Wolna Wszechnica Polska
Wolna Wszechnica Polska – prywatna uczelnia utworzona w 1918 roku w Warszawie.
| ||
 Gmach Wolnej Wszechnicy Polskiej przy ul. Stefana Banacha w Warszawie | ||
| Data założenia | 1918 | |
| Data likwidacji | 1952 | |
| Typ | prywatna szkoła wyższa | |
| Państwo |  Polska
| |
| Adres | ul. Opaczewska 2a (obecnie ul. Stefana Banacha), Warszawa | |
Położenie na mapie Warszawy   Wolna Wszechnica Polska | ||
Położenie na mapie Polski  Wolna Wszechnica Polska | ||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  Wolna Wszechnica Polska | ||
 52°12′36,9″N 20°58′54,3″E/52,210250 20,981750
| ||
Placówka powstała z działającego w 1916[1] w czasie I wojny światowej na terytorium Królestwa Polskiego Towarzystwa Kursów Naukowych[2]. Szkoła formalnie prowadziła działalność naukowo-dydaktyczną w latach 1918–1952.
Od 1928 roku uczelnia posiadała oddział zamiejscowy w Łodzi, z którego po II wojnie światowej powstał Uniwersytet Łódzki. Od 1929 roku została ustawą sejmową zaliczona do szkół wyższych. Nadawane przez Wolną Wszechnicę Polską dyplomy ukończenia studiów i tytuły naukowe były równoważne z uniwersyteckimi.
OpisEdytuj
Celem WWP miało być krzewienie i rozpowszechnianie wiedzy we wszystkich jej dziedzinach[3]. Wolna Wszechnica Polska miała cztery wydziały: Matematyczno-Przyrodniczy, Humanistyczny, Nauk Politycznych i Społecznych oraz Pedagogiczny.
Od 1919 roku w ramach Wolnej Wszechnicy Polskiej działało Collegium Publicum prowadzące ogólnodostępne wykłady niedzielne. W skład Wszechnicy wchodziły także: Studium Pracy Społeczno-Oświatowej (od 1925), Studium Skarbowo-Finansowe (od 1926), Studium Administracji Komunalnej (od 1926) i Studium Migracyjno-Kolonialne (od 1936).
Uczelnia specjalizowała się głównie w naukach społecznych. Była również znana jako jednostka dokształcająca organizatorów życia kulturalnego, oświatowego i gospodarczego kraju, w szczególności nauczycieli. Spośród uczelni polskich wyróżniała się dużym odsetkiem studentek (prawie 75% w roku akademickim 1919/20, ze spadkiem do 40% w roku 1928). Około ⅓ stanowili Żydzi[2]. Uczelnia miała opinię lewicowej[4]. W odróżnieniu od innych warszawskich uczelni nie dochodziło na niej do antysemickich ekscesów i nie wprowadzono tam getta ławkowego[5].
Wszechnica zatrudniała wielu wybitnych uczonych. Do jej kadry należeli m.in. Włodzimierz Antoniewicz, Józef Chałasiński, Witold Doroszewski, Henryk Grossmann, Ludwik Hirszfeld, Józefa Joteyko, Ludwik Krzywicki, Józef Litwin, Helena Radlińska, Bogdan Suchodolski, Ludwik Wertenstein, Edward Szturm de Sztrem, Teodor Vieweger, Marian Grotowski, Janusz Korczak, Stefan Rudniański, Leon Hufnagel, Kazimierz Chodynicki, Maria Skalińska i Adam Zieleńczyk.
W latach 1919–1939 placówka zatrudniała 70-80 naukowców z tytułem profesora, 30-40 docentów, 35-40 asystentów i 5-8 lektorów. W roku akademickim 1938/39 kształciło się we Wszechnicy około 3000 studentów.
Początkowo szkoła mieściła się w budynku Towarzystwa Kursów Naukowych przy ul. Śniadeckich 8, od roku 1929 przeniosła się do nowo wybudowanego gmachu przy ul. Opaczewskiej 2a zaprojektowanego przez Pawła Wędziagolskiego[2][6]. Wzniesiono także trzy kamienice z mieszkaniami dla pracowników Wszechnicy przy ul. Grójeckiej 40a, 41 i 43[7].
Uczelnia prowadziła tajne nauczanie w czasie okupacji niemieckiej, jednak po wojnie jej działalność nie została wznowiona. W 1945 roku z oddziału łódzkiego powstał Uniwersytet Łódzki. Formalnie Wszechnica została rozwiązana w 1952[8]. Jako kontynuator tradycji Wszechnicy występuje Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej.
Współcześnie gmach Wszechnicy jest użytkowany przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej (m.in. Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej) i Uniwersytet Warszawski (m.in. Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki).
RektorzyEdytuj
- Ludwik Krzywicki 1919
- Stanisław Kalinowski 1919–1924
- Teodor Vieweger 1925–1939
Wykładowcy, absolwenci i inne osoby związane z uczelniąEdytuj
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Wolna Wszechnica Polska. W: Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1930, s. 299.
- ↑ a b c Jarosław Zieliński. Wolna Wszechnica Polska. „Ochotnik”. 13 (4), s. 5, kwiecień 2006. Ośrodek Kultury Ochoty. ISSN 1734-5510 (pol.).
- ↑ Wolna Wszechnica Polska. W: Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1930, s. 299–300.
- ↑ Anna Bikont: Sendlerowa. W ukryciu. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 61. ISBN 978-83-8049-609-5.
- ↑ Anna Bikont: Sendlerowa. W ukryciu. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 62. ISBN 978-83-8049-609-5.
- ↑ Marek Marian Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 48.
- ↑ Grzegorz Mika. Art deco z Grójeckiej. „Skarpa Warszawska”. 1 (118), s. 35, styczeń 2019.
- ↑ Andrzej Garlicki et al.: Encyklopedia historii Drugiej Rzeczypospolitej: 1918-1939. Warszawa: Bellona, 1999. ISBN 83-214-1101-0.
BibliografiaEdytuj
- Wolna Wszechnica Polska. W: Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1930, s. 299–319.