Wymuszone zaginięcie
Wymuszone zaginięcie (rzadziej przymusowe zaginięcie) – tajne uprowadzenie lub uwięzienie osoby przez państwo, organizację polityczną lub przez osobę trzecią z upoważnienia, wsparcia lub przyzwolenia państwa lub organizacji politycznej, po którym następuje odmowa określenia losu tej osoby, z zamiarem pozostawienia ofiary poza ochroną prawa[1]. Zjawisko wymuszonych zaginięć jest uznawane za jedno z najważniejszych zagadnień w tematyce praw człowieka i ich naruszeń[2].
Często wymuszone zaginięcie oznacza morderstwo: ofiara jest uprowadzana, może być nielegalnie przetrzymywana i torturowana podczas przesłuchania, ostatecznie zabita, a jej ciało potajemnie usuwane. Strona popełniająca morderstwo ma łatwą możliwość zaprzeczenia zarzutom, ponieważ nie ma dowodów na śmierć ofiary. W przypadkach wymuszonych zaginięć państwa są zobowiązane na mocy międzynarodowego prawa z zakresu przestrzegania praw człowieka do zwrotu szczątków osób przymusowo zaginionych ich rodzinom[3].
Wymuszone zaginięcia są często stosowane przez państwa totalitarne, ale istnieją także w środowiskach kryminalnych[4][5].
Prawo międzynarodowe edytuj
Status Międzynarodowego Trybunału Karnego, który wszedł w życie 1 lipca 2002 r., uznaje, że w przypadku powszechnego lub systematycznego ataku skierowanego przeciwko ludności cywilnej „wymuszone zaginięcie” kwalifikuje się jako zbrodnię przeciwko ludzkości, dlatego nie podlega ono przedawnieniu w międzynarodowym prawie karnym[6]. 20 grudnia 2006 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło Międzynarodową konwencję o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem[7][8][9].
Znane przypadki edytuj
Zjawisko wymuszonych zaginięć jest wyjątkowo częste w Ameryce Łacińskiej (desaparecidos)[10]. W ostatnich latach problem ten dotyczył także Ukrainy (w kontekście wojny w Donbasie)[11][12].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Grażyna Baranowska. 2020. Osoby zaginione i wymuszone zaginięcia: obowiązki prawnomiędzynarodowe państw . Poznańskie Centrum Praw Człowieka
- ↑ Anna Szarek-Zwijacz, Grażyna Baranowska, Wymuszone zaginięcia w Europie. Kształtowanie się międzynarodowych standardów zapobiegania i egzekwowania odpowiedzialności państw, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017, ss. 267, „Studia Prawnicze KUL” (2), 2019, s. 353–361, DOI: 10.31743/sp.5864, ISSN 2719-4264 [dostęp 2021-07-28] (pol.).
- ↑ Grażyna Baranowska, Advances and progress in the obligation to return the remains of missing and forcibly disappeared persons, „International Review of the Red Cross”, 99 (905), 2017, s. 709–733, DOI: 10.1017/S181638311800036X, ISSN 1816-3831 [dostęp 2021-07-28] (ang.).
- ↑ Zaginieni bez śladu [online], ngo.pl [dostęp 2021-07-28] (pol.).
- ↑ Aneta Urbaniak, Wieloletnie zaginięcia osób jako efekt działań przestępczych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii” (24), 2017, s. 57–72, ISSN 2084-5383 [dostęp 2021-07-28] (pol.).
- ↑ Rome Statute of the International Criminal Court Adopted by the United Nations Diplomatic Conference of Plenipotentiaries on the Establishment of an International Criminal Court on 17 July 1998 Entry into force: 1 July 2002, in accordance with article 126
- ↑ United Nations Treaty Collection. 16. International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance. New York, 20 December 2006 [online], treaties.un.org [dostęp 2021-07-28] (ang.).
- ↑ Przemysław Domagała, Ochrona przed wymuszonym zaginięciem w świetle Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych z 2006 roku [online], 31 marca 2016 [dostęp 2021-07-28] (pol.).
- ↑ Nina Romańska, Problem wymuszonych zaginięć w świetle postanowień Międzynarodowej konwencji o ochronie wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami z dnia 20 grudnia 2006 r. [online], 27 czerwca 2012 [dostęp 2021-07-28].
- ↑ Justyna Ciepłowska, Zjawisko desaparecidos we współczesnej Ameryce Łacińskiej. [online], 17 września 2018 [dostęp 2021-07-28].
- ↑ Grażyna Baranowska, Wymuszone zaginięcia na Ukrainie w latach 2013-2014: skargi i procedury międzynarodowe, „Studia Prawnicze KUL” (2 (62)), 2015, s. 9–29, ISSN 1897-7146 [dostęp 2021-07-28] (pol.).
- ↑ Małgorzata Myl, Wschodnia Ukraina w obliczu masowych zaginięć, „Acta Iuris Stetinensis”, 16 (4), 2016, s. 113–130, ISSN 2083-4373 [dostęp 2021-07-28] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Agnieszka Szpak, Wymuszone zaginięcia : wybrane zagadnienia, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009, ISBN 978-83-231-2404-7, OCLC 750929406 [dostęp 2021-07-28].
- Grażyna Baranowska, Wymuszone zaginięcia w Europie : kształtowanie się ̜mied̜zynarodowych standardów zapobiegania i egzekwowania odpowiedzialności państw, Warszawa 2017, ISBN 978-83-255-9340-7, OCLC 1005609434 [dostęp 2021-07-28].