Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji
Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1989–1991) odbyły się trzy razy: 8 października 1989, 4 i 18 lutego 1990 oraz 27 maja i 10 czerwca 1990. We wszystkich przypadkach przyczyną była śmierć deputowanych wybranych w wyborach parlamentarnych w 1989.
Lista wyborów uzupełniających do Senatu I kadencji
edytujOkręg | Data | Były senator | Wybrany senator | Przyczyna |
---|---|---|---|---|
piotrkowski | 08.10.1989 | Grzegorz Białkowski | Piotr Andrzejewski | śmierć |
opolski | 04.02.1990 | Edmund Osmańczyk | Dorota Simonides | śmierć |
18.02.1990 | ||||
lubelski | 27.05.1990 | Adam Stanowski | Jerzy Kłoczowski | śmierć |
10.06.1990 |
Przyczyny zarządzania wyborów uzupełniających
edytujPodstawą prawną zarządzenia wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej[a] I kadencji była Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[1].
Zgodnie z art. 16 tej ustawy w razie utraty mandatu przez senatora Senat podejmował uchwałę w sprawie przeprowadzenia wyborów uzupełniających w okręgu, z którego został on wybrany, zaś na podstawie art. 95 ordynacji wyborczej do Sejmu[2] Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie później niż w 10. dniu od powzięcia uchwały przez izbę wyższą zarządzał ich przeprowadzenie w terminie do 3 miesięcy od dnia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu. Wyborów uzupełniających nie przeprowadzano w okresie 6 miesięcy przed dniem upływu kadencji Sejmu. Głosowanie przeprowadzano wyłącznie na terytorium kraju.
Wygaśnięcie mandatu senatora stwierdzał Senat w następujących wypadkach:
- stwierdzenia nieważności wyboru senatora;
- odmowy złożenia ślubowania;
- utraty prawa wybieralności;
- śmierci;
- zrzeczenia się mandatu.
Zasady wyboru
edytujAby zdobyć mandat senatorski, zwycięski kandydat musiał uzyskać bezwzględną większość głosów ważnych. W innym przypadku 14 dni później odbywało się głosowanie ponowne z udziałem dwóch kandydatów z największą liczbą głosów w I turze. Po głosowaniu ponownym miejsce w Senacie otrzymywał kandydat z większą liczbą głosów ważnych (większość względna). W obu turach za ważny uznawano również głos, który oddano przez skreślenie nazwisk wszystkich kandydatów (czyli braku poparcia dla któregokolwiek z nich), zatem wliczał się on do łącznej liczby głosów.
Wybory uzupełniające 8 października 1989 (województwo piotrkowskie)
edytujWybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie piotrkowskim, które odbyły się 8 października 1989, zostały zarządzone przez Prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego 2 sierpnia 1989[3] z powodu śmierci Grzegorza Białkowskiego. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Piotrkowie Trybunalskim.
Mandat senatorski uzyskał Piotr Andrzejewski.
Kalendarz wyborczy
edytuj- do 13 września 1989 – zgłaszanie kandydatów na senatora do okręgowych komisji wyborczych w celu zarejestrowania,
- 8 października 1989, godz. 6:00–22:00 – głosowanie[3].
Kandydaci
edytujSwoje kandydatury zarejestrowali:
- Piotr Andrzejewski,
- Kazimierz Falak,
- Zygmunt Jankowski,
- Mirosław Kaliszczak,
- Stanisław Kersz.
Wyniki
edytujKandydat | Głosów | % |
---|---|---|
Piotr Andrzejewski | 43 080 | 65,07 |
Kazimierz Falak | 10 711 | 16,18 |
Zygmunt Jankowski | 7572 | 11,44 |
Stanisław Kersz | 2023 | 3,06 |
Mirosław Kaliszczak | 1819 | 2,75 |
skreśleni wszyscy kandydaci[b] | 996 | 1,50 |
Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza |
Wybory uzupełniające 4 i 18 lutego 1990 (województwo opolskie)
edytujWybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie opolskim, które odbyły się 4 i 18 lutego 1990, zostały zarządzone przez Prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego 29 listopada 1989[4] z powodu śmierci Edmunda Osmańczyka. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Opolu.
Mandat senatorski uzyskała Dorota Simonides.
Kalendarz wyborczy
edytuj- do 12 stycznia 1990 – zgłaszanie kandydatów na senatora do okręgowych komisji wyborczych w celu zarejestrowania,
- 4 lutego 1990, godz. 6:00–22:00 – głosowanie
- 18 lutego 1990, godz. 6:00–22:00 – ponowne głosowanie[4].
Kandydaci
edytujSwoje kandydatury zarejestrowali:
Wyniki
edytujKandydat | I tura | II tura | ||
---|---|---|---|---|
Głosów | % | Głosów | % | |
Henryk Kroll | 84 601 | 39,39 | 124 498 | 32,35 |
Dorota Simonides | 76 592 | 35,66 | 258 135 | 67,07 |
Józef Pietrzykowski | 33 951 | 15,81 | — | |
Jerzy Bobrowski | 17 265 | 8,04 | ||
skreśleni wszyscy kandydaci[b] | 2387 | 1,11 | 2213 | 0,58 |
Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza – I tura i II tura |
Wybory uzupełniające 27 maja i 10 czerwca 1990 (województwo lubelskie)
edytujWybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie lubelskim, które odbyły się 27 maja i 10 czerwca 1990, zostały zarządzone przez Prezydenta RP Wojciecha Jaruzelskiego 3 kwietnia 1990[5] z powodu śmierci Adama Stanowskiego. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Lublinie; I tura głosowania odbyła się równocześnie z wyborami do rad gmin.
Mandat senatorski uzyskał Jerzy Kłoczowski.
Kalendarz wyborczy
edytuj- do 30 kwietnia 1990 – zgłaszanie kandydatów na senatora do okręgowych komisji wyborczych w celu zarejestrowania,
- 27 maja 1990, godz. 6:00–22:00 – głosowanie
- 10 czerwca 1990, godz. 6:00–22:00 – ponowne głosowanie[5].
Kandydaci
edytujSwoje kandydatury zarejestrowali:
- Marian Fuszara,
- Janusz Jurek,
- Jerzy Kłoczowski,
- Roman Wierzbicki.
Wyniki
edytujKandydat | I tura | II tura | ||
---|---|---|---|---|
Głosów | % | Głosów | % | |
Jerzy Kłoczowski | 91 848 | 40,51 | 47 320 | 50,93 |
Roman Wierzbicki | 79 540 | 35,08 | 44 705 | 48,11 |
Janusz Jurek | 28 447 | 12,54 | — | |
Marian Fuszara | 19 487 | 8,59 | ||
skreśleni wszyscy kandydaci[b] | 7407 | 3,27 | 891 | 0,96 |
Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza – I tura i II tura |
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r. nr 19, poz. 103).
- ↑ Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989-1993 (Dz.U. z 1989 r. nr 19, poz. 102).
- ↑ a b Zarządzenie Prezydenta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 2 sierpnia 1989 r. w sprawie wyborów uzupełniających do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r. nr 48, poz. 263).
- ↑ a b Zarządzenie Prezydenta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 2 sierpnia 1989 r. w sprawie wyborów uzupełniających do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r. nr 63, poz. 380).
- ↑ a b Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 kwietnia 1990 r. w sprawie wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1990 r. nr 22, poz. 128).