Wikipedia

Wyłączna strefa ekonomiczna

Wyłączna strefa ekonomiczna – obszar rozciągający się poza morzem terytorialnym do 200 mil morskich (370 km) mierzonych od linii podstawowej. Na tym obszarze państwo nadbrzeżne posiada wyłączne prawa suwerenne do:

  • badania i eksploatacji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi, zarówno żywymi, jak i nieożywionymi dna morza, jego podziemia oraz pokrywających je wód;
  • wznoszenia i użytkowania sztucznych wysp, instalacji i konstrukcji;
  • badań naukowych morza;
  • ochrony i zachowania środowiska morskiego.
Mapa świata z zaznaczonymi na ciemnoniebiesko Wyłącznymi strefami ekonomicznymi państw.

Poza wymienionymi wyłącznymi prawami państwa nadbrzeżnego wszystkie państwa na jednakowych zasadach korzystają z wolności morza pełnego, w tym z wolności żeglugi, przelotu, układania kabli i rurociągów[1]. Instytucja wyłącznej strefy ekonomicznej została uregulowana w Konwencji o prawie morza z 1982 r. podpisanej w Montego Bay na Jamajce (część V, art. 55-75)[2].

Wszystkie państwa nadbrzeżne, z wyjątkiem kilku, które geograficznie nie mają możliwości lub utrzymują starszą instytucję – strefę wyłącznego rybołówstwa, ustanowiło strefy ekonomiczne (w tym Stany Zjednoczone w 1983 roku i ZSRR w 1984 roku).

Największe wyłączne strefy ekonomiczne edytuj

Największą na świecie wyłączną strefę ekonomiczną posiada Unia Europejska. Wśród państw narodowych, do pierwszej dziesiątki pod względem powierzchni wyłącznej strefy ekonomicznej należą (w kolejności od największej): Stany Zjednoczone Ameryki, Francja (dzięki licznym terytoriom i departamentom zamorskim), Indonezja, Nowa Zelandia, Australia, Federacja Rosyjska, Sfederowane Stany Mikronezji, Japonia, Brazylia i Kanada.

Mj Państwo Powierzchnia WSE[3] w km²
1   Stany Zjednoczone 11 351 000
2   Francja 11 035 000
3   Australia 8 505 348
4   Rosja 7 566 673
5   Wielka Brytania 6 805 586
6   Indonezja 6 159 032
7   Kanada 5 599 077
8   Japonia 4 479 388
9   Nowa Zelandia 4 083 744
10   Chiny 2 287 969
11   Chile 3 681 989
12   Brazylia 3 660 955
13   Kiribati 3 441 810
14   Meksyk 3 269 386
15   Mikronezja 2 996 419
16   Dania 2 551 238
17   Papua-Nowa Gwinea 2 402 288
18   Norwegia 2 385 178
19   Indie 2 305 143
20   Wyspy Marshalla 1 990 530
21   Portugalia 1 727 408
22   Filipiny 1 590 780
23   Wyspy Salomona 1 589 477
24   Południowa Afryka 1 535 538
25   Seszele 1 336 559
26   Mauritius 1 284 997
27   Fidżi 1 282 978
28   Madagaskar 1 225 259
29   Argentyna 1 159 063
30   Ekwador 1 077 231
31   Hiszpania 1 039 233
32   Malediwy 923 322
33   Peru 906 454
34   Somalia 825 052
35   Kolumbia 808 158
36   Republika Zielonego Przylądka 800 561
37   Islandia 751 345
38   Tuvalu 749 790
39   Vanuatu 663 251
40   Tonga 659 558
41   Bahamy 654 715
42   Palau 603 978
43   Mozambik 578 986
44   Maroko 575 230
45   Kostaryka 574 725
46   Namibia 564 748
47   Jemen 552 669
48   Włochy 541 915
49   Oman 533 180
50   Mjanma 532 775

Wyłączna strefa ekonomiczna RP edytuj

Osobny artykuł: Polska Wyłączna Strefa Ekonomiczna.

Polska ustanowiła wyłączną strefę ekonomiczną na podstawie ustawy z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich RP i administracji morskiej (Dz.U. z 2023 r. poz. 960). Wyłączna strefa ekonomiczna Polski obejmuje obszar ok. 22,5 tys. km². Ze względu na rozmiary Morza Bałtyckiego i brak możliwości wyznaczenia pełnej 200-milowej wyłącznej strefy ekonomicznej wszystkie granice zewnętrzne polskiej strefy określono w drodze umów dwustronnych (z ZSRR, Szwecją, Niemcami i z Danią na południe od Bornholmu). Najpóźniej ustalona była granica z Danią – ok. 30 lat trwały na ten temat rozmowy, ostatecznie 1 listopada 2018 roku udało się ustalić granicę[4][5]. Nie jest też jasna kwestia rozgraniczenia pomiędzy wyłączną strefą ekonomiczną Polski i Niemiec, ponieważ Niemcy nie uważają się za prawnego sukcesora NRD, stąd nie wiąże ich wymienione w ustawie porozumienie pomiędzy PRL a NRD[potrzebny przypis]. Wyłączna strefa ekonomiczna jest położona na zewnątrz morza terytorialnego i przylega do tego morza. Obejmuje ona wody, dno morza i znajdujące się pod nim wnętrze Ziemi. Granice strefy wyznaczają umowy międzynarodowe. Strefa nie wchodzi w skład terytorium Polski, jednakże mogą w takiej strefie obowiązywać przepisy polskiego systemu prawa (np. prawa ochrony środowiska – art. 19 ustawy).

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Wojciech Góralczyk: Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2004. ISBN 83-7334-305-9., ss. 216-218
  2. ↑ Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, sporządzona w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r. (Dz.U. z 2002 r. nr 59, poz. 543)
  3. ↑ Exclusive Economic Zones (EEZ).
  4. ↑ Marcin Lis: Koniec sporu morskiego z Danią. Po 4 dekadach udało wyznaczyć granice między państwami. www.money.pl. [dostęp 2018-11-04].
  5. ↑ D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, s. 69-74., ISBN 978-83-7383-351-7, s. 85-88
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wyłączna_strefa_ekonomiczna&oldid=73400565”