Wyspa Księcia Edwarda

Wyspa Księcia Edwarda (ang. Prince Edward Island) – prowincja we wschodniej Kanadzie obejmująca wyspę o tej samej nazwie, leżącą w Zatoce Świętego Wawrzyńca. Najmniejsza prowincja kraju zarówno pod względem powierzchni, jak i liczby ludności, lecz jednocześnie najgęściej zaludniona (25,3 os./1 km²). Największym miastem prowincji jest jej stolica Charlottetown. Prowincja połączona jest ze stałym lądem (Nowym Brunszwikiem) mostem Konfederacji oraz połączeniem promowym łączącym Charlottetown z Nową Szkocją.

Wyspa Księcia Edwarda

Prince Edward Island
Île-du-Prince-Édouard

prowincja
Charlottetown
herb Wyspy Księcia Edgara↗ Flaga
Dewiza: Parva sub ingenti (Mali chronieni przez wielkich)
Państwo	Kanada
Stolica	Charlottetown
Data powstania	1 lipca 1873 akces do Konfederacji Kanady jako 7. prowincja
Kod ISO 3166-2	CA-PE
Premier	Rob Lantz
Gubernator porucznik	Wassim Salamoun
Powierzchnia	5683,91 km²
Populacja (IV 2011) • liczba ludności	143 836
• gęstość	25,31 os./km²
Numer kierunkowy	902
Kod pocztowy	PE
Strefa czasowa	UTC -4
Języki urzędowe	angielski, francuski
Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba przedstawicieli w Senacie	4
Liczba przedstawicieli w Izbie Gmin	4
Położenie na mapie
Strona internetowa

Geografia

Ukształtowanie powierzchni

Niewielka wyspa, o kształcie zbliżonym do podłużnego prostokąta, ma średnio rozwiniętą linię brzegową. Tworzy ją kilka wcinających się głęboko w ląd zatok: Hillsborough, Malpeque i Cascumpec oraz wiele fiordowatych zatoczek. Południowe wybrzeża tworzą niewysokie klify. Północne posiadają bardziej płaskie i wydmowe plaże. Powierzchnia wyspy niemal idealnie płaska wznosi się średnio 25 m n.p.m. Jedynymi wzniesieniami są 2 wzgórza Glen Valley o wysokości 142 m oraz drugie 125 m n.p.m.

Wody śródlądowe

Wyspa nie posiada większych naturalnych zbiorników wodnych. Przecina ją za to wiele strumieni i niewielkich rzek. Dzięki obfitym opadom i racjonalnej gospodarce wodnej wyspa nie cierpi na brak słodkiej wody.

Klimat

Na wyspie panuje klimat atlantycki powodujący ekstremalne zmiany temperatur, dużą wilgotność, częste burze i huragany. Nasłonecznienie jest przeciętne i wynosi średnio 1925 godzin pełnego słońca w roku. Lato na wyspie jest względnie łagodne i ciepłe, lecz niewiele jest dni upalnych. Zima natomiast jest długa i zwykle mroźna, choć wpływ oceanu, działającego jako „pompa cieplna”, potrafi zmienić drastycznie temperaturę w ciągu krótkiego czasu. Generalnie jednak okres mrozów i przymrozków rozciąga się od października do maja.

Opady deszczu sięgają od 1000 do 1100 mm na większości terenów wyspy. W ciągu roku zdarza się przeciętnie 9-12 burz deszczowych z bardzo intensywnymi opadami. Rekordowy opad odnotowano w 1942 - 164 mm wody spadło w ciągu jednej burzy. Zdarzają się także intensywne opady śniegu dochodzące do 330 cm, brak jednak akumulacji śniegu. Wyspa jest także miejscem bardzo wietrznym. Wiatry często przekraczają prędkość 100 km/h.

Zasoby naturalne

Na wyspie występują złoża węgla kamiennego, gazu ziemnego oraz rud uranu i wanadu.

Miejscowości

Charlottetown

Summerside

Montague

Kensington

Największe miejscowości na Wyspie Księcia Edwarda, powyżej 1000 mieszkańców (2021)

Kanadyjski urząd statystyczny (Statistics Canada) wyszczególnia cztery skupiska ludności (ang. population centres, fr. centres de population) na terenie prowincji (w nawiasach liczba ludności w 2021 roku):

• Charlottetown (52 390)
• Summerside (14 952)
• Montague (1896)
• Kensington (1743)

 

Historia

Wyspa została odkryta przez Jasquesa Cartiera w 1534. Przez następne 200 lat formalnie należała do Francji pod nazwą Îsle St-Jean. Była często odwiedzana przez rybaków francuskich i baskijskich. Pierwsze stałe osady francuskie powstały na wyspie między 1720 i 1730. Kolonia rosła raczej powoli i w 1748 liczyła 700 osób. Następnie na wyspę zaczęli napływać uchodzący pod naporem brytyjskim mieszkańcy Nowej Szkocji. W 1758 liczba francuskich osadników urosła do ok. 4,5 tys. Po opanowaniu pobliskiego Louisburga w 1758, Brytyjczycy zdobyli panowanie nad wyspą i zmusili większość osadników francuskich do jej opuszczenia. Wyspa formalnie przeszła pod władze brytyjską według postanowień pokoju paryskiego w 1763.

Wyspa Księcia Edwarda została wydzielona z Nowej Szkocji, jako oddzielna kolonia w 1764. W 1851 kolonia otrzymała status dominium. Większość ludności kolonii była emigrantami z Anglii, Szkocji i Irlandii. Istniały tam także nieliczne gminy ludności akadyjskiej i Indian z plemienia Mikmaków (Mi'kmaq, Micmac). W momencie powołania kolonii, wyspa została podzielona na 67 działek ziemskich, a one same rozlosowane pośród osób bliskich królewskiego dworu. Rozpoczęło to długotrwały kryzys społeczny, który trawił wyspę przez ponad 100 lat i zakończył się do dopiero przystąpieniu dominium do Konfederacji Kanady w 1873.

Podział administracyjny

Wyspa Księcia Edwarda podzielona jest na trzy hrabstwa: Kings, Prince oraz Queens.

Struktura polityczna

Gubernator porucznik

Gubernator porucznik jest przedstawicielem głowy państwa w prowincji. Mianuje go Gubernator Generalny na wniosek premiera Kanady złożony zwyczajowo w uzgodnieniu z premierem prowincji. Gubernator posiada szerokie uprawnienia, z których korzysta co do zasady za radą premiera prowincji. W sytuacji kryzysu konstytucyjnego Gubernator ma prawo samodzielnie podjąć wszelkie decyzje niezbędne dla przywrócenia stabilności rządu.

Parlament

Parlament Wyspy Księcia Edwarda składa się z Gubernatora porucznika oraz Zgromadzenia Legislacyjnego (Legislative Assembly of Prince Edward Island ) liczącego współcześnie 27 deputowanych (Members of Legislative Assembly, w skrócie MLA). Wybierani są oni w 27 jednomandatowych okręgach wyborczych. Partia zdobywająca większość mandatów tworzy rząd prowincji, a jej przewodniczący zostaje Premierem prowincji. Druga co do liczebności partia w parlamencie otrzymuje status oficjalnej opozycji.

W 40. kadencji parlamentu podział miejsc jest następujący:

• Konserwatywna Partia Wyspy Księcia Edwarda – 13
• Zieloni – 8
• Liberalna Partia Wyspy Księcia Edwarda – 6

Dane historyczne na temat składu parlamentów – zobacz: Zgromadzenie Legislacyjne Wyspy Księcia Edwarda.

Rząd

• Department of Agriculture, Fisheries, Aquaculture and Forestry – Ministerstwo Rolnictwa, Rybołówstwa, Gospodarki Wodnej i Leśnej
• Department of Office of the Attorney General – Urząd Prokuratora Generalnego
• Department of Community and Cultural Affairs – Ministerstwo Samorządów i Kultury
• Department of Development and Technology – Ministerstwo Rozwoju i Techniki
• Department of Education – Ministerstwo Edukacji
• Department of Environment & Energy – Ministerstwo Ochrony Środowiska i Energetyki
• Department of Health and Social Services – Ministerstwo Zdrowia i Spraw Społecznych
• Department of Provincial Treasury – Ministerstwo Skarbu Prowincji
• Department of Tourism – Ministerstwo Turystyki
• Department of Transportation and Public Works – Ministerstwo Transportu i Robót Publicznych

Premier

Premier Wyspy Księcia Edwarda jest szefem rządu prowincji. Posiada on bardzo szerokie uprawnienia, pozwalające prowadzić skuteczne rządy, jeśli tylko ma zapewnione poparcie w parlamencie. Premierem zostaje lider partii zdobywającej większość w parlamencie. Jeśli z jakichś powodów, w czasie trwania sesji parlamentu przewodniczący rządzącej partii zostaje zmieniony, następuje automatyczna zmiana na stanowisku premiera prowincji.

Gospodarka

Gospodarka wyspy opiera się na 3 podstawowych dziedzinach:

Rolnictwo i przemysł wytwórczy

bardzo urodzajne, żelaziste gleby, typowe dla wyspy, znakomicie nadają się pod uprawę ziemniaków. Ziemniaki uprawiane na wyspie cieszą się wielkim uznaniem w całej Kanadzie. Na wyspie zlokalizowanych jest także wiele zakładów przetwórstwa spożywczego, głównie wytwórnie frytek. Łączna wartość produkcji przemysłu wytwórczego wynosi około 950 milionów dolarów rocznie, z czego ponad 700 przypada na przetwórstwo rolne. Produkcja ziemniaków wynosi blisko 3 miliony ton. Dochód rolnictwa ze sprzedaży ziemniaków wynosi około 150 milionów dolarów. Drugą ważną dziedziną produkcji rolniczej jest hodowla, głównie krów mlecznych.

Rybołówstwo

przybrzeżne i pełnomorskie zorientowane na ryby, małże i raki przynosi rocznie ok. 160 mln dolarów.

Turystyka

głównie krajoznawcza i wypoczynkowa jest istotnym źródłem dochodu narodowego prowincji.