Wsiewołod Jakimiuk
Wsiewołod Jan Jakimiuk (ur. 5 stycznia 1902 w Kożynie, zm. we wrześniu 1991 w Paryżu) – polski inżynier lotnictwa, konstruktor samolotów w PZL, De Havilland i Sud Aviation.
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 5 stycznia 1902 Kożyno | |
| Data i miejsce śmierci | wrzesień 1991 Paryż | |
| Miejsce spoczynku | Paryż | |
| Zawód, zajęcie | konstruktor i projektant lotniczy | |
| Narodowość | Polak | |
Spis treści
MłodośćEdytuj
Wsiewołod Jakimiuk urodził się jako dziecko prawosławnego duchownego. W Wilnie ukończył szkołę średnią w roku 1920, tu też wstąpił na studia i w roku 1925 uzyskał magisterium z matematyki na Uniwersytecie im. Stefana Batorego, a po studiach pracował jako nauczyciel matematyki w wileńskich gimnazjach. W latach 1927–1929 podjął studia w Ecole Nationale Superieure d'Aeronautique w Paryżu, zakończone uzyskaniem dyplomu inżyniera lotnictwa, a na Uniwersytecie na Sorbonie uzyskał licencję de l'Aeronautique General (licencjat).
Początki kariery zawodowej w PolsceEdytuj
Po studiach wrócił do Polski i w 1930 podjął pracę w Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie w zespole inż. Zygmunta Puławskiego jako konstruktor i obliczeniowiec. Początkowo pracował przy projektowaniu samolotu myśliwskiego PZL P.11, a po śmierci Puławskiego przejął kierownictwo nad projektami seryjnych myśliwców PZL P.7 i PZL P.11, produkowanych także na eksport do Rumunii[1]. W roku 1933 na bazie wcześniejszych konstrukcji zaprojektował myśliwiec PZL P.24 w wersjach P.24A, P.24B, P.24C (1936), P.24E (1937), P.24F, P.24G, P.24H (1937) i P.24J (1939), produkowane na eksport do Bułgarii, Turcji, Rumunii i Grecji[2].
W latach 1931–1932 Jakimiuk kierował rozwojem samolotów myśliwskich PZL P.8/1 i P.8/11, na bazie których opracował PZL P.28. W 1935 opatentował wraz z inż. Tadeuszem Baudouin de Courtenay mechanizm sterowania karabinem maszynowym pilota.
Praca nad polskim samolotem pasażerskim WicherEdytuj
W roku 1936 otrzymał zadanie zaprojektowania polskiego samolotu pasażerskiego dla PLL LOT, który byłby odpowiednikiem amerykańskich samolotów Douglas DC-2 i Lockheed L-10 Electra. Skonstruowany przez niego PZL.44 Wicher został oblatany już 13 listopada 1938 i pomimo pozytywnych testów eksploatacyjnych w PLL LOT nie wszedł do masowej produkcji[3]. W roku 1937 nowy projekt Jakimiuka PZL P.50 Jastrząb wygrał w wewnątrzzakładowym konkursie na samolot myśliwski wraz z inż. Jerzym Zbrożkiem, inż. por. Mikołajem Kaczanowskim i inż. Piotrem Bielkowiczem. Prototyp oblatano w lutym 1939 i został skierowany do produkcji seryjnej, jednak żaden egzemplarz seryjny nie został ukończony przed wybuchem II wojny światowej. Powstały jeszcze inne odmiany Jastrzębia z innymi silnikami (w miejsce zbyt słabego silnika Bristol Mercury VIII z prototypu – PZL.53 Jastrząb II), a wersja z silnikiem rzędowym Hispano Suiza 12 oznaczona została jako PZL P.56 Kania.
Równocześnie W latach 1936-1938 prowadził wykłady z wytrzymałości materiałów na Politechnice Warszawskiej w katedrze prof. Maksymiliana Hubera.
Okres wojny w Polsce, Francji, Wielkiej Brytanii i KanadzieEdytuj
1 września 1939 roku został lekko ranny odłamkiem w czasie niemieckiego bombardowania Wytwórni Płatowców Nr 1 na Paluchu. Ewakuowany wraz z kadrą techniczną zakładów PZL do Rumunii, później do Francji, gdzie był jednym z pierwszych ewakuowanych Polaków. Już w listopadzie 1939 został kierownikiem zespołu polskich inżynierów w wytwórni SNCA-SE (Société Nationale des Constructions Aéronautiques – Sud Est) w Argenteuil koło Paryża. Do biura konstrukcyjnego do prac nad modyfikacjami myśliwca SE-100 i bombowca LeO-45, zebrał zespół wybitnych polskich konstruktorów[4].
W maju 1940 roku nawiązał kontakt z brytyjską wytwórnią De Havilland, gdzie otrzymał propozycję objęcia stanowiska w kanadyjskiej filii fabryki w Toronto. Latem tego roku wyjeżdża do Kanady, gdzie uzyskuje wizy i pożyczkę na koszty sprowadzenia 200 polskich specjalistów. W marcu 1941 gromadzi wokół siebie grono wybitnych inżynierów, którzy podjęli pracę w wytwórniach lotniczych w Kanadzie[5]. W Toronto Jakimiuk został członkiem prestiżowego angielskiego klubu Granite Club. W De Havilland of Canada uruchomił wraz z zespołem produkcję licencyjnego dwusilnikowego samolotu treningowego Avro Anson (zbudowano 352 szt.) w oparciu o miejscowe warunki, następnie skonstruował drewniane skrzydła[6] do treningowego NA-66 Harvard II i zabudowę silnika Menasco do samolotu szkolnego DH.82 Tiger Moth. W 1942 uruchomił w Kanadzie produkcję samolotu myśliwsko-bombowego DH.98 Mosquito[7].
Konstrukcje samolotów w powojennej Kanadzie i Wielkiej BrytaniiEdytuj
W 1945 na zamówienie RAF wraz z inż. Wiesławem Stępniewskim skonstruował samolot szkolny DHC-1 Chipmunk, którego pierwszy lot odbył się 22 maja 1946 roku i był to pierwszy samolot wytwórni De Havilland o konstrukcji praktycznie całkowicie metalowej (1283 szt. – 217 w Kanadzie, 1000 w Wielkiej Brytanii, 66 na licencji w Portugalii). W latach 1946-1947 powstał samolot do lokalnego transportu DHC-2 Beaver, oblatany 18 sierpnia 1947 roku (do 1965 zbudowano 1718 szt.) oraz wstępny projekt samolotu wielozadaniowego i lokalnego transportu DHC-3 Otter, oblatanego 21 grudnia 1951 (zbudowano 448 szt.).
W 1948 Jakimiuk przeniósł się do Anglii do wytwórni de Havillanda w Hatfield, gdzie opracował pokładowy odrzutowy samolot myśliwski DH-112 Sea Venom, oblatany 27 marca 1953 roku, produkowany w Anglii i Francji (381 szt.).
Praca we Francji, współpraca przy tworzeniu ConcordeEdytuj
W roku 1951 ponownie podjął pracę we Francji w wytwórni SNCA-SE (Sud Est), gdzie zaprojektował odrzutowy samolot myśliwski SE-5000 Baroudeur (oblatany 1 czerwca 1953, nie wszedł do produkcji). Został konsultantem przy projekcie odrzutowego samolotu pasażerskiego SE-210 Caravelle (oblatanego 27 maja 1955 roku, zbudowano 282 szt.).
Po połączeniu się francuskich wytwórni w koncern Aérospatiale w latach 1962-1966, został jednym z pięciu dyrektorów ds. handlowych przy budowie naddźwiękowego francusko-brytyjskiego samolotu Concorde (oblatany 2 listopada 1969, zbudowano 16 szt.).
Schyłek życiaEdytuj
W latach 1966–1972 Jakimiuk został prezesem French Aerospace Corporation, czyli przedstawicielstwa Aerospatiale na Amerykę Północną i Środkową. W 1972 przeszedł na emeryturę, pozostając jednak konsultantem techniczno-ekonomicznym w Aerospatiale.
W 1976 przyjechał do Polski i wygłosił w Warszawie odczyty m.in. na temat samolotu Concorde i roli komunikacji lotniczej. Zmarł we wrześniu 1991 roku w Paryżu, gdzie został pochowany.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Dla lotnictwa polskiego: P.7a (1932 rok – 150 szt.), P.11a (1934 rok – 50 szt.) i P.11c (1935 rok. – 150 szt.), na eksport do Rumunii P.11b (1933 rok – 50 szt.), wersji licencyjnej dla Rumunii P.11f (1936 rok – 95 szt.) oraz prototyp dla polskiego lotnictwa P.11g (1939).
- ↑ 14 szt. P.24B dla Bułgarii, 20 szt. P.24A i C dla Turcji, 6 szt. P.24E dla Rumunii, 36 szt. P.24F i G dla Grecji oraz budowanych z licencji w Rumunii (25 szt. P.24E) oraz w Turcji (24 szt. P.24C i G).
- ↑ Mała seria samolotów powodowała by wyższą cenę niż konkurencyjnych konstrukcji, poza tym zbliżająca się wojna związana była z zamówieniami dla wojska, wobec czego zamówienie na 10 maszyn PZL.44 Wicher zostało anulowane.
- ↑ Aleksander Grzędzielski, K. Korsak, K. Kulczycki, J. Lewczuk, Jerzy Płoszajski i K. Wolski.
- ↑ Wacław Czerwiński, K. Korsak, K. Księski, Mieczysław Kurman, W. Stępniewski, później Tadeusz Tarczyński, Z. Jarmicki i inni.
- ↑ Drewniane skrzydła zamiast aluminiowych – metalu deficytowego w czasie wojny.
- ↑ W wersjach B.VII, B.XX. FB.21. T.22, B.23, FB.24. B.26 i T.27 (łącznie zbudowano 1032 szt.).
Linki zewnętrzneEdytuj
- Polska Technika Lotnicza (pdf) Materiały Historyczne 1/2004
- Skylark Aviation (ang.)