Wikipedia

Wojna w Kosowie

Wojna pomiędzy Serbami a kosowskimi Albańczykami

Wojna w Kosowie (alb. Lufta e Kosovës; serb. Косовски рат, Kosovski rat) – konflikt zbrojny w Kosowie, toczony od 28 lutego 1998 do 11 czerwca 1999 roku[1][2][3] pomiędzy siłami Federalnej Republiki Jugosławii, która kontrolowała Kosowo przed wojną, a kosowską albańską milicją separatystyczną znaną jako Armia Wyzwolenia Kosowa (UÇK). Konflikt zakończył się interwencją Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO) poprzez naloty na Jugosławię w marcu 1999 roku, w wyniku których wojska jugosłowiańskie wycofały się z Kosowa.

Wojna w Kosowie
rozpad Jugosławii
Ilustracja
Zgodnie z ruchem wskazówek zegara, od lewego górnego rogu: kwatera główna sztabu wojsk jugosłowiańskich uszkodzona przez naloty NATO; cywilny samochód Zastava Koral zasypany gruzem po nalotach NATO w Belgradzie; pomnik poległych dowódców UÇK w Smirë; amerykański F-15E startujący z bazy lotniczej Aviano
Czas

28 lutego 1998 – 11 czerwca 1999

Miejsce

Kosowo

Terytorium

Federalna Republika Jugosławii

Wynik

porozumienie z Kumanowa

Strony konfliktu
UÇK
 NATO
(od 24 marca 1999)
Wsparcie logistyczne:
 Albania 		 Jugosławia
Dowódcy
Adem Jashari †
Hamëz Jashari †
Sali Çekaj †
Hashim Thaçi
Sylejman Selimi
Ramush Haradinaj
Agim Çeku
Ahmet Krasniqi †
Wesley Clark 		Slobodan Milošević
Dragoljub Ojdanić
Vlastimir Đorđević
Sreten Lukić
Nebojša Pavković
Vladimir Lazarević
Goran Radosavljević
Siły
15 000–20 000 85 000–114 000
Straty
1500–2000 zabitych około 4 tys. zabitych:
  • 300 żołnierzy
  • 3500 ludności cywilnej
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

UÇK została utworzona na początku lat 90. w celu walki z dyskryminacją etnicznych Albańczyków i represjami wobec opozycji politycznej prowadzonymi przez władze jugosłowiańskie, które rozpoczęły się po zlikwidowaniu autonomii Kosowa przez serbskiego przywódcę Slobodana Miloševicia w 1989 roku[4]. UÇK zainicjowała swoją pierwszą kampanię w 1995 roku, po tym jak sprawa Kosowa została pominięta w porozumieniu z Dayton kończącym wojnę w Bośni i stało się jasne, że strategia pokojowego oporu promowana przez prezydenta Ibrahima Rugovę nie doprowadziła do podniesienia sprawy Kosowa na arenie międzynarodowej[5]. W czerwcu 1996 roku organizacja wzięła na siebie odpowiedzialność za akty terroru wymierzone w posterunki policji jugosłowiańskiej w Kosowie podczas powstania w Kosowie[6][7] (w 1998 roku UÇK została uznana przez Departament Stanu USA za organizację o charakterze terrorystycznym[8]). W 1997 roku organizacja nabyła dużą ilość broni poprzez przemyt z Albanii, po rebelii, w trakcie której organizacje rebelianckie zdobyły dużą ilość uzbrojenia zrabowanego z posterunków albańskiej policji i armii. Na początku 1998 roku ataki UÇK przeciwko władzom jugosłowiańskim w Kosowie doprowadziły do ​​wzrostu obecności serbskich oddziałów paramilitarnych i regularnej armii, które następnie rozpoczęły kampanię odwetową wymierzoną w sympatyków UÇK i przeciwników politycznych[9]; w ramach tej kampanii zginęło od 1500 do 2000 cywilów i bojowników UÇK, a do marca 1999 roku przesiedlono 370 000 Albańczyków z Kosowa[10][11].

20 marca 1999 roku siły jugosłowiańskie rozpoczęły masową kampanię represji i wydalania Albańczyków z Kosowa po wycofaniu się misji OBWE w Kosowie i niepowodzeniu proponowanego porozumienia z Rambouillet[11][12]. W odpowiedzi NATO rozpoczęło interwencję zbrojną, przeprowadzając kampanię bombardowań lotniczych, która rozpoczęła się 24 marca, uzasadniając ją jako „wojnę humanitarną”[13]. Wojna zakończyła się porozumieniem z Kumanowa podpisanym 9 czerwca 1999 roku, na mocy którego siły jugosłowiańskie i serbskie[14] zgodziły się wycofać z Kosowa, ustępując miejsca siłom międzynarodowym. Siły lądowe NATO wkroczyły do ​​Kosowa 12 czerwca[15][16]. Kampania bombardowań NATO do dziś pozostaje obiektem kontrowersji[17]. Nie uzyskała ona zgody Rady Bezpieczeństwa ONZ i spowodowała śmierć co najmniej 488 jugosłowiańskich cywilów[18], w tym znaczną liczbę uchodźców z Kosowa[19][20][21].

W 2001 roku Sąd Najwyższy z siedzibą w Kosowie, administrowany przez ONZ, orzekł, że miała miejsce systematyczna kampania terroru, obejmująca morderstwa, gwałty, podpalenia i poważne represje wobec ludności albańskiej, a wojska jugosłowiańskie próbowały zmusić Albańczyków do opuszczenia Kosowa, lecz nie wytępić ich, a zatem nie było to ludobójstwo[22]. Po wojnie sporządzono listę ​​ponad 13 500 osób, które zginęły lub zaginęły podczas dwuletniego konfliktu[23]. Siły jugosłowiańskie i serbskie spowodowały przemieszczenie się od 1,2[24] do 1,45 miliona Albańczyków z Kosowa[25]. Po wojnie około 200 000 Serbów, Romów i innych osób niebędących Albańczykami uciekło z Kosowa, a wielu spośród pozostałych na miejscu padło ofiarą odwetowych represji władz kosowskich[26][27][28].

Armia Wyzwolenia Kosowa została rozwiązana wkrótce po zakończeniu wojny. Niektórzy jej członkowie walczyli później dla Armii Wyzwolenia Preševa, Medveđy i Bujanovacu w czasie kontynuacyjnego konfliktu w dolinie Preševa[29], a inni dołączyli do Narodowej Armii Wyzwolenia i Albańskiej Armii Narodowej podczas konfliktu etnicznego w Macedonii[30], podczas gdy pozostali utworzyli Policję Kosowa.

Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii (MTKJ) skazał sześciu serbsko-jugosłowiańskich urzędników i jednego albańskiego dowódcę za zbrodnie wojenne w Kosowie.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael J. Boyle: Violence After War: Explaining Instability in Post-Conflict States. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 175. ISBN 978-1421412573. (ang.).
  2. ↑ Independent International Commission on Kosovo: The Kosovo Report. Oxford: Oxford University Press, 2000, s. w. ISBN 978-0199243099. (ang.).
  3. ↑ Stephen L. Quackenbush: International Conflict: Logic and Evidence. Los Angeles: Sage, 2015, s. 202. ISBN 978-1452240985. (ang.).
  4. ↑ Derek S. Reveron, Jeffrey Stevenson Murer: Flashpoints in the War on Terrorism. Taylor & Francis, 2006, s. 67–68. ISBN 978-0-415-95491-4. (ang.).
  5. ↑ Keiichi Kubo. Why Kosovar Albanians Took Up Arms against the Serbian Regime: The Genesis and Expansion of the UÇK in Kosovo. „Europe-Asia Studies”. 62 (7), s. 1135–1152, 9.08.2010. DOI: 10.1080/09668136.2010.497022. ISSN 0966-8136. (ang.). 
  6. ↑ Under Orders: War Crimes in Kosovo – 2. Background. Human Rights Watch. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  7. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees: Chronology for Kosovo Albanians in Yugoslavia. Refworld. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  8. ↑ CRG -- The CIA met Bin Laden while undergoing treatment at an American Hospital last July in Dubai. [dostęp 2021-11-07]. (ang.).
  9. ↑ Lyubov Grigorova Mincheva, Ted Robert Gurr: Crime-Terror Alliances and the State: Ethnonationalist and Islamist Challenges to Regional Security. Routledge, 2013, s. 27–28. ISBN 978-0-415-50648-9. (ang.).
  10. ↑ Judah: The Serbs. Yale University Press, 2009. ISBN 978-0-300-15826-7. (ang.).
  11. ↑ a b Under Orders: War Crimes in Kosovo (March–June 1999). Human Rights Watch, 12.06.1999. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  12. ↑ A Review of NATO's War over Kosovo. chomsky.info. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  13. ↑ Endgame in Kosovo. The New York Times, 9.12.2007. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  14. ↑ K-For: The task ahead. BBC. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  15. ↑ Kosovo war chronology. Human Rights Watch. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  16. ↑ The Balkan wars: Reshaping the map of south-eastern Europe. The Economist, 9.11.2012. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  17. ↑ Steven Haines. The Influence of Operation Allied Force on the Development of the jus ad bellum. „International Affairs”. 85 (3), s. 477–490, maj 2009. Oxford: Oxford University Press. DOI: 10.1111/j.1468-2346.2009.00809.x. ISSN 1468-2346. (ang.). 
  18. ↑ Civilian deaths in the NATO air campaign. Human Rights Watch, February 2000. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  19. ↑ Civilian deaths in the NATO air campaign. Human Rights Watch, luty 2000. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  20. ↑ Anne-Sophie Massa. NATO's Intervention in Kosovo and the Decision of the Prosecutor of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia Not to Investigate. „Berkeley Journal of International Law”. 24 (2), 2006. (ang.). 
  21. ↑ NATO: We Mistakenly Bombed Refugees. AP News, 15.04.1999. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  22. ↑ Kosovo assault 'was not genocide. BBC, 7.09.2011. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  23. ↑ List of Kosovo War Victims Published. Balkan Insight, 10.122014. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  24. ↑ The Kosovo Conflict and International Law: An Analytical Documentation 1974–1999. Heike Krieger (red.). Cambridge University Press, 2001, s. 90. ISBN 978-0521800716. (ang.).
  25. ↑ Kosovo / Kosova: As Seen, As Told. OSCE, 5.11.1999. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  26. ↑ Fred Abrahams: Under Orders: War Crimes in Kosovo. Human Rights Watch, 2001, s. 454–456. ISBN 978-1-56432-264-7. (ang.).
  27. ↑ Serbia home to highest number of refugees and IDPs in Europe. B92, 20.06.2010. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  28. ↑ Serbia: Europe's largest proctracted refugee situation. OSCE, 2008. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  29. ↑ Kosovo one year on. BBC, 16.03.2000. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).
  30. ↑ Justin Huggler: KLA veterans linked to latest bout of violence in Macedonia. The Independent, 12.03.2001. [dostęp 2025-02-19]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Maciej Marszałek: Sojusznicza operacja „Allied Force”. Przebieg – ocena – wnioski. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009. ISBN 978-83-7611-356-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojna_w_Kosowie&oldid=76075795”