Wybory prezydenckie we Francji w 1969 roku

Wybory prezydenckie we Francji roku 1969 – wybory na urząd prezydenta we Francji w 1969 roku. Wybory te zasługiwać mogą na miano przedterminowych, gdyż druga 7-letnia kadencja generała Charles’a de Gaulle’a (rozpoczęta na początku 1966) kończyć się miała dopiero w styczniu 1973. Jednakże de Gaulle ustąpił z urzędu po przegranym referendum w kwietniu 1969, co niosło za sobą konieczność zorganizowania nowej elekcji.

Sytuacja

Wielu uważało, iż do klęski de Gaulle’a w referendum w sprawie regionów i reformy Senatu przyczynił się nie tylko brak poparcia ze strony sojuszniczych Niezależnych Republikanów, którym przewodził Valéry Giscard d’Estaing, czy zgodny sprzeciw opozycyjnych sił, ale i „krecia robota” niektórych gaullistów, którzy sądzili, iż należy wymienić de Gaulle’a (miał wtedy 78 lat, a poza tym konserwatywna część jego popleczników obawiała się jego koncepcji gospodarczych, czyli partycypacji). Były premier Georges Pompidou, który po wydarzeniach w maju 1968 roku został przeniesiony przez generała do rezerwy republiki (jego następcą na stanowisku szefa rządu został Maurice Couve de Murville, on zaś został deputowanym do Zgromadzenia Narodowego), w czasie pobytu w Rzymie oświadczył dziennikarzom, iż „nie jest dla nikogo tajemnicą, że będzie kandydował na stanowisko prezydenta Republiki, o ile będzie wolne”, zaznaczając wszelako, iż musi być przedtem wolne.

Pompidou uważany był przez większość gaullistów za jedynego możliwego sukcesora de Gaulle’a (miał mocną pozycję w partii po wielu latach w charakterze szefa rządu i sam generał nieraz mówił w swoim otoczeniu o takiej możliwości). Wciąż trwają spory, czy „deklaracja rzymska” była świadomym dążeniem do zmiany na stanowisku prezydenta (wyraźnie osłabiła szanse de Gaulle’a w referendum, a on sam zapowiedział, że w wypadku porażki natychmiast opuści Pałac Elizejski), czy też niewinną wypowiedzią.

Tak czy inaczej de Gaulle przegrał referendum i 28 kwietnia, po ponad 10 latach na stanowisku głowy państwa, ustąpił. Nowe wybory miały się odbyć niebawem.

Kandydaci

Potencjalni, ale ostatecznie nie zgłoszeni

• Francois Mitterrand, niekwestionowany przywódca lewicy niekomunistycznej, który kandydował już na prezydenta w roku 1965 (także z poparciem FKP) i przeszedł do drugiej tury. Jednakże porażka jego koncepcji (rezygnacja de Gaulle’a i stworzenie rządu tymczasowego pod przewodnictwem Pierre’a Mendes France’a) osłabiły jego pozycję, w związku z czym postanowił nie kandydować
• Antoine Pinay, były premier (1952-1953) i minister finansów w gabinecie de Gaulle’a (1958-1920). Pinay cieszył się dużym poparciem wśród umiarkowanej prawicy, oraz sporą popularnością w społeczeństwie (był ongiś jednym z najpopularniejszych premierów). Jednakże jego wiek (tylko rok młodszy od de Gaulle’a), skłonił go do nie stawania w szranki (i tak dożył roku 1994 jako najdłużej żyjący premier Francji w historii)
• Georges Bidault, były minister spraw zagranicznych w rządzie de Gaulle’a po wyzwoleniu, a w roku 1946 głowa państwa i rządu (jakby jednocześnie prezydent, jak go też potocznie zwano, i premier). Stał także na czele rządu w latach 1949–1950. Skonfliktowany z de Gaulle’em na tle polityki wobec Algierii (był potem jednym z politycznych liderów OAS)
• Jacques Soustelle, jeden z pierwszych londyńskich gaullistów i bliski współpracownik de Gaulle’a przez wiele lat. Swego czasu gubernator generalny Algierii i minister. Jak Bidault poróżniony z prezydentem na tle polityki wobec kolonii i również zamieszany z konspirację OAS
• Valéry Giscard d’Estaing, przywódca Niezależnych Republikanów, czyli stronnictwa umiarkowanej prawicy o orientacji liberalnej. Były minister finansów. Uchodzący za ucznia Pinaya. Przyszły prezydent (1974-1981).

Kandydaci, którzy wystartowali

• Georges Pompidou, popierany przez gaullistów i Giscarda d’Estaing
• Alain Poher, przewodniczący Senatu reprezentujący umiarkowaną prawicę. Przez dwa miesiące (między rezygnacją de Gaulle’a w zaprzysiężeniem jego obranego następcy) z racji urzędu tymczasowy prezydent (President Par Interim). Początkowo mało znany szybko zaskarbił sobie dużą popularność. Ponownie tymczasowy szef państwa w 1974
• Jacques Duclos, weteran kierownictwa Partii Komunistycznej, oczywiście przez nią popierany
• Gaston Defferre, potencjalny kandydat w 1965, teraz reprezentujący całą lewicę niekomunistyczną
• Michel Rocard, szef Zjednoczonej Partii Socjalistycznej (niekomunistycznej, ale na lewo od socjalistów), przyszły premier (1988-1991) i lider Parti Socialiste
• Louis Ducatel, niezależny
• Alain Krivine, trockista

Pierwsza tura (1 czerwca 1969)

Kandydat	Partia	Liczba głosów	Procent głosów
Georges Pompidou	Gaulliści (UDR)	10 051 816	44,46%
Alain Poher	Ludowy Ruch Republikański (PDM)	5 268 561	23,30%
Jacques Duclos	Komunistyczna Partia Francji (PCF)	4 808 285	21,27%
Gaston Defferre	Lewica niekomunistyczna (SFIO)	1 133 222	5,01%
Michel Rocard	Zjednoczona Partia Socjalistyczna (PSU)	816 471	3,61%
Louis Ducatel	Niezależny	286 447	1,26%
Alain Krivine	Rewolucyjna Liga Komunistyczna (LCR)	239 106	1,05%

Druga tura (15 czerwca 1969)

Prezydent:	Georges Pompidou
Oponent:	Alain Poher
Głosy:	Zwycięzca: 11 064 371 (58,21%)	Oponent: 7 943 118 (41,79%)

Defferre poparł otwarcie w drugiej turze Pohera