Wojska Obrony Wewnętrznej
Wojska Obrony Wewnętrznej (WOWew) – jeden z rodzajów wojsk Sił zbrojnych PRL.
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
1965 |
Rozformowanie |
1989 |
Tradycje | |
Rodowód | |
Dowódcy | |
Pierwszy |
gen. bryg. Bronisław Kuriata |
Organizacja | |
Rodzaj sił zbrojnych |
wojska wewnętrzne |
Formacja | |
Podległość |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujW 1965 na bazie przekazanych z MSW do MON[a] jednostek Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego[b], utworzono nowy rodzaj wojsk – Wojska Obrony Wewnętrznej[1][2]. Po reorganizacji weszły w skład wojsk Obrony Terytorialnej Kraju[3].
WOWewn nosiły mundur koloru khaki wojsk lądowych i granatowy otok czapki. Związane z regionalnym ubiorem Podhalan kapelusze z piórami oraz peleryny otrzymała 5 Podhalańska Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej[4].
W 1965 rozformowujący się Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego[1][2] przekazał MON trzy brygady, osiem pułków zmotoryzowanych, pułk czołgów, pułk pontonowo-mostowy, dwa bataliony inżynieryjne, pułk łączności i batalion łączności. Na bazie tych jednostek utworzono cztery grupy jednostek Wojsk Obrony Wewnętrznej: zabezpieczenia Komitetu Obrony Kraju i Wojewódzkich Komitetów Obrony (jednostki ochrony i łączności), obrony lądowej terytorium kraju (do zwalczania desantów i grup dywersyjnych przeciwnika), zabezpieczenia przegrupowania wojsk (jednostki pontonowo-mostowe i regulacji ruchu). WOWewn miały też w razie zagrożenia udzielać pomocy organom MSW w zakresie utrzymania porządku i bezpieczeństwa publicznego[1][5]. W grudniu 1976 rozwiązano Dowództwo WOWew, a podległe mu jednostki podporządkowano dowódcom Okręgów Wojskowych[2].
Wojska Obrony Wewnętrznej istniały do 1989, kiedy to w ramach redukcji Wojska Polskiego zostały rozwiązane. Część jednostek przeformowano w pułki ochrony, kilka podporządkowano dowódcy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych[6][7][8].
Jednostki WOWew
edytujJednostki zabezpieczenia Komitetu Obrony Kraju i wojewódzkich komitetów obrony
- 1 Mazowiecka Brygada WOWew w Górze Kalwarii (podporządkowana NJW MSW od 1 stycznia 1992)[7]
- 2 Podlaska Brygada WOWew w Białymstoku
- 5 Podhalańska Brygada Ziemi Krakowskiej WOWew w Krakowie
- 8 pułk WOWew (JW 1503) w Łodzi, ul. 22 Lipca (ul. 6 Sierpnia) 86
- 14 Mazurski Pułk WOWew[9] – później 14 Brygada WOWew (JW 2839) w Olsztynie, ul. Wincentego Pstrowskiego (podporządkowana NJW MSW od 1 stycznia 1992 jako 14 Pułk Ochrony )[7]
- 20 Brygada Łączności Ziemi Kieleckiej (JW 3417) – Kielce (podporządkowana NJW MSW od 1 stycznia 1992)[7]
- 2 Podlaski pułk łączności WOWew w Białymstoku
- Oddział Zabezpieczenia Stanowisk Kierowania WOWewn (podporządkowany NJW MSW od 1 stycznia 1992)[6][7]
- 112 Batalion Zabezpieczenia (JW 1076) Linin (podporządkowana NJW MSW od 1 stycznia 1992)[7]
Jednostki obrony lądowej
- 3 Lubelski pułk WOWew w Lublinie
- 10 Wielkopolski pułk WOWew (JW 3443) w Poznaniu, ul. Grunwaldzka 9
- 13 Kaszubski pułk WOWew (JW 3455) w Gdańsku, ul. Łąkowa 1
- 15 pułk WOWew w Prudniku
Jednostki zabezpieczenia przegrupowania wojsk
- 7 pułk pontonowy WOWew (JW 3774) w Dęblinie
- 9 Pomorski pułk pontonowy WOWew w Chełmnie Pomorskim
- 10 pułk pontonowy (powstał na bazie 10 batalionu pontonowego) w Rawiczu
- 12 pułk pontonowy WOWew w Szczecinie
- 10 batalion pontonowy WOWew w Rawiczu
- 16 batalion pontonowy WOWew w Szczecinie (JW 1471[10])
Jednostki obrony przed bronią masowego rażenia
- 2 batalion inżynieryjny WOWew w Czerwonym Borze (JW 3466) - podporządkowany NJW MSW od 1992[6][7]
- 4 batalion inżynieryjny WOWew w Rzeszowie
- 6 batalion inżynieryjny WOWew w Lublińcu
Dowódcy WOWewn
Pierwszym pełniącym obowiązki czasowo po rozwiązaniu KBW był gen. bryg. Bronisław Kuriata[11].
Uwagi
edytuj- ↑ Terminy podporządkowania MON: „pod względem dowodzenia – z dniem 1 lipca 1965; pod względem gospodarczym – z dniem 1 stycznia 1966 ” (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych).
- ↑ „Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, bez: Nadwiślańskiej Brygady (powiększonej o trzy bataliony), batalionu łączności i batalionu szkolenia rezerw Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa z limitu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz samodzielnej eskadry lotnictwa;” (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych).
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Jacek Wygoda , Radosław Peterman , Zapomniane organy bezpieczeństwa państwa – Wojskowa Służba Wewnętrzna KBW i WOP, Wojskowa Służba Wewnętrzna Jednostek Wojskowych MSW, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” (1 (10)), Instytut Pamięci Narodowej, 2012, 135 (przypis 27), 155–158 (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych) [dostęp 2022-11-08] (pol.).
- ↑ a b c Jerzy Depo , Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” (1), 2012, s. 126, 139, ISSN 1899-6264 [dostęp 2022-11-09] (pol.).
- ↑ Jerzy Kajetanowicz, Wojska Obrony Terytorialnej Kraju w systemie bezpieczeństwa Polski w latach 1959–1989, Poligon 2013, nr 2 ↓, s. 6–7
- ↑ Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego [online], www.gaz69.org, s. 34, 35 [dostęp 2022-12-27] .
- ↑ Kajetanowicz 2013 ↓, s. 5.
- ↑ a b c Na podstawie decyzji Prezydenta RP z dnia 4 listopada 1991 roku zadanie pn. „Zabezpieczenie funkcjonowania Naczelnych Organów Władzy i Administracji Publicznej” przeniesiono z MON do MSW wraz z pięcioma jednostkami oraz strukturą sztabową z Dowództwa Wojsk Obrony Wewnętrznej – Oddział Zabezpieczenia Stanowisk Kierowania.
- ↑ a b c d e f g Kajetanowicz 2013 ↓, s. 7–10.
- ↑ Stanisław Jarmoszko: Wojsko Polskie pierwszej dekady transformacji: w poszukiwaniu teorii przemian. Wydawn. Adam Marszałek, 2003, s. 175. ISBN 83-7322-620-6.
- ↑ Inwentarz archiwalny [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 2023-01-07] .
- ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
- ↑ B. Kuriata, Za spokój i bezpieczeństwo obywateli Ludowej Ojczyzny /w/ Żołnierz Wolności, 1965, nr 120, s. 4
Bibliografia
edytuj- Jerzy Kajetanowicz, Wojska lądowe Obrony Terytorialnej Kraju w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego Polski w latach 1959–1989, Zeszyty Naukowe AON 2008, nr 4;
- Jerzy Kajetanowicz, Wojska Obrony Terytorialnej Kraju w systemie bezpieczeństwa Polski w latach 1959–1989, Poligon 2013, nr 2;
- Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 486. ISBN 83-11-06229-3.
- Józef Urbanowicz [red.]: Mała encyklopedia wojskowa. Tom 3. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971, s. 527.