Wyspa Słodowa we Wrocławiu (ulica)

ulica we Wrocławiu na wyspach Słodowej i Młyńskiej

Wyspa Słodowaulica położona we Wrocławiu w ramach osiedla Stare Miasto i dawnej dzielnicy Śródmieście[1][2][3]. Ulica ta przebiega przez teren dwóch wysp: Młyńskiej i Słodowej, a w jej biegu znajduje się Most Słodowy[2][4]. Przy ulicy znajduje się między innymi zabytkowy zespół młynów zbożowych "Maria" i "Feniks"[5][6].

Wyspa Słodowa
Stare Miasto
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

149 m

Poprzednie nazwy

Vorderbleiche

Plan
Plan przebiegu ulicy
Przebieg
ul. św. Jadwigi / Mosty Młyńskie
Most Słodowy
droga wewnętrzna
droga wewnętrzna
zieleniec
Most św. Klary
Wyspa Bielarska
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Wyspa Słodowa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Wyspa Słodowa”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wyspa Słodowa”
51°06′57,760″N 17°02′24,105″E/51,116044 17,040029
Wrocławskie wyspy około 1920 r. Widoczna przedwojenna zabudowa wyspy Młyńskiej, Słodowej i Młynów św. Klary.
Wyspa Słodowa 7 po przebudowie i rozbudowie widziana z Wyspy Piasek.

Historia edytuj

Przy północnym krańcu ulicy istniały bliźniacze młyny św. Klary, jeden na Wyspie Bielarskiej, a drugi na Wyspie Słodowej. Kolejna zabudowa odcinka ulicy położonego na Wyspie Słodowej rozpoczęła się po rozbiórce fortyfikacji miejskich prowadzonej od 1807 r. Powstała tu ówcześnie zabudowa mieszkaniowa. Podczas II wojny światowej w czasie oblężenia Wrocławia w 1945 r. strona hitlerowska usytuowała na wyspie stanowiska artylerii. Z tego względu miejsce to stało się celem intensywnego ostrzału ze strony oblegających miasto wojsk radzieckich. W wyniku prowadzonych działań wojennych zabudowa ulicy uległa zniszczeniu. Zachowały się jedynie kamienice pod numerami 7 i 7a, a pozostały obszar został przekształcony na teren zielony. Młyny św. Klary uległy poważnemu uszkodzeniu. Zostały wyburzone w 1975 r., a zachowały się jedynie rynny robocze, których ściany współcześnie stanowią także oparcie dla mostu św. Klary[7][8][9][10]. Na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę z 2016 r. i zmieniającej z 2019 r. dokonano przebudowy i rozbudowy położonych na Wyspie Słodowej kamienic. Zmianie uległo także przeznaczenie budynków – zmiana sposobu użytkowania. Zrezygnowano z funkcji mieszkalnej na rzecz usług, biznesu, funkcji kulturowych i społecznych oraz gastronomii[11][12]. Inwestycję w latach 2018-2020 przeprowadziła spółka Pro Design z Poznania[12].

Wschodni odcinek ulicy powiązany jest z ulicą św. Jadwigi i Mostami Młyńskimi, które wraz z Mostem Piaskowym, stanowiły fragment starożytnego traktu bursztynowego[13]. Tu zbudowano zespół młynów Maria i Feniks, przy czym przy wyspie Słodowej, przy odcinku położonym na Wyspie Młyńskiej, znajduje się młyn Feniks, a młyn Maria na wyspie Piasek. W połowie XIX wieku powstała ty zabudowa mieszkalna dla pracowników młynów. Zachowana zabudowa przy wyspie Słodowej 10 po wojnie przeznaczona została na siedzibę szkoły młynarskiej, później Technikum Spożywczego (3 piętrowy budynek technikum, oraz 4 piętrowy dom), a sam młyn Maria był użytkowany przez szkoły. Po likwidacji tych szkół powstało tu Międzynarodowe Schronisko Młodzieżowe PTSM (Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych), a po adaptacji obiektów z 2000 r. przeprowadzonej przez spółkę Integer także trzygwiazdkowy Hotel Tumski, z restauracją, trasem i ogrodem nad Odrą Północną[14][15][16].

Nazwy edytuj

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

  • Vorderbleiche, do 1945 r.[17]
  • Wyspa Słodowa, od 1945 r.[1][17].

Niemiecka nazwa ulicy Vorderbleiche oznacza w tłumaczeniu na język polski dosłownie "Przednia wyspa"[17]. Nawiązującą do tej nazwy była nazwa mostu łączącego wyspę Słodową i Młyńską: Vorderbleiche-Schleuse[4]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 76 z 19.10.1945 r.[18].

Układ drogowy edytuj

Ulica wyspa Słodowa obejmuje drogę gminną o długości 149 m numer 105321D (numer ewidencyjny G1053210264011) oraz drogę wewnętrzną o długości 218 m[1].

Ulice i inne drogi powiązane z wyspą Słodową:

wyspa Słodowa – działki[c][1][24]
wyspa działka ewidencyjna powierzchnia kategoria drogi
Wyspa Młyńska nr 20/2, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki 1120 m2 gminna
Wyspa Słodowa nr 10, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki 294 m² gminna
Wyspa Słodowa nr 11/2, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki 18 m² gminna
Wyspa Słodowa nr 11/1, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki 959 m² wewnętrzna
Wyspa Słodowa nr 13, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki 743 m² wewnętrzna
razem drogi gminne: 1432 m²
razem drogi wewnętrzne: 1702 m²
razem wyspa Słodowa: 3134 m²

Wzdłuż ulicy św. Jadwigi przebiega torowisko tramwajowe dla obsługi przebiegających tu linii tramwajowych w ramach komunikacji miejskiej[25][26].

Drogi w tym rejonie położone są w strefie zamieszkania i ograniczonej prędkości z ograniczeniem prędkości jazdy do 20 km/h[27]. Ulica, podobnie jak wszystkie łączące się z nią wyżej wymienione drogi, przeznaczona jest także dla ruchu rowerowego[28][29].

Zabudowa i zagospodarowanie edytuj

 
Hotel Tumski.

Odcinek wschodni ulicy na wyspie Młyńskiej zagospodarowany jest po stronie południowej zespołem zabudowy młynów Maria i Feniks, przy czym przy wyspie Słodowej 9 znajduje się młyn Feniks. Po stronie północnej tego odcinka znajdują się zachowane budynki mieszkalne, obecnie adaptowane pod działalność hotelową i gastronomiczną: Hotel Tumski i Międzynarodowe Schronisko Młodzieżowe PTSM oraz restauracja[5][14][16].

Przy odcinku ulicy na Wyspie Słodowej znajduje się zabudowa kompleksu powstałego na bazie zachowanych kamienic o adresie wyspa Słodowa 7 i 7a, wokół której przebiega droga wewnętrzna przypisana do wyspy Słodowej. Pozostały obszar zagospodarowany jest na tereny zielone[5][7][9][11]park Wyspa Słodowa[30].

Ulica zlokalizowana jest w obszarze położonym na wysokości bezwzględnej pomiędzy 118,9 a 119,5 m n.p.m.[31]. Objęta jest rejonem statystycznym nr 934020, na którym występuje gęstość zaludnienia 3529 osób/km², przy 1.044 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2019 r.)[32].

Ochrona i zabytki edytuj

Obszar, na którym położony jest wyspa Słodowa, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Ostrowia Tumskiego i wysp: Piaskowej, Bielarskiej, Słodowej i Tumskiej, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 195 z 15.02.1962 r. oraz A/678/213 z 12.05.1967 r.[33][34][35]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[36][37]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta[38]. Ochronę tego obszaru uzupełniają ustalenia zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Teren ten leży w strefie ochrony konserwatorskiej[39]. Wymaga się tu między innymi zachowania historycznego układu ulicy, stosowania kamiennych nawierzchni dla chodników, ulic i wnętrz urbanistycznych[40]. Ochronie podlegają także zabytkowe urządzenia hydrotechniczne[41] oraz obszar wysp: słodowej[42].

Obiekty zabytkowe
obiekt, położenie powstanie, nr rej.[d] fotografia
początek ulicy
Most Młyński tzw. południowy (łączy ul. św. Jadwigi z Wyspą Słodową)
ul. św. Jadwigi[5][43]
1885 r., remont w latach 2011-2012
rejestr zabytków: nr A/1651/328/Wm z dnia 15.10.1976 r.[5][43]
 
Most Młyński tzw. północny (łączy Wyspę Słodową z placem Józefa Bema)
ulica św. Jadwigi[5][44]
1885 r., remont w latach 2011-2012
rejestr zabytków: nr A/1650/329/Wm z dnia 15.10.1976 r.[5][44]
 
Wyspa Młyńska
strona południowa:
Zespół młynów zbożowych "Maria" i Feniks", założenia przestrzenne
ulica Staromłyńska, wyspa Słodowa[5][45]
1267 r. (zniszczone), 1793 r., lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 r.
gez, mpzp[5][45]
 
zespół budowlany Młyna Maria
ulica Staromłyńska 2a, wyspa Słodowa 9[46]

rejestr zabytków: nr A/5958 z dnia 23.02.2015 r.[5][46][47]
 
strona południowa:
Młyn "Feniks" w zespole młynów zbożowych "Maria" i "Feniks", obecnie nieużytkowany
wyspa Słodowa 9[5][48][47]
1793 r., lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 r.
rejestr zabytków: nr A/5958 z dnia 23.02.2015 r.[5][48][47]
 
strona południowa:
Łącznik między młynami – część mieszkalno-biurowa w zespole młynów zbożowych "Maria" i "Feniks", obecnie w części mieszkalny
wyspa Słodowa 9[5][49][47]
1793 r., lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 r.
rejestr zabytków: nr A/5958 z dnia 23.02.2015 r.[5][49][47]
 
strona północna:
Budynek mieszkalny oraz "Rheinpfalzerhaus" – siedziba korporacji studenckiej, obecnie Hotel "Tumski"
wyspa Słodowa 10[5][50][47]
1875 r., ok. 1926 i 1932 r. (przebudowa), po 2000 r. (remont, modernizacja i przebudowa)
rejestr zabytków: nr A/1396/577/Wm z dn. 18.11.1997[5][50][47]
 
w ciągu ulicy wyspa Słodowa
Most Słodowy (drogowy) wraz z upustem powodziowym młyna "św. Klary" w zespole Piaskowego Stopnia Wodnego Odry Północnej
wyspa Słodowa[5][51]
lata 1837-1838 (upust), 1911 r. (most, na miejscu wcześniejszego), lata 2012-2013 (remont)
gez, mpzp[5][51]
 
Wyspa Słodowa
Kamienica, obecnie nieużytkowana
wyspa Słodowa 7[5][51]
1912 r.
gez, mpzp[5][51]
 
Budynek mieszkalny
wyspa Słodowa 7a[5][51]
około 1900 r.
gez, mpzp[5][51]
koniec ulicy
Most drogowy nad rynnami młyńskimi młyna "św. Klary" w zespole Piaskowego Stopnia Wodnego Odry Północnej
wyspa Bielarska[5][51][52]
wzniesiony 1242 r., 1799 r., 1992 r.
gez, mpzp[5][52]
 
Rynny młyńskie młyna "św. Klary" w zespole Piaskowego Stopnia Wodnego Odry Północnej
wyspa Bielarska[5][51][53]
koniec XVIII, połowa XIX wieku
gez, mpzp[5][53]
 

Baza TERYT edytuj

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)[54]:

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. a b Początek ulicy definiowany jest różnie. W zestawieniu zarządcy drogi – Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ZDiUM) – istnieje informacja, iż ulica biegnie od ulicy św. Jadwigi[1]. Podobnie mosty Młyńskie w tym samym zestawieniu określone są jako położone w ciągu ulicy św. Jadwigi[20][21]. Co potwierdza wskazane określenie. Jednakże sama ulica św. Jadwigi w tym samym zestawieniu definiowana jest jako ulica od Mostu Piaskowego do Mostu Młyńskiego[19], co wyklucza połączenie ulicy św. Jadwigi z wyspą Słodową. Ponadto jeśli spojrzy się na numerację działek ewidencyjnych to do ulicy św. Jadwigi przypisana jest jedna działka nr 31, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki, a Mosty Młyńskie, położone są na innej działce – nr 7/2, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki, obejmującej także duży obszar rzeki (w ramach Odry: Odra Północna, część Upustu powodziowego Klary), co oznacza połączenie drogowe nie z ulicą św. Jadwigi ale z Mostami Młyńskimi[19][20][21][55].
  2. W zestawieniu zarządcy drogi – Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ZDiUM) – podano, iż Most św. Klary znajduje się nad Upustem powodzonym Klary i łączy Wyspę Słodową z Wyspą Młyńską[23], co jest oczywistą omyłką. Mostem tym jest Most Słodowy, prawidłowo i identycznie opisany w tym samym zestawieniu[22]. Natomiast Most św. Klary jest położony nad Upustem Klary, przy zachowanych rynnach roboczych dawnych Młynów św. Klary i łączy Wyspę Słodową z Wyspą Bielarską.
  3. W zestawieniu działek nie uwzględnia się Mostu Słodowego, który położony jest w ramach odrębnej działki obejmującej nie tylko sam most, ale i duży obszar rzeki Odra: upustu powodziowego Klary i kanału Młyna Maria[22][56].
  4. Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 6359-6360 (Wyspa Słodowa).
  2. a b SIP 2020 ↓, Mapa podstawowa.
  3. SIP 2020 ↓, Osiedla Wrocławia.
  4. a b Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 157 (Vorderbleiche-Schleuse).
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z SIP 2020 ↓, GEZ.
  6. Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007 ↓, s. 43-45.
  7. a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 998 (Wyspa Słodowa).
  8. Harasimowicz 2006 ↓, s. 555 (Most św. Klary).
  9. a b Antkowiak 1970 ↓, s. 292-293 (Wyspa Słodowa).
  10. Antkowiak 1970 ↓, s. 291-292 (Wyspa Bielarska).
  11. a b SIP 2020 ↓, Decyzje architektoniczne.
  12. a b Gołębiowska 2020 ↓.
  13. Antkowiak 1970 ↓, s. 73-77 (św. Jadwigi).
  14. a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 997-998 (Wyspa Młyńska).
  15. Harasimowicz 2006 ↓, s. 560 (Mosty Młyńskie).
  16. a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 298 (Hotel Tumski).
  17. a b c Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 157 (Vorderbleiche).
  18. ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 6359-6360.
  19. a b c ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 5699-5700 (Św. Jadwigi).
  20. a b c ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 3306 (Młyński – most płn).
  21. a b c ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 3306 (Młyński – most płd).
  22. a b c ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 4967 (Most Słodowy).
  23. a b ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 5696 (św. Klary – most).
  24. SIP 2020 ↓, Mapa własności.
  25. wroclaw.pl 2020 ↓.
  26. Uchwała RMWr 1999 ↓, § 14 ust. 9, 10, 11.
  27. SIP 2020 ↓, Komunikacja, utrudnienia.
  28. Uchwała RMWr 2013 ↓, § 34.
  29. SIP 2020 ↓, Mapa rowerowa.
  30. SIP 2020 ↓, Mapa Przyrodnicza.
  31. SIP 2020 ↓, Mapa wysokościowa.
  32. SIP 2020 ↓, Demografia.
  33. NID 2020 ↓, s. 209.
  34. Uchwała RMWr 1999 ↓, §11 ust. 5.
  35. ZW 2020 ↓, GEZ poz. 10207.
  36. NID 2013 ↓.
  37. MP 1994 ↓.
  38. wroclaw.pl 2018 ↓.
  39. Uchwała RMWr 2013 ↓, § 8 ust. 3.
  40. Uchwała RMWr 2013 ↓, § 8 ust. 4.
  41. Uchwała RMWr 2013 ↓, § 35 ust. 2.
  42. ZW 2020 ↓, GEZ poz. 10210.
  43. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 2287.
  44. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 2288.
  45. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8440.
  46. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8441.
  47. a b c d e f g NID 2020 ↓, s. 219.
  48. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8444.
  49. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8445.
  50. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 10221.
  51. a b c d e f g h ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8442.
  52. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 10214.
  53. a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 10213.
  54. GUS 2020 ↓, ULIC.
  55. SIP 2020 ↓, Mapa własności, obr. Pl. Grunwaldzki, AM-26, dz. nr 7/2, 31.
  56. SIP 2020 ↓, Mapa własności, Plac Grunwaldzki, AR_26, 19.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

  • Ulica Wyspa Słodowa, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2020-09-07] (pol.).
  • ul. Wyspa Słodowa, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587619 [dostęp 2020-09-07] (pol.).
  • ul. Wyspa Słodowa, wikimapia.org [dostęp 2020-09-07] (pol.).