Wikipedia

Wolany (województwo dolnośląskie)

wieś w województwie dolnośląskim

Wolany (niem. Wallisfurth) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Szczytna[5], w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej.

Wolany
wieś
Ilustracja
Kościół Matki Bożej Bolesnej w Wolanach
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Szczytna

Wysokość

340-370[2] m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

646[3]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-314[4]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0855960

Położenie na mapie gminy Szczytna
Mapa konturowa gminy Szczytna, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Wolany”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Wolany”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Wolany”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wolany”
Ziemia50°26′18″N 16°30′57″E/50,438333 16,515833[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Zabytkowy park w Wolanach

W przeszłości do wsi należały przysiółki:

Obecnie są to nazwy niestandaryzowane.

Położenie

edytuj

Wolany to duża wieś łańcuchowa o długości około 3 km leżąca pomiędzy Szalejowem Górnym na południowym wschodzie i Niwą na północy, na wysokości około 340–370 m n.p.m.[2]

Podział administracyjny

edytuj

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

Historia

edytuj

Na terenie Wolan znaleziono rzymskie monety z około III wieku, co świadczy o wiodącym tędy szlaku handlowym – jednej z odnóg szlaku bursztynowego[9]. Sama miejscowość została wymieniona w 1350 roku jako posag żony von Glubosa[9]. Na początku XV wieku część wsi należała do kanoników regularnych z Kłodzka, którzy tworzyli tu alodium[9]. Po wojnie trzydziestoletniej Wolany zostały własnością rodziny Wallisów. Ci wybudowali tu ogromną rezydencję, która spłonęła w 1827 roku[9]. W roku 1840 miejscowość kupił hrabia von Falkenhausen, we wsi były wówczas: dwa folwarki, kilka młynów wodnych, tartak, gorzelnia, browar, olejarnia i wytwórnia octu[2]. W roku 1855 Falkenhausenowie zbudowali nowy pałac, który uległ zniszczeniu w 1978 roku[2].

Nazwa

edytuj

Niemiecka nazwa miejscowości pochodzi od jej dawnego właściciela, cesarskiego feldmarszałka, hrabiego Georga Oliviera von Wallisa – potomka szlachty irlandzkiej. W roku 1735 za zezwoleniem cesarza zmieniono nazwę z Wernersdorf na Wallisfurth[10].

Demografia

edytuj

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) Wolany liczyły 646 mieszkańców[3]. Są one największą miejscowością gminy Szczytna.

Zabytki

edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[11]:

zabytki nieistniejące:

  • pałac – pierwszy pałac w 1735 r. zbudował Georg Olivier von Wallis. W 1783 r. od spadkobierców von Wallisa pałac oraz klucz stroński nabył Ludwig Wilhelm von Schlabrendorf, potem książę Wilhelm Aleksander von Schönaich-Carolath[10]. W roku 1798 majątek kupił książę Ludwik Wirtemberski. Tu w 1799 r. urodziła się druga z jego córek, Amelia Wirtemberska, której wnuczka Olga Konstantinowna Romanowa, wyszła za mąż za króla Grecji, Jerzego I. Syn Aleksander Wirtemberski był przodkiem królowej Elżbiety II[10]. Rezydencja ta spłonęła kompletnie w 1827 r. Od 1829 r. majątek znajdował się w rękach baronów von Falkenhausenów. W 1835 r. baron Konrad von Falkenhausen postawił nowy pałac z założeniem ogrodowym. Sam majątek był wzorcem nowoczesnego gospodarowania. Od 1907 r. należał do Friedricha von Martina z Rothenburga na Łużycach, potem do Wolfganga Sternberga, którego z uwagi na żydowskie pochodzenie zmuszono do wyjazdu z Niemiec[10]. W czasie II wojny światowej w pałacu i w majątku przebywała 350-osobowa grupa Luksemburczyków, przesiedlonych na Śląsk przez nazistów za odmowę współpracy[12]. Zapuszczony pałac wyburzono w kwietniu 1978 r. Na jego miejscu postawiono blok mieszkalny.

Znane osoby związane z miejscowością

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 150412
  2. ↑ a b c d Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 498–501. ISBN 83-85773-06-1.
  3. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1488 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-07].
  6. ↑ a b c Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-07-31].
  7. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-07-31].
  8. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 2 kwietnia 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-07-31].
  9. ↑ a b c d Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 465. ISBN 978-83-89188-95-3.
  10. ↑ a b c d Henryk Grzybowski. Oni wszyscy z Wolan.... „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”. 2008 (nr 6). Oficyna Wydawnicza Brama, Kłodzko. ISSN 1232-0048. OCLC 749185061. 
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 84. [dostęp 2012-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  12. ↑ Henryk Grzybowski. Oni wszyscy z Wolan.... „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”. 2008 (nr 14). Oficyna Wydawnicza Brama, Kłodzko. ISSN 1232-0048. OCLC 749185061. 

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wolany_(województwo_dolnośląskie)&oldid=74756491”