytuj

 
Indochiny Francuskie

Na skutek klęski Francji w wojnie z Niemcami w czerwcu 1940 i ustanowienia rządu w Vichy, Tajlandia postanowiła, korzystając z osłabienia Francji i niemożności dostarczenia posiłków z metropolii, zbrojnie odzyskać sporne posiadłości. 27 września 1940 roku tajskie samoloty po raz pierwszy naruszyły przestrzeń powietrzną Laosu; dochodziło następnie do dalszych incydentów granicznych[3]. Od 15 października rozpoczęły się napaści na francuskie posterunki przygraniczne i działania nieregularnych oddziałów tajskich na terenie Kambodży i Laosu[10]. 23 listopada doszło do pierwszego starcia samolotów w powietrzu, bez skutku dla żadnej ze stron[9]. 28 listopada 1940 roku Tajlandia wystosowała ultimatum dotyczące przekazania jej terenów Laosu i Kambodży na prawym brzegu Mekongu, a następnie rozpoczęła działania wojenne[7]. Tego dnia doszło też do pierwszych bombardowań lotniczych, prowadzonych przez obie strony[9]. Do połowy grudnia 1940 i ponownie od 4 stycznia obie strony prowadziły mało nasilone bombardowania terytorium i pozycji przeciwnika (przy tym Francuzi głównie bombardowania nocne)[9]. Celem francuskich ataków lotniczych było głównie Nakhon Pathom[9].

6 stycznia 1941 roku ruszyła tajska ofensywa lądowa[11], która posuwała się powoli z powodu trudnego terenu i słabej sieci dróg[10]. W Laosie uzyskała postępy bez większego oporu. Główne uderzenie ruszyło na Phnom Penh w Kambodży. 16 stycznia mieszana brygada francuska, której trzon stanowił 5. Pułk Legii Cudzoziemskiej, wykonała kontruderzenie na skrzydło armii tajskiej[10][8]. Do starcia głównych sił doszło tego dnia pod Yang Dam Koum w prowincji Battambang[8]. Wojska tajskie wspierane były przez czołgi Vickers E, z których trzy zostały zniszczone[8]. Francuzi zostali odparci i wycofali się, lecz Tajlandia wstrzymała ofensywę[12].

Bardziej udane były działania Francji na morzu. 17 stycznia 1941 roku doszło do bitwy pod Ko Chang, w której francuski zespół z krążownikiem „Lamotte-Picquet” zatopił tajski okręt pancerny obrony wybrzeża „Dhonburi” i dwa torpedowce „Chonburi” i „Songkla”[13].

W walkach powietrznych podczas wojny lotnictwo Tajlandii zgłosiło 5 zwycięstw w powietrzu i zniszczenie 17 samolotów na ziemi, a lotnictwo francuskie – 4 zwycięstwa i zniszczenie 15 samolotów na ziemi (Tajlandia przyznała utratę 3 samolotów w walkach powietrznych, 5–10 zniszczonych na ziemi i jednego zdobytego po przymusowym lądowaniu)[14].

Zakończenie wojny edytuj

 
Terytoria dwóch prowincji Kambodży (Battambang i Siem Reap), uzyskane przez Tajlandię i przegrupowane w trzy nowe tajskie prowincje.

21 stycznia 1941 roku Japonia zaoferowała mediację w konflikcie, na którą przystały obie strony[15]. 28 stycznia o godzinie 10:00 ogłoszono zawieszenie broni[16]. 9 maja 1941 został podpisany pokój w Tokio, na mocy którego Francja zgodziła się oddać część Kambodży zamieszkaną przez ludność tajską (prawie 1/3 terenu)[12]. Były to dwie prowincje kambodżańskie (Battambang i Siem Reap). Do Tajlandii włączono także terytorium Laosu leżące na prawym brzegu Mekongu[17]. Tajlandia jednakże zobowiązała się do zapłacenia reparacji wojennych w wysokości 6 milionów piastrów[14].

Dla uczczenia tych wydarzeń, w czerwcu 1941 roku odsłonięto w centrum Bangkoku stojący do dziś Pomnik Zwycięstwa[18] (ang: Victory Monument, taj: อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ, RTGS: Anusawari Chai Samoraphum).

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Pawłowski 2013 ↓, s. 42.
  2. ↑ Kasziejew 2015 ↓, s. 2.
  3. ↑ a b c d Garlicki 2001b ↓, s. 37.
  4. ↑ a b c Kasziejew 2015 ↓, s. 3.
  5. ↑ Ledwoch 2009 ↓, s. 24.
  6. ↑ a b Garlicki 2001a ↓, s. 36-38.
  7. ↑ a b c d Kasziejew 2015 ↓, s. 3-4.
  8. ↑ a b c d Ledwoch 2009 ↓, s. 39.
  9. ↑ a b c d e Garlicki 2001b ↓, s. 38.
  10. ↑ a b c Pawłowski 2013 ↓, s. 43.
  11. ↑ Garlicki 2001b ↓, s. 39.
  12. ↑ a b Pawłowski 2013 ↓, s. 44.
  13. ↑ Kasziejew 2015 ↓, s. 31.
  14. ↑ a b Garlicki 2001b ↓, s. 41.
  15. ↑ Pawłowski 2013 ↓, s. 43-44.
  16. ↑ Kasziejew 2015 ↓, s. 28-29.
  17. ↑ Robert Guillain, Sorge, Warszawa 1987 (tłum. Adam Galica), s. 88 (informacja z przypisu redakcji).
  18. ↑ Victory Monument - Bangkok [online], ThailandMagazine.com, 30 czerwca 2020 [dostęp 2021-01-01] (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Tymoteusz Pawłowski. Francja Vichy i jej armia. „Technika Wojskowa Historia”. 6/2013, s. 42-44, listopad-grudzień 2013. ISSN 2080-9743. 
  • L. Kasziejew. Bitwa pri Ko Changie. Francuzskije awizo w gody wtoroj mirowoj wojny. „Morskaja Kollekcija”. 8/2015, 2015. (ros.). 
  • Jarosław B. Garlicki. Historia lotnictwa wojskowego Królestwa Tajlandii w latach 1912 - 1945. Część 2. „Militaria i Fakty”. 1-2/2001. II (6), s. 33-38, 2001. ISSN 1509-8524. 
  • Jarosław B. Garlicki. Historia lotnictwa wojskowego Królestwa Tajlandii w latach 1912 - 1945. Część 3. Wojna tajsko-francuska. „Militaria i Fakty”. 4/2001. II (8), s. 37-41, 2001. ISSN 1509-8524. 
  • Janusz Ledwoch: Vickers 6-ton Mark E/F vol. II. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2009, seria: Tank Power. vol. LXXXV (325). ISBN 978-83-7219-325-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojna_francusko-tajlandzka&oldid=69448380”